Yếu tố cốt lõi là chất lượng đào tạo

Phát biểu định hướng tại buổi làm việc, đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa nhấn mạnh, báo chí, xuất bản đã được xác định là vũ khí tư tưởng sắc bén của Đảng, Nhà nước ta. Trong bối cảnh hiện nay, vai trò này càng cần được củng cố và đẩy mạnh để tạo quyết tâm mạnh mẽ, tạo sự đồng lòng nhất trí trong toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta trong việc thực hiện hoàn thành các mục tiêu đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045 của đất nước như Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã đề ra.

Để báo chí, xuất bản và truyền thông làm tốt vai trò của mình, một trong những yếu tố quan trọng là nâng cao chất lượng nguồn nhân lực báo chí, xuất bản, truyền thông trong đó yếu tố cốt lõi là chất lượng đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực phải thực sự được quan tâm đúng mức, đúng với yêu cầu mà thực tiễn đòi hỏi.

Báo cáo công tác đào tạo nguồn nhân lực làm công tác tuyên giáo, báo chí, xuất bản, truyền thông từ năm 2018 đến năm 2023 của Học viện Báo chí và Tuyên truyền, đồng chí Phạm Minh Sơn - Giám đốc Học viện cho biết, công tác đào tạo nguồn nhân lực cho lĩnh vực tuyên giáo, báo chí, xuất bản, truyền thông 5 năm gần đây của Học viện Báo chí và Tuyên truyền đã có nhiều đóng góp cho các mặt công tác lĩnh vực này cho đất nước. Cung cấp cho Đảng, Nhà nước và xã hội nguồn nhân lực đảm bảo về số lượng và chất lượng trong lĩnh vực này.

Học viện Báo chí và Tuyên truyền đã định hình sơ đồ đào tạo và cung ứng nguồn nhân lực lĩnh vực tuyên giáo, báo chí, xuất bản, truyền thông của Việt Nam trong thời kì đổi mới và hội nhập quốc tế. Thông qua công tác đào tạo nguồn nhân lực làm công tác tuyên giáo, báo chí, xuất bản, truyền thông, Học viện đã xây dựng được đội ngũ giảng viên cơ hữu và kiêm chức đông đảo về số lượng, chuyên sâu về lĩnh vực đào tạo nghiên cứu, có tâm huyết và trách nhiệm.

Xây dựng, cập nhật, đổi mới được một hệ thống các chương trình đào tạo phù hợp theo hướng hiện đại, tăng thời lượng thực hành, phù hợp với xu hướng chuyển đổi số trong báo chí truyền thông đảm bảo các tiêu chí, tiêu chuẩn của Bộ Giáo dục và Đào tạo hiện nay.

Theo đồng chí Phạm Minh Sơn, bên cạnh những đóng góp tích cực, trong công tác đào tạo nguồn nhân lực cho lĩnh vực tuyên giáo, báo chí, xuất bản, truyền thông trong những năm qua cũng có một số hạn chế, bất cập đó là, lĩnh vực tuyên giáo, báo chí, xuất bản, truyền thông là lĩnh vực đặc thù tuy nhiên cho đến nay chưa có chính sách riêng để đầu tư phát triển lĩnh vực đặc thù này.

"Thực tế việc đào tạo các ngành này cũng giống như các ngành khác hiện nay trong hệ thống đào tạo đại học chung của Việt Nam. Vì vậy chưa thuận lợi cho Học viện trong thực hiện nhiệm vụ chính trị và đáp ứng nhu cầu về nguồn nhân lực lĩnh vực này của xã hội.

Việc cơ cấu lại chương trình đào tạo nhằm đảm bảo cân đối giữa quy mô đào tạo và nguồn lực hiện có còn chậm. Nội dung một số môn học còn mang nặng lý thuyết, ít kỹ năng thực hành; giáo trình, tài liệu tham khảo còn chưa được xuất bản đầy đủ hoặc cập nhật", ông Phạm Minh Sơn nêu thực trạng.

