Tôi luôn bị ấn tượng bởi sự dấn thân, lòng dũng cảm và tinh thần trách nhiệm của những phóng viên ảnh - những người kể chuyện bằng hình ảnh. Họ là những người không ngại đối mặt với hiểm nguy, không quản ngại khó khăn để mang đến cho chúng ta những thông tin chân thực và những hình ảnh sống động nhất về cuộc sống.

Từ những trận thiên tai kinh hoàng đến những điểm nóng đầy rẫy bất ổn, từ những câu chuyện cảm động về lòng nhân ái đến những vụ việc gây chấn động dư luận, ở đâu có sự kiện, ở đó có bóng dáng của những phóng viên ảnh.

Thước ảnh về nỗi đau và nghị lực trong thiên tai

Những ngày cuối tháng 10/2020, cơn bão số 9 đã khiến các tỉnh miền Trung bị tàn phá ghê gớm. Tại xã Trà Leng (huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam), một trận lũ ống đã xóa sổ một khu dân cư.

Nhớ lại cảnh tượng kinh hoàng năm ấy, nhà báo Phạm Ngọc Thành - biên tập viên ảnh của Báo điện tử Vnexpress kể: "Màn đêm buông xuống trên Trà Leng, trời vẫn không thôi đổ mưa. Tôi co ro trong chiếc áo mưa mỏng manh, cố gắng len lỏi qua những thân cây bị xô lệch, những tảng đá sắc nhọn trơn trượt. Ánh đèn pin trên tay chập chờn, chiếu rọi khung cảnh tan hoang, đổ nát đến xé lòng. 14 nóc nhà - từng là tổ ấm của bao gia đình - giờ chỉ còn là bình địa".

Đến sáng hôm sau, tiếng gọi nhau tìm người vang vọng giữa màn mưa gió. Người dân địa phương và các chiến sĩ bộ đội không quản ngại nguy hiểm, kiên trì đào bới từng gốc cây, tảng đá, với hy vọng tìm thấy dù chỉ một tia hy vọng mong manh.

Ngọc Thành đưa máy ảnh lên, cố gắng ghi lại những khoảnh khắc này. Khuôn mặt lấm lem bùn đất, ánh mắt mệt mỏi, lo lắng của những người đang tìm kiếm người thân. Bức ảnh sẽ nói lên tất cả, về sự tàn khốc của thiên tai, về nỗi đau mất mát quá lớn, và về ý chí kiên cường của những người dân nơi đây và nỗ lực tìm kiếm nạn nhân của những người chiến sĩ quân đội nhân dân.

Thảm kịch đã đi qua được hơn 4 năm, nhưng phóng viên ảnh Ngọc Thành không thể quên được câu chuyện của chị Hồ Thị Hoa, 20 tuổi, dân tộc Mơ Nông với hành trình trở về làng của mình. 30km đường rừng, chị đi bộ từ sáng sớm đến chiều tối và 7 người thân, trong đó có cả con trai bé bỏng của chị đang nằm dưới đống đổ nát.

"Khi lực lượng cứu hộ tìm thấy thi thể cha chị, tôi đã chứng kiến khoảnh khắc chị Hoa lặng lẽ gói lá trầu và quả cau vào túi áo cha mình. Một tang lễ vội vàng, không kèn không trống.

Tôi không cầm được nước mắt. Là một phóng viên ảnh, tôi đã chứng kiến nhiều cảnh tượng đau lòng. Nhưng câu chuyện của chị Hoa, nghị lực của chị, đã chạm đến trái tim tôi, khiến tôi hiểu sâu sắc hơn về sự tàn khốc của thiên tai và sức mạnh phi thường của con người", Ngọc Thành bồi hồi.

Cơn bão Yagi trong năm 2024 hẳn đã in hằn vào tâm trí người dân Việt Nam về những cảnh tượng kinh hoàng và niềm đau xót lớn lao. Trong đó, thảm họa lũ quét vào ngày 10/9, biến thôn Làng Nủ, xã Phúc Khánh, huyện Bảo Yên thành bình địa, cuốn trôi và vùi lấp hoàn toàn 37 nóc nhà dưới chân núi Con Voi.

