Dự án nghìn tỷ “đắp chiếu”

Công ty Cổ phần Khoáng sản và Gang thép Kim Sơn (tiền thân là Công ty TNHH Vạn Lợi) được UBND tỉnh Bắc Kạn cấp phép đầu tư D.A xây dựng khu liên hợp gang thép (năm 2007) với công suất 250 nghìn tấn/năm trên diện tích 9,589 ha, tổng vốn đầu tư 875.638 triệu đồng và D.A xây dựng nhà máy nung tuyển quặng sắt (năm 2009), công suất 600 nghìn tấn/năm, tổng vốn đầu tư 155.060 triệu đồng trên diện tích hơn 17,7 ha.

Mặc dù doanh nghiệp thiếu kinh nghiệm đầu tư, hồ sơ cấp GCN đầu tư cả 2 dự án không thể hiện rõ năng lực tài chính nhưng vẫn được UBND tỉnh Bắc Kạn chấp thuận dự án. Và cũng bởi những kẽ hở về mặt pháp lý, cơ chế chính sách của tỉnh Bắc Kạn mà địa phương này đã rước phải một nhà đầu tư chỉ biết “nổ” mà không thể làm.

Năm 2010, Công ty TNHH Vạn Lợi đã chuyển nhượng hai dự án này cho Công ty CP Khoáng sản và Luyện kim Vạn Lợi Bắc Kạn. Năm 2014, Công ty CP Khoáng sản và Luyện kim Vạn Lợi Bắc Kạn đổi tên thành Công ty CP Khoáng sản và Gang thép Kim Sơn (Công ty Kim Sơn). Dù đã đổi chủ và nhiều lần thay đổi, điều chỉnh dự án nhưng doanh nghiệp vẫn không thể đưa nhà máy vào vận hành theo cam kết.

Theo quan sát của phóng viên tại KCN Thanh Bình, ngoài tấm biển “Khu liên hiệp gang thép Kim Sơn” còn khá mới thì hơn 27 ha đất giao Công ty CP Khoáng sản và Gang thép Kim Sơn cùng hệ thống nhà xưởng, máy móc bị vây kín bởi cỏ lau, hoen rỉ dần theo thời gian.

Lắc đầu ngán ngẩm, ông Nông Đình Huân - Phó BQL các KCN Bắc Kạn cho biết: Mặc dù luôn quan tâm, ủng hộ và chia sẻ khó khăn với doanh nghiệp nhưng ngày 22/6/2015 Ban Quản lý các KCN cũng đành phải ra quyết định thu hồi GCN đầu tư với cả hai D.A của Công ty CP Khoáng sản và Gang thép Kim Sơn. Tháng 1/2016, UBND tỉnh Bắc Kạn ban hành văn bản thu hồi 9,589 ha và ngày 21/6/2017 tiếp tục ban hành văn bản thu hồi 17,7 ha đất đã giao cho doanh nghiệp này. Ngày 16/01/2018, Sở KHĐT tỉnh Bắc Kạn cũng đã có văn bản thu hồi GCN đăng ký doanh nghiệp của công ty.

Bản kết luận gây nhiều tranh cãi

Sau gần 2 năm lập Đoàn thanh tra liên ngành, mới đây (tháng 6/2019), UBND tỉnh Bắc Kạn mới ban hành kết luận thanh tra dự án của Công ty Kim Sơn, cho biết: Cả 2 dự án đầu tư của Công ty Kim Sơn tại KCN Thanh Bình có tiến độ thực hiện đến tháng 12/2014. Đến thời điểm thanh tra (tháng 10/2017) công ty chưa hoàn thành việc xây dựng cơ bản, cũng không triển khai dự án mới trên khu đất được giao. Như vậy, tiến độ dự án bị chậm 34 tháng so với tiến độ ghi trong dự án đầu tư, vi phạm Điểm i Khoản 1 Điều 64 Luật Đất đai 2013.

Công ty bị chấm dứt hoạt động của dự án và thu hồi GCN đầu tư. Do công ty đã đầu tư xây dựng dự án trên đất thuê, có tài sản gắn liền với đất, vì vậy, để đảm bảo quyền lợi hợp pháp của công ty đối với tài sản, việc thu hồi đất sẽ thực hiện theo quy định tại Khoản 2 Điều 15b Nghị định 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đất đai…

Đối với việc không thực hiện nghĩa vụ tài chính, tính đến tháng 10/2017, công ty chưa thực hiện các nghĩa vụ tài chính gồm hơn 10,06 tỷ đồng tiền thuê đất hàng năm và tiền chậm nộp; 4,3 tỷ đồng tiền sử dụng hạ tầng KCN và hơn 7 tỷ đồng tiền dịch vụ công ích hạ tầng KCN.

Ngoài ra, Công ty Kim Sơn còn vi phạm về xây dựng công trình. Cụ thể, trên diện tích đất 17,7 ha công ty đang quản lý có 10 công trình đã xây dựng từ năm 2011, trong đó, chỉ có 4 công trình được BQL KCN tỉnh cấp giấy phép xây dựng; các hạng mục, công trình còn lại công ty này chưa làm thủ tục xin phép là vi phạm quy định Khoản 2 Điều 10 Luật Xây dựng năm 2003 quy định về các hành vi bị nghiêm cấm.

