Giải cứu “Vua Thủy Tề”: Từ nỗi đau hủy diệt đến bình minh của sự sống mới

Sự hồi sinh và “phép màu” Làng Nủ: Khi tình người làm nên điều kỳ diệu

Sự thật rúng động ở Mái ấm Hoa Hồng: Khi tình thương hoá ác mộng

Khắc họa hành trình đột phá hạ tầng giao thông, kiến tạo kỷ nguyên mới

Xuyên đêm, ẩn mình…

Hành trình của Hoàng Chiên và nhóm phóng viên Báo Nông thôn Ngày nay đầy gian nan để thu thập bằng chứng. Ban đầu, việc tiếp cận những người dùng kích điện vô cùng khó khăn, đặc biệt ở các hồ lớn như Hồ Thác Bà (Yên Bái). “Họ di chuyển nhanh bằng thuyền máy, khiến việc theo dõi và ghi hình trở nên bất khả thi. Nhóm đã phải mất nhiều thời gian để theo dõi và làm quen với các đối tượng”, Hoàng Chiên chia sẻ.

Phạm vi điều tra sau đó được mở rộng sang Tuyên Quang và một số sông suối ở miền Nam, Tây Nguyên. “Lúc này, chúng tôi mới thực sự nhận ra rằng tình trạng sử dụng kích điện diễn ra tràn lan trên cả nước. Ban đêm, khi ra đồng, ánh đèn lấp ló khắp nơi. Ở các tỉnh miền Trung, hành vi này thậm chí còn diễn ra công khai, ban ngày họ vẫn di chuyển để kích điện khắp nơi. Điều đáng nói là tất cả những nguồn lợi thủy sản này đều là tự nhiên, không phải do nuôi trồng”.

Để thu thập thông tin và ghi hình một cách bí mật và hiệu quả, Hoàng Chiên đã phải hóa thân vào nhiều vai trò khác nhau. “Để tìm hiểu và ghi hình, tôi đã nắm được hành trình của họ: thường đi vào khoảng 4-5 giờ chiều và trở về tầm 3-4 giờ sáng. Tôi thuê phòng nghỉ gần đó, đóng vai một người đi buôn bán cá, mang theo thùng xốp như một người mua hàng. Bằng cách này, tôi đã tìm hiểu và bắt mối thân quen với họ”.

Qua quá trình tiếp cận, anh Chiên tiết lộ thêm về quy mô hủy diệt đáng sợ: Sản lượng cá mà họ kích được mỗi đêm lên đến hàng tạ. Có những người kích được rất nhiều và thậm chí thiết bị kích của họ cũng có nhiều loại. Có loại kích xa đến 15-20 mét, thậm chí có loại họ dùng cáp sâu xuống lòng hồ để bắt cả lươn, trạch, và đặc biệt là rất nhiều loại cá lớn, cá tự nhiên sinh sống lâu năm. Mức độ tàn phá này cho thấy tác động vô cùng lớn đến hệ sinh thái và nguồn lợi thủy sản lâu dài.

Để phơi bày sự thật về quy mô hủy diệt đó, anh Chiên và đồng nghiệp đã phải đối mặt với những hiểm nguy khôn lường. Hoàng Chiên nhớ lại những rủi ro lớn nhất là sự manh động của những kẻ vi phạm, đe dọa trực tiếp đến tính mạng của họ. “Giữa lòng hồ rộng lớn, chỉ một mình đối diện với những tình huống nguy hiểm đó thực sự là những khoảnh khắc thách thức nhất trong quá trình đưa sự thật đến công chúng”, anh nhớ lại.

Để vượt qua, anh chủ động kết nối với những người bán kích điện trên mạng, thậm chí tìm cách lên thuyền cùng những kẻ khai thác vào ban đêm. Với chiến thuật khôn khéo, anh giả làm khách du lịch muốn trải nghiệm cuộc sống sông nước để tiếp cận. Dù vậy, việc theo dõi vẫn đầy khó khăn khi họ thường chỉ dẫn anh đi ven bờ, nơi ít khi kích cá, đòi hỏi sự kiên trì và linh hoạt cao.

