Bánh cuốn Mão Điền - món quà quê mang đậm bản sắc dân tộc

Xã Mão Điền, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh không chỉ nổi tiếng là vùng đất hiếu học mà nơi đây còn được biết đến với món bánh cuốn mang đậm hương vị quê hương. Sự kết hợp tinh tế của gạo, hành phi cùng nước chấm đậm đà... khiến ai thưởng thức cũng không thể quên.

Món ăn mang đậm vị quê

Từ lâu, bánh cuốn Mão Điền đã trở thành ẩm thực độc đáo, món quà quê không thể thiếu của người Kinh Bắc. Không ai trong xã Mão Điền nhớ được bánh cuốn có từ bao giờ. Họ chỉ biết loại bánh này có từ rất lâu và món quà quê không thể thiếu của người dân nơi đây. Theo hình thức cha truyền con nối, nghề làm bánh cuốn được gìn giữ cho đến ngày nay.

“Thời xưa, bánh cuốn Mão Điền được tráng bằng tay nên phải trải qua nhiều công đoạn. Đầu tiên, người làm bánh phải xây lò, đóng than, đan giàng, đóng khuôn, xay bột bằng cối đá và tráng bánh. Đến nay, làm bánh bằng máy thì ngoài yếu tố chọn nguyên liệu, việc giữ cho lửa than cháy đều trong suốt quá trình máy tráng bánh là yếu tố quyết định đến sự thành bại của cả mẻ bánh. Bánh cuốn Mão Điền có vị thơm của gạo quyện với vị ngậy của hành, vị cay của nước chấm, tạo nên hương vị riêng cho bánh cuốn nơi đây”- ông Vũ Đăng Thường (thôn Ngòi Hồ Tủng, xã Mão Điền) là người đã nhiều đời làm bánh cuốn cho hay.

Để có những mẻ bánh ngon, đòi hỏi người làm bánh phải chọn gạo ngon, hạt dài, có màu trắng đục, lúc xay bột sẽ mịn và trắng, không bị vón cục. Ngoài yếu tố chọn nguyên liệu, việc giữ cho lửa than cháy đều trong suốt quá trình máy tráng bánh là yếu tố quyết định đến sự thành bại của cả mẻ bánh. Một gia vị để tạo nên hương vị của bánh cuốn đó là hành. Hành phi được đem đi xay nhỏ rồi quết lên mặt bánh, đây là công đoạn tạo nên hương vị, màu sắc riêng của bánh cuốn Mão Điền.

Trước đây, người dân trong xã Mão Điền thường xay bột bằng cối xay đá, tuy nhiên, do nhu cầu của thị trường, đến nay, hầu hết các hộ đều xay bằng máy. Bột được xay mịn, khi tráng bánh sẽ không bị vón cục. Hành phải chọn những củ nhỏ, bóc hết vỏ khô, rửa sạch rồi thái mỏng đem phi thơm. Hành phi được đem đi xay nhỏ rồi quết lên mặt bánh. Khi thưởng thức, bánh cuốn được ăn kèm với giò, chả và chấm với nước mắm, tùy theo khẩu vị từng người.

Để đáp ứng nhu cầu của khách hàng, người dân Mão Điền đã làm hai loại bánh: bánh cuốn hành và bánh cuốn nhân mộc nhĩ. Bánh cuốn có vị thơm của gạo quyện với vị ngậy của hành, vị cay của nước chấm, khi thưởng thức, bánh cuốn được ăn kèm với giò, chả tạo nên hương vị riêng, trở thành món ngon không thể thiếu của làng quê Việt Nam.

Gìn giữ và phát triển thương hiệu bánh cuốn Mão Điền

Những năm gần đây nhân dân địa phương đã đầu tư công nghệ sản xuất bánh theo phương pháp mới. Mọi công đoạn sát bột, thái hành đều làm bằng máy. Sản xuất bánh cuốn bằng máy cho năng suất cao gấp 10-20 lần tráng bằng phương pháp thủ công, ít tốn công sức, thời gian và nguyên liệu hơn.

Hiện nay, xã có 12 chiếc máy sản xuất bánh hiện đại, công suất lớn, sản xuất cho hơn 200 hộ tiêu thụ. Trong đó tập trung chủ yếu ở thôn 3 với 7 chiếc máy, sản xuất bánh cho hơn 100 hộ tiêu thụ. Một máy sản xuất trung bình 3,5- 4tạ bánh/ngày vào mùa đông, 6-7 tạ bánh/ngày vào mùa hè. Một máy sản xuất có lợi nhuận từ 7-8 triệu đồng/tháng. Với những hộ tiêu thụ bánh, năng suất phụ thuộc vào tài kinh doanh của từng người.

Hộ ít nhất bán được 50-70 kg bánh/ngày, hộ bán được nhiều nhất từ 2-3 tạ bánh/ngày, giá bánh cuốn là 10-12.000đồng/kg, trung bình thu nhập từ 2-9 triệu đồng/tháng. Nhiều quán ăn, nhà hàng có tiếng ở Hà Nội, Hưng Yên, Hải Dương biết tiếng đã đặt bánh cuốn Mão Điền.

“Nhận thấy hiệu quả kinh tế từ việc làm bánh cuốn mang lại, nhiều hộ dân đã mở rộng quy mô sản xuất, kinh doanh, được đông đảo khách hàng trong và ngoài tỉnh lựa chọn. Hiện địa bàn xã Mão Điền có khoảng 200 hộ sản xuất, kinh doanh bánh cuốn, tạo việc làm cho hàng trăm lao động, với mức thu nhập từ 5-6 triệu đồng/người/tháng”- Ông Vũ Văn Mạnh, Phó Chủ tịch UBND xã Mão Điền cho biết.

Hiện nay chính quyền xã đã tăng cường tuyên truyền đến người dân chú trọng vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm, nâng cao chất lượng sản phẩm và truyền dạy nghề làm bánh cuốn cho thế hệ trẻ. Chính quyền xã Mão Điền cũng đang phối hợp với ngành chức năng xây dựng thương hiệu cho sản phẩm bánh cuốn Mão Điền, tạo điều kiện tìm đầu ra ổn định cho sản phẩm này.

Trước mắt, bánh cuốn Mão Điền hướng đến phục vụ nhu cầu của người dân địa phương và thực khách khi đến tham quan, du lịch tại Bắc Ninh, bởi họ chính là những “đại sứ thương hiệu” đưa món quà quê đi khắp muôn nơi.

Minh Hằng