Một số ý kiến của các lãnh đạo khoa, phòng, ban của Học viện Báo chí và Tuyên truyền đều cho thấy thực tế, việc ồ ạt đào tạo ngành truyền thông của các trường dân lập hiện nay đang tạo hiện tượng nóng ảo, dẫn đến việc dư thừa về đầu ra và chất lượng đào tạo không đảm bảo của các cơ sở này. Điều này làm ảnh hưởng đến vị thế, uy tín của ngành nghề và các cơ sở đào tạo nghiêm túc, bài bản khác. 

Xây dựng khung chương trình đào tạo làm cơ sở trong hệ thống giáo dục nói chung 

Chia sẻ ý kiến về vấn đề đào tạo báo chí hiện nay, đồng chí Nguyễn Đức Lợi - Phó Chủ tịch thường trực Hội Nhà báo Việt Nam cho rằng, sinh viên báo chí khi ra trường, kiến thức về chính trị còn rất nhiều điều phải bàn. Có nhiều em viết báo hay, câu cú, bố cục, bài viết rất tốt nhưng về mặt tư tưởng chính trị rất yếu. "Chúng ta đang đào tạo những nhà báo cách mạng, mà về mặt chính trị không tốt, có thể nói rằng phi chính trị - điều này rất đáng lo ngại", đồng chí Nguyễn Đức Lợi nói.

Theo đồng chí Nguyễn Đức Lợi, hiện nay, cách làm báo, phương thức làm báo thay đổi hàng ngày, hình thức truyền tải, tiếp nhận thông tin thay đổi hàng ngày, những nhà báo làm việc tương đối lâu rất cần sự đào tạo lại, do đó cần có những khoá học ngắn hạn để cập nhật kỹ năng làm báo và cách làm báo hiện đại. 

Đồng thời để hoạt động báo chí được phát triển hiệu quả, cần có sự phối hợp tốt hơn nữa giữa các cơ quan báo chí và trung tâm đào tạo, để các cơ quan báo chí đề xuất những kiến nghị trong công tác đào tạo và các trung tâm đào tạo cũng hiểu hơn về tiêu chí của những cơ quan báo chí từ đó đào tạo đúng mục đích, đúng nhu cầu. Sự phối hợp này hiện nay còn rất hạn chế, rất thô sơ.

Đồng chí Nguyễn Đức Lợi cho rằng, việc làm báo trong thời kỳ mới là đa phương tiện, là các toà soạn hội tụ trong khi các trung tâm đào tạo hầu hết là mô hình chuyên sâu, vì thế đã đến lúc phải thay đổi cơ cấu hệ thống đào tạo.

Bên cạnh đó, với kinh nghiệm nhiều năm làm lãnh đạo tại cơ quan báo chí, đồng chí Nguyễn Đức Lợi chỉ ra một thực trạng là các sinh viên ở những trường khác lại trúng tuyển nhiều hơn vào các cơ quan báo chí, và rất nhiều sinh viên báo chí lại làm những ngành nghề khác. Đặc biệt, báo chí đối ngoại hiện rất yếu, các cơ quan báo chí lớn chủ yếu tuyển phóng viên từ các trường ngoại ngữ, kiến thức báo chí, về phóng viên, biên tập đều không có. Do vậy, việc xem xét có những chương trình đào tạo phóng viên đối ngoại là cấp thiết.

Phát biểu kết luận buổi làm việc, đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa đánh giá cao bề dày truyền thống của Học viện Báo chí và Tuyên truyền. Nhà trường đã và đang nỗ lực, không ngừng đổi mới, sáng tạo, xứng đáng là một trong những cơ sở trọng điểm đào tạo, bồi dưỡng phóng viên báo chí, biên tập viên xuất bản; là cơ sở nghiên cứu khoa học phục vụ mục tiêu nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, tham gia góp ý xây dựng đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước trong lĩnh vực tư tưởng, báo chí, xuất bản và truyền thông.