Hồi sinh nguồn lợi thủy sản

Mặc dù luật pháp hiện hành đã quy định rõ hành vi “Hủy hoại nguồn lợi thủy sản” là tội nghiêm trọng với hình phạt lên tới 1 tỷ đồng hoặc 10 năm tù, nhưng thực tế việc thực thi còn nhiều hạn chế, dẫn đến nạn khai thác hủy diệt bằng kích điện, vó đèn vẫn diễn ra tràn lan trên khắp các hồ thủy điện lớn và hệ thống sông ngòi.

Nhận thấy điều này, nhóm phóng viên Báo Nông thôn Ngày nay đã thu thập đầy đủ tài liệu, bao gồm báo cáo, ảnh và video, về tình trạng vi phạm trên diện rộng. “Hồ sơ” này sau đó được gửi tới các vị lãnh đạo cấp tỉnh và các Sở, ngành liên quan, tạo áp lực cần thiết để thúc đẩy hành động. Khi các địa phương bắt đầu vào cuộc xử lý vi phạm, Báo Nông thôn Ngày nay đã chính thức đăng tải loạt phóng sự dài kỳ, phản ánh sâu sắc về thực trạng và thu hút sự chú ý rộng rãi của dư luận.

Nhà báo Hoàng Chiên chia sẻ với niềm phấn khởi về những tác động tích cực mà loạt bài đã mang lại: “Từ thông tin của chúng tôi, lực lượng chức năng ở nhiều tỉnh, như Yên Bái, đã trắng đêm đi ngăn chặn, truy bắt sai phạm liên quan tới khai thác hủy diệt nguồn lợi thủy sản. Các địa phương như Tuyên Quang, Hà Nội, Ninh Bình, Thanh Hóa, Quảng Nam, Thừa Thiên - Huế, Đồng Tháp… đã vào cuộc xử lý đồng loạt, đưa ra những giải pháp quyết liệt và hiệu quả nhằm bảo vệ nguồn lợi thủy sản”.

Không chỉ dừng lại ở việc xử lý vi phạm, nhiều địa phương đã chủ động thả hàng nghìn tấn cá giống xuống lòng hồ, sông suối để tái tạo nguồn lợi thủy sản. Đáng chú ý, Cục Thủy sản - Kiểm ngư đã tham mưu Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề án trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị về các giải pháp cấp bách, tăng cường công tác bảo vệ phát triển nguồn lợi thủy sản.

Khi bài báo được đăng tải rộng rãi ở các tỉnh như Huế, Quảng Nam, Đồng Tháp cũng đã nhanh chóng có những chỉ thị liên quan đến bảo vệ nguồn lợi thủy sản. Đặc biệt, tỉnh Tuyên Quang đã trở thành một điển hình khi thành lập quỹ bảo vệ nguồn lợi thủy sản vùng lòng hồ và các đoàn, nhóm bảo vệ.

Sau những tháng ngày dấn thân đầy thử thách, chứng kiến sự hủy diệt tàn khốc, nhà báo Hoàng Chiên không khỏi bồi hồi khi nhìn lại chặng đường và những kết quả đạt được. “Thực sự, nhìn thấy những chuyển biến tích cực, những hành động cụ thể từ các địa phương sau khi loạt bài được đăng tải, tôi cảm thấy rất đỗi hạnh phúc và tự hào”, anh chia sẻ.

Từ các cuộc tuần tra xuyên đêm đến việc ban hành chỉ thị cấp quốc gia, tất cả là minh chứng cho sức mạnh của báo chí điều tra. “Những nỗ lực của cả nhóm, những khó khăn, hiểm nguy mà chúng tôi đã trải qua đều trở nên vô cùng ý nghĩa khi chứng kiến nguồn tài nguyên thiên nhiên quý giá của đất nước đang dần được bảo vệ, tái tạo và phục hồi”.

Niềm vui lớn nhất không chỉ đến từ việc thay đổi chính sách mà còn từ sự lan tỏa ý thức bảo vệ môi trường trong cộng đồng. Đó là niềm tin, là động lực mạnh mẽ để những người làm báo như Hoàng Chiên tiếp tục dấn thân, vì một môi trường sống trong lành và nguồn tài nguyên phong phú cho thế hệ mai sau.