Phóng viên ảnh Ngọc Thành đã kịp thời có mặt tại hiện trường đau thương, ghi lại những hình ảnh tàn khốc của trận lũ quét và nỗ lực tìm kiếm nạn nhân của các chiến sĩ bộ đội.

Trong khung cảnh tan hoang, đổ nát ấy, hàng trăm chiến sĩ của Quân khu 2 đã không quản ngại nguy hiểm, dầm mình trong bùn đất để tìm kiếm thi thể của những nạn nhân xấu số. Các chiến sĩ phải ngâm mình trong nước và bùn nhão, sử dụng tăm sủi để thăm dò từng vị trí, tìm kiếm nạn nhân trong đống đổ nát. Công việc tìm kiếm gặp rất nhiều khó khăn do địa hình phức tạp và nguy hiểm, nhưng với tinh thần trách nhiệm và lòng dũng cảm, các chiến sĩ vẫn kiên trì, nỗ lực hết mình để tìm kiếm những người còn mất tích.

Ngọc Thành đã ở đó, đã lội bùn, dầm mình ghi lại những khoảnh khắc chân thực và cảm động về các chiến sĩ bộ đội, từ những giọt mồ hôi rơi trên khuôn mặt lấm lem bùn đất, đến ánh mắt kiên nghị, quyết tâm tìm kiếm nạn nhân. Anh nói: "Tôi muốn những bức ảnh của mình không chỉ là những thước phim tài liệu về sự nỗ lực của các chiến sĩ, mà còn là lời tri ân sâu sắc đến những người con của Tổ quốc đã không quản ngại hy sinh, gian khổ để bảo vệ tính mạng và tài sản của nhân dân".

Những bức ảnh của Ngọc Thành đã chạm đến trái tim của hàng triệu người, khiến cả nước xúc động trước tinh thần quả cảm và lòng nhân ái của các chiến sĩ bộ đội. Anh tin rằng, những hình ảnh này sẽ lan tỏa những thông điệp tích cực, về lòng yêu nước, tinh thần đoàn kết và ý chí kiên cường của người Việt Nam trước thiên tai.

Ống kính len lỏi đến từng điểm nóng

Trên hành trình dấn thân với ống kính, phóng viên ảnh Nguyễn Hoài Nam - Báo Điện tử VietnamPlus - Thông tấn xã Việt Nam, đã không ngừng ghi lại những khoảnh khắc chân thực và đầy cảm xúc của cuộc sống. Hai lần vinh dự nhận Giải A Giải Báo chí Quốc gia là minh chứng cho tài năng và tâm huyết của anh với nghề.

"Khi chụp ảnh trong những sự kiện, vụ việc, tôi luôn tập trung vào những khoảnh khắc mang tính biểu tượng, thể hiện rõ nhất tinh thần và nội dung của câu chuyện. Đó có thể là ánh mắt, nụ cười, cái nắm tay, hoặc một hành động nhỏ nhưng ý nghĩa. Tôi luôn cố gắng quan sát và cảm nhận sự kiện bằng trái tim, để từ đó có thể bắt trọn những khoảnh khắc đặc biệt, kể lại câu chuyện một cách chân thực và sâu sắc nhất", Hoài Nam cho biết.

Để làm được điều đó, anh luôn phải chuẩn bị kỹ lưỡng về mặt kỹ thuật, lựa chọn góc máy và ánh sáng phù hợp. Đồng thời, anh cũng phải rèn luyện cho mình khả năng quan sát, phán đoán và nắm bắt khoảnh khắc. "Trong quá trình tác nghiệp, tôi luôn giữ cho mình sự tập trung cao độ, linh hoạt ứng biến trước những tình huống bất ngờ, và không ngừng tìm tòi, sáng tạo để tạo ra những bức ảnh độc đáo và ấn tượng", Hoài Nam nói.

Trong quá trình làm việc, những chuyến đi ấn tượng nhất với phóng viên ảnh Hoài Nam là những chuyến công tác tại nhiều điểm nóng cùng nhà báo Võ Mạnh Hùng - Báo Điện tử VietnamPlus.

