Dẫn đầu thế giới về ô nhiễm

New Delhi một lần nữa đứng đầu danh sách theo thời gian thực về các thành phố ô nhiễm nhất thế giới do tập đoàn IQAir của Thụy Sĩ thống kê, đưa AQI của thủ đô Ấn Độ ở mức 640 vào loại “nguy hiểm” vào thứ Sáu, gần gấp đôi chỉ số 335 của thành phố thứ nhì là Lahore (Pakistan).

Theo thang đánh giá của Tổ chức y tế Thế giới (WHO), chỉ số AQI của New Dehli cũng cao hơn 12 lần mức độ không khí trong lành (mức Xanh, với AQI từ 0-50). Ở cấp độ như vậy, WHO cảnh báo, những người đang có vấn đề về sức khỏe, có bệnh nền, người cao tuổi và trẻ em có thể gặp nguy hiểm.

Các quan chức Ấn Độ cho biết sự kết hợp của nhiệt độ giảm, việc đốt rơm rạ ở các bang lân cận Haryana và Punjab trong mùa trồng trọt, cộng thêm gió mùa đã mang khói bụi ô nhiễm vào Delhi. Trong những ngày gần đây, bang Punjab chứng kiến số vụ đốt rơm rạ tăng 740%, với hơn một nghìn vụ được ghi nhận chỉ trong một ngày.

Các nguyên nhân gây ô nhiễm khác trong thành phố là khí thải ô tô, xây dựng và đốt rác tại các nhà máy xử lý rác thải. Tuy nhiên, hệ thống cảnh báo sớm ô nhiễm ở Delhi được cho là đã không dự đoán được tình trạng ô nhiễm sẽ tiếp tục xấu đi nhanh chóng diễn ra vào cuối ngày thứ Năm.

Delhi - vùng đô thị bao gồm thủ đô New Dehli, nơi sinh sống của khoảng 33 triệu người - thường xuyên được xếp hạng là thành phố ô nhiễm nhất thế giới. Theo chỉ số chất lượng cuộc sống không khí năm nay do Viện chính sách Năng lượng Đại học Chicago (Mỹ) biên soạn, cuộc sống của người dân Delhi có thể bị rút ngắn 11,9 năm do không khí họ hít thở bị ô nhiễm.

Các bác sĩ ở Delhi cho biết đã ghi nhận nhiều tác hại của tình trạng ô nhiễm đối với người dân thành phố. “Số lượng bệnh nhân gặp vấn đề về hô hấp ngày càng tăng, ngày càng có nhiều người bị ho, cảm lạnh, chảy nước mắt và khó chịu cũng như các vấn đề về hô hấp. Mọi người ở mọi lứa tuổi đều bị ảnh hưởng bởi điều này. Đã đến lúc chúng ta phải đeo khẩu trang và chỉ ra ngoài khi cần thiết”, ông Nikhil Modi - bác sĩ tại bệnh viện Apollo ở Delhi, nói với báo The Guardian.

Phủ bóng lên mọi lĩnh vực

Năm nay, chất lượng không khí ngày càng tồi tệ cũng đang phủ bóng lên Giải vô địch cricket thế giới (World Cup Cricket 2023) do Ấn Độ đăng cai, khi chẳng những New Dehli mà cả Mumbai, thủ đô tài chính của đất nước này cũng đang phải hứng chịu mức độ ô nhiễm tăng đột biến.

Theo kế hoạch, sân Arun Jaitley tại Delhi sẽ tổ chức trận đấu giữa Bangladesh và Sri Lanka vào thứ Hai trong khi sân Wankhede ở Mumbai là nơi diễn ra cuộc so tài giữa Australia và Afghanistan hai ngày sau đó. Hai thành phố dự kiến chào đón một lượng lớn người hâm mộ tới cổ vũ. Nhưng chất lượng không khí tồi tệ có thể khiến không ít người nghĩ lại về ý định ra đường.

Hội đồng cricket của Ấn Độ (BCCI) tuần này đã công bố lệnh cấm bắn pháo hoa trong các trận đấu còn lại của World Cup 2023 như một biện pháp chống ô nhiễm. Các cầu thủ cũng bày tỏ lo ngại về không khí độc hại, trong đó ngôi sao Joe Root của Anh phàn nàn về tình trạng khó thở trong một trận đấu và đội trưởng đội tuyển cricket Ấn Độ, Rohit Sharma thì kêu gọi mọi người nỗ lực cải thiện chất lượng môi trường cho "thế hệ tương lai".