Qua đó, UBND tỉnh Bắc Kạn đã đưa ra biện pháp xử lý là thu hồi đất theo quy định tại Khoản 2 Điều 15b Nghị định 43 của Chính phủ: Trong vòng 24 tháng, kể từ ngày 12/10/2018 đến hết ngày 12/10/2020, công ty thực hiện bán tài sản hợp pháp gắn liền với đất cho nhà đầu tư khác theo quy định của pháp luật. Hết thời hạn này mà công ty không thực hiện được việc bán tài sản thì UBND tỉnh sẽ thu hồi và không bồi thường về đất đai và tài sản gắn liền với đất. Đồng thời, UBND tỉnh Bắc Kạn yêu cầu Công ty Kim Sơn trả nợ số tiền hơn 20 tỷ đồng thuế, phí.

Việc xử lý của UBND tỉnh Bắc Kạn đã vấp phải sự phản ứng của dư luận. Nhiều cán bộ, công chức tại địa phương đã gửi đơn, thư đến các cơ quan có thẩm quyền, đặt vấn đề: hàng loạt Sở, ngành tham mưu nhưng tại sao vẫn trình UBND tỉnh ban hành một văn bản không đúng quy định pháp luật?

Cụ thể, tại mục 1 phần III kết luận, trước khi thu hồi, công ty được gia hạn 24 tháng để xử lý phần tài sản gắn liền với đất theo quy định tại Khoản 2 Điều 15b… và tại mục 1 phần IV xử lý về đất đai, áp dụng thu hồi theo trường hợp chấm dứt hoạt động của dự án đầu tư theo khoản 14 Điều 2 Nghị định 01/2017/NĐ-CP. Việc kết luận thanh tra nêu Công ty Kim Sơn vi phạm điểm i Khoản 1 Điều 64 Luật Đất đai nhưng lại xử lý thu hồi theo trường hợp không vi phạm pháp luật đất đai và đồng ý gia hạn 24 tháng để xử lý tài sản gắn liền với đất sẽ gây ra hệ lụy là 17,7 ha đất KCN đã được đầu tư hoàn chỉnh về hạ tầng sẽ phải bỏ hoang ít nhất 2 năm nữa (chưa kể sau khi thu hồi đất theo quy định này thì căn cứ Luật Đầu tư, Công ty Kim Sơn còn 12 tháng nữa để thanh lý tài sản). Trong khi đó, do nhà đầu tư không triển khai dự án nên đã gây lãng phí nghiêm trọng về đất suốt từ năm 2007 đến nay.

Tham gia ý kiến với dự thảo kết luận, BQLKCN Thanh Bình cũng đã từng có quan điểm cho rằng: Biện pháp xử lý thu hồi đất như vậy là chưa thỏa đáng. Cụ thể, trường hợp thu hồi đất do chấm dứt hoạt động của dự án đầu tư không thuộc trường hợp thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai (trường hợp chấm dứt hoạt động của dự án đầu tư thì không có Kết luận thanh tra vẫn đủ cơ sở thu hồi).

Khi thanh tra xác định vi phạm điểm i Khoản 1 Điều 64 Luật Đất đai thì cần thiết phải thu hồi theo trường hợp vi phạm pháp luật về đất đai. Nếu như vậy sẽ không bồi thường về tài sản trên đất, đồng thời căn cứ các điều kiện là dự án đầu tư đã chấm dứt hoạt động, công ty đã bị thu hồi GCN, chưa thực hiện nghĩa vụ tài chính thì không còn khả năng đưa đất vào sử dụng, vì vậy không đủ điều kiện gia hạn tiến độ đưa đất vào sử dụng.

Đặc biệt, nội dung đơn thư còn nhận định: việc UBND tỉnh Bắc Kạn cho Công ty Kim Sơn bán tài sản trong khi Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã đề nghị không cho phép chuyển nhượng là trái với văn bản của Bộ Công an.

Được biết, trước nội dung kiến nghị trên, Ban Pháp chế HĐND tỉnh Bắc Kạn đã có văn bản gửi Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Kạn, cho biết: Ngày 14/12/2018, Cơ quan CSĐT Bộ Công an đã có văn bản 4842/C03-P13 ngày 14/12/2018 gửi UBND tỉnh Bắc Kạn, đề nghị ngăn chặn việc chuyển nhượng sở hữu doanh nghiệp, dự án và bất động sản của Công ty Kim Sơn để phục vụ quá trình điều tra vụ án “Vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng xảy ra tại ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) và một số chi nhánh khác”. Tuy nhiên, tại mục 1 phần IV, Kết luận thanh tra 329/KL-UBND ngày 7/6/2019 của UBND tỉnh nêu: “Công ty được thực hiện bán tài sản hợp pháp gắn liền với đất cho nhà đầu tư khác theo quy định của pháp luật”. Ban Pháp chế HĐND đề nghị Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Kạn xem xét, chỉ đạo, giải quyết vụ việc.

Nhà báo và Công luận sẽ tiếp tục thông tin.

Thành Vinh