Theo đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, thời kỳ đổi mới vừa độc lập tự chủ nhưng cũng hội nhập quốc tế sâu rộng, khái niệm nội hàm báo chí đã được mở rộng rất nhiều so với việc làm báo truyền thống trước đây. Công tác tổ chức và quản lý quá trình đào tạo, bồi dưỡng ngày càng chặt chẽ.

Đặc biệt là đội ngũ cán bộ, giảng viên ngày càng được củng cố, bổ sung, phát triển cả về số lượng và chất lượng, có bản lĩnh chính trị vững vàng, có năng lực chuyên môn và kỹ năng sư phạm tốt; có phẩm chất đạo đức trong sáng, uy tín cao.

Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa ghi nhận việc tăng cường được cơ sở vật chất, các điều kiện bảo đảm chất lượng đào tạo, bồi dưỡng ngày càng được đầu tư, cơ bản đáp ứng tốt yêu cầu đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ những người làm báo chí, xuất bản, truyền thông trong cả nước trong bối cảnh mới. Ứng dụng công nghệ, gắn nhà trường với thực tiễn hiệu quả đã được chú trọng.

Bên cạnh đó, đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa nhấn mạnh đến những khó khăn, hạn chế trong đào tạo báo chí, xuất bản, truyền thông. Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương cho rằng, phải thẳng thắn nhìn nhận để thấy được thực trạng, cùng nỗ lực phấn đấu.

Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa cho biết, các trung tâm đào tạo cần nhận thức đúng về nghề báo, làm báo trong thời kỳ mới, sứ mệnh lịch sử của báo chí trong thời kỳ mới từ đó đặt ra yêu cầu về đào tạo, về chương trình đào tạo, mục đích trong công tác đào tạo. Cần tiếp tục đổi mới nội dung, chương trình đào tạo, bồi dưỡng theo hướng hiện đại, bám sát thực tiễn, theo kịp xu thế của truyền thông hiện đại. Khuyến khích giảng viên, sinh viên đẩy mạnh nghiên cứu khoa học phục vụ công tác đào tạo, bồi dưỡng gắn với thực tiễn phong phú, sôi động của lĩnh vực báo chí, xuất bản, truyền thông.

"Tôi đề nghị Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Thông tin và Truyền thông, Hội Nhà báo Việt Nam, Hội Xuất bản Việt Nam, các cơ quan báo chí, nhà xuất bản tham gia nhiều hơn nữa vào việc xây dựng khung chương trình đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ báo chí, xuất bản truyền thông không chỉ của Học viện Báo chí Tuyên truyền mà của các cơ sở đạo tạo báo chí, xuất bản trên cả nước. Chỉ có khung chương trình chuẩn, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chính trị, đòi hỏi thực tiễn, phù hợp với xu thế hiện đại chúng ta mới có được nguồn nhân lực tốt, ngang tầm nhiệm vụ", đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa nhấn mạnh.

Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương cũng yêu cầu trong thời gian tới cần tăng cường công tác tổ chức, quản lý đào tạo, bồi dưỡng theo hướng hiện đại. Việc đào tạo phải phục vụ cho được mục tiêu sinh viên sau khi ra trường đáp ứng yêu cầu công việc và khả năng tìm được việc làm phù hợp với chuyên môn đào tạo.

Chú trọng hơn việc áp dụng phương pháp dạy học tích cực, khuyến khích giảng viên sử dụng các thiết bị, phương tiện giảng dạy hiện đại góp phần nâng cao chất lượng dạy và học. Đa dạng hóa các loại hình kiểm tra, đánh giá theo hướng bảo đảm tính chính xác, khách quan, tạo điều kiện cho sinh viên học tập, trao đổi với chuyên gia nước ngoài. 

Đồng thời, tăng cường liên kết giữa Học viện với cơ quan báo chí truyền thông, tạo môi trường học tập thực tiễn và cơ hội việc làm cho sinh viên. Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa cũng nhấn mạnh đến việc tạo nguồn ưu tiên đào tạo nhân lực báo chí cho vùng khó khăn, vùng sâu, miền núi.

Hoà Giang - Sơn Hải