Trong khi đó, Phòng Thương mại và Công nghiệp (CTI) cũng vừa gửi một tâm thư tới Thủ tướng Narendra Modi đề nghị ông triệu tập một cuộc họp khẩn cấp với chính quyền Delhi, Haryana, Punjab và Uttar Pradesh để giải quyết tình trạng ô nhiễm không khí gia tăng ở thủ đô quốc gia. Giám đốc CTI Brijesh Goyal cho biết, bất chấp đang mùa lễ hội, hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp vẫn suy giảm do người dân hạn chế ra đường để tránh hít phải khói bụi.

Đe dọa tăng trưởng kinh tế

Ô nhiễm không khí tại New Dehli, hay nói rộng hơn là tại Ấn Độ, không phải vấn đề mới mẻ. Theo thống kê của báo Times of India cuối năm ngoái, đất nước lớn nhất Nam Á đang được xếp hạng là quốc gia ô nhiễm thứ năm trên thế giới. Danh sách 30 thành phố ô nhiễm nhất trên toàn cầu năm 2022 cũng có tới 21 thành phố của Ấn Độ.

Chương trình Không khí Sạch Quốc gia đã được Ấn Độ triển khai nhằm giảm 20-30% ô nhiễm PM2.5 vào năm 2024. Tuy nhiên, sự tập trung chung vào ô nhiễm không khí tại Ấn Độ cho đến nay chỉ giới hạn ở tác động của nó đối với sức khỏe cộng đồng. Trên thực tế, bức tranh lớn hơn là chất lượng không khí kém cũng ảnh hưởng đến nền kinh tế.

Ước tính của báo Indian Express cho biết, ô nhiễm không khí khiến các doanh nghiệp Ấn Độ thiệt hại 95 tỷ USD, tương đương khoảng 3% GDP mỗi năm. Còn theo ước tính của Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF), nhiễm không khí khiến người sử dụng lao động Ấn Độ giảm chi gần 6 tỷ USD mỗi năm tiền lương, hay nói cách khác là 1,3 tỷ ngày làm việc.

Vào những ngày ô nhiễm không khí đạt đến mức nguy hiểm, các nhà tuyển dụng nhận thấy số lượng người đến văn phòng giảm 10%. Điều này được thúc đẩy bởi các vấn đề sức khỏe nhất thời và nghĩa vụ chăm sóc người già và trẻ em nghỉ học của người lao động. Nếu không phải chịu gánh nặng gia đình như vậy, người lao động có thể tăng cường các hoạt động sản xuất và giúp gia tăng 24 tỷ USD cho nền kinh tế Ấn Độ, WEF ước tính.

Chất lượng không khí tồi tệ cũng âm thầm làm xói mòn nền kinh tế tiêu dùng. Khi khách hàng giảm các hoạt động ngoài trời để tránh bị ô nhiễm, họ sẽ chi tiêu ít hơn. Tờ Times of India cho biết, ô nhiễm không khí làm giảm 1,3% lượng người tiêu dùng, khiến các doanh nghiệp Ấn Độ thiệt hại doanh thu lên tới 22 tỷ USD. Trong các tháng 1, 11 và 12, khi mức độ ô nhiễm cao nhất, lượng người tiêu dùng giảm ba lần.

Tất nhiên, sẽ có nhiều cách đánh giá khác nhau. Chẳng hạn, một báo cáo của Ngân hàng Thế giới (World Bank) do tờ The Wire công bố hồi tháng 7 năm nay cho thấy ô nhiễm không khí gia tăng làm giảm mức tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội (GDP) hàng năm của Ấn Độ 0,56 điểm phần trăm.

Nhưng dù với bất cứ hệ tham chiếu nào, mọi dữ liệu đều dẫn tới một kết luận: bầu không khí bị ô nhiễm đang đe dọa nghiêm trọng tham vọng cất cánh kinh tế của quốc gia đông dân nhất thế giới.

Quang Anh