Năm 2023 với dấu ấn của chuyến đi chủ đề buôn bán động vật hoang dã xuyên quốc gia và chuyến đi ghi nhận lại sự tàn phá khốc liệt của thảm hoạ sạt lở. Để có được những thước phim chân thực nhất, Hoài Nam và cộng sự đã phải đối mặt với vô vàn khó khăn và nguy hiểm.

Chuyến thâm nhập vào "hang ổ" của những kẻ buôn bán động vật hoang dã là một hành trình đầy rẫy rủi ro. Phóng viên phải len lỏi trong bóng tối, vượt qua những khu rừng sâu hun hút, đối mặt với những tên buôn lậu xảo quyệt và manh động. Chỉ một sơ suất nhỏ cũng có thể trả giá bằng cả tính mạng.

Năm 2024 cũng là một năm đầy thách thức với Hoài Nam, khi anh cùng đồng nghiệp "lê la" khắp các tỉnh miền Tây Nam Bộ để phản ánh về nạn cát tặc, một vấn nạn nhức nhối đang gây ra tình trạng thiếu hụt nguyên vật liệu nghiêm trọng cho các công trình giao thông.

Hoài Nam nhớ lại: "Để có được những thước phim chân thực và sống động nhất, chúng tôi đã phải đối mặt với nhiều tình huống chưa bao giờ xảy ra trước đó. Ban ngày, chúng tôi thuê xe "thám thính" địa bàn, tìm hiểu về các hoạt động khai thác cát trái phép. Đêm xuống, khi mọi thứ chìm vào bóng tối, chúng tôi lại "rình mò" để ghi lại những hình ảnh của những kẻ đang "rút ruột" tài sản công quốc gia".

Việc tác nghiệp trong đêm tối, tại những khu vực vắng vẻ, hoang vu, luôn tiềm ẩn những rủi ro. Phóng viên luôn phải đối mặt với nguy cơ bị phát hiện, bị đe dọa bởi những kẻ cát tặc hung hãn, sẵn sàng dùng vũ lực để bảo vệ "lợi ích" của mình.

Không chỉ vậy, những tay máy còn phải đối mặt với điều kiện thời tiết khắc nghiệt, địa hình hiểm trở, và những khó khăn về sinh hoạt. Những ngày dài rong ruổi trên những chiếc xe cũ kỹ, những đêm trắng thức trắng để "săn" ảnh, đã bào mòn sức lực và tinh thần của những phóng viên dấn thân như Hoài Nam và Võ Mạnh Hùng.

"Tuy nhiên, vượt lên tất cả, chúng tôi vẫn kiên trì với hành trình của mình. Bởi chúng tôi hiểu rằng, đằng sau những thước phim, những bức ảnh, là trách nhiệm của những người làm báo trong việc phản ánh sự thật, lên tiếng bảo vệ công lý, và góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước", Hoài Nam chia sẻ.

Và với tất cả những gì đã chứng kiến, từ những thảm họa thiên nhiên kinh hoàng đến những thử thách nghiệt ngã trong quá trình tác nghiệp tại các điểm nóng, tôi thực sự cảm thấy khâm phục và ngưỡng mộ những người phóng viên ảnh. Họ không chỉ là những người ghi lại khoảnh khắc, mà còn là những người kể chuyện - những câu chuyện về lòng dũng cảm, về sự hy sinh, về tình người. Những câu chuyện được viết bằng ánh sáng, bằng góc máy, bằng những khoảnh khắc.

Những khó khăn, nguy hiểm mà họ phải đối mặt là không hề nhỏ. Họ phải dầm mình trong bùn lầy, đối mặt với hiểm nguy, chứng kiến những cảnh tượng đau lòng. Tuy nhiên, họ vẫn luôn kiên trì, dũng cảm vượt qua tất cả để hoàn thành nhiệm vụ của mình.

Tôi tin rằng, dù ở bất kỳ hoàn cảnh nào, những người phóng viên ảnh chân chính sẽ luôn giữ vững ngọn lửa đam mê, không ngừng nỗ lực để mang đến cho công chúng những thông tin chân thực và những hình ảnh sống động nhất. Bởi vì, đó không chỉ là trách nhiệm, mà còn là sứ mệnh cao cả của họ.

Hoà Giang