Nhắc đến Podcast trên báo chí thì người ta sẽ nhắc ngay đến VietnamPlus, tờ báo đã thử nghiệm Podcast từ cuối năm 2019, cho đến nay vẫn kiên định triển khai và không ngừng mang đến những trải nghiệm thú vị cho độc giả…

Không phải cứ thấy người ta ăn khoai là mình sẽ vác mai đi đào

+ Có nhận định rằng, Podcast trên báo điện tử đang là cơ hội mới cho báo chí. Trên thế giới Podcast đã có từ lâu, xu hướng này cũng đã hiện diện tại Việt Nam một vài năm trở lại đây… Thưa ông, với chúng ta liệu đây có thể trở thành một xu hướng bền vững hay chỉ là trào lưu nhất thời?

- Tôi vừa có chuyến công tác tại Thụy Điển, và một trong những điều đáng tiếc là tôi không có cơ hội đến thăm trụ sở của Spotify nền tảng âm thanh hàng đầu thế giới. Nhưng Spotify không chỉ là nền tảng âm thanh mà còn là công ty dịch vụ truyền thông. Tại Thụy Điển, người ta cho rằng về khía cạnh nào đó Spotify cũng là đối thủ của báo chí khi phát miễn phí các tin tức theo dạng Podcast. Nhưng mặt khác, báo chí cũng có thể tận dụng nền tảng của Spotify để lan tỏa thông tin của mình đến với độc giả. Mà chúng ta đều đã thừa nhận, báo chí Bắc Âu là nơi khởi đầu cho nhiều xu hướng, sau đó mới tới lượt báo chí Mỹ.

Theo các số liệu mới nhất thì hiện có tới 55% người Mỹ nghe Podcast mỗi ngày. Ở Việt Nam, thống kê do We are social công bố tháng 2/2022 cho thấy, số người nghe podcast hiện chỉ kém chút đỉnh so với số người nghe phát thanh truyền thống (radio). Từ vài năm trước, khi dự một hội thảo báo chí do WAN-IFRA (Hiệp hội báo chí thế giới) tổ chức, tôi đã nghe tới khái niệm “mobile only”. Báo chí giờ không còn là ưu tiên cho thiết bị di động nữa (mobile first) mà đã tới giai đoạn “chỉ tập trung cho thiết bị di động”. 

Chẳng hạn sự trỗi dậy của TikTok, các tòa soạn thi nhau lập kênh TikTok là minh chứng cho nhận định đó. Podcast cũng vậy, nó được sản xuất để nhắm tới các thiết bị di động, thiết bị thông minh (như loa thông minh, hoặc ứng dụng Apple Carplay, Android Auto trên xe hơi). Chiếc điện thoại iPhone nào cũng có sẵn ứng dụng Apple Podcast, số lượt tải Spotify cũng luôn xếp trong top 10 cả trên App Store lẫn Google Play. Do đó, chưa thể kết luận rằng Podcast có phải xu hướng bền vững hay không, nhưng có điều chắc chắn rằng Podcast không phải là trào lưu nhất thời.

+ Như phân tích của ông thì dạng thức “nghe báo” này có rất nhiều lợi thế bởi sự hội tụ của âm thanh- internet - thiết bị di động. Báo điện tử VietnamPlus đã bắt đầu với Podcast như thế nào và mang đến cho công chúng của mình những gì trên Podcast, thưa ông?

- Mọi sản phẩm của VietnamPlus đều đi theo xu hướng của báo chí thế giới. Dĩ nhiên, không phải cứ thấy người ta ăn khoai là mình sẽ vác mai đi đào. Nghiên cứu xu hướng là ưu tiên của chúng tôi khi xây dựng chiến lược phát triển của tòa soạn. Từ khi bắt tay vào thử nghiệm podcast từ cuối năm 2019, tôi đã nhận thấy cộng đồng nghe Podcast tại Việt Nam không hề nhỏ, đặc biệt là giới trẻ gen Z (thế hệ lớn lên với internet và điện thoại thông minh). Nhưng thông tin chính thống trên các nền tảng như Apple Podcast hay Spotify thì gần như bị bỏ trống (thời điểm ấy, mới chỉ có VOV đưa các chương trình của Đài Tiếng nói Việt Nam lên các nền tảng trên).

Do vậy, chúng tôi nghĩ rằng mình cần phải bắt tay vào làm, trước hết là làm mới mình, thứ hai là khỏa lấp khoảng trống như tôi đã nói. Để làm sao mà người trẻ tìm kiếm với từ khóa “Vietnam” thì sẽ nghe được những thông tin chính thống, thay vì những thông tin “trôi nổi” từ bên ngoài. Tuy vậy, chúng tôi cũng không chỉ sản xuất tin tức mà cố gắng đa dạng hóa nội dung bằng nhiều format khác nhau. Xen kẽ các bản tin là các cuộc phỏng vấn, các số chuyên đề, lưu ý đến yếu tố âm nhạc để có thể thu hút người nghe nhiều hơn.

Xây dựng lượng độc giả trung thành mới là hướng đi bền vững

+  Với việc đầu tư và triển khai mạnh mẽ thể loại này thời gian qua, ông  có thể “bật mí” về hiệu quả thông tin, mức độ tương tác, thậm chí là… hiệu quả kinh tế mà VietnamPlus đã đạt được chứ?

- Dĩ nhiên không phải sản phẩm nào làm ra đều thành công, những số Podcast đầu tiên của chúng tôi ra đời trong sự hờ hững của độc giả. Chúng tôi cũng không đầu tư mạnh mẽ vì còn thiếu nguồn lực, không có studio hay những thiết bị thu âm chuyên dụng, nhân viên chưa được đào tạo bài bản. Lực lượng chính sản xuất Podcast lại chính là những sinh viên của Viện Báo chí, Khoa Phát thanh Truyền hình (Học viện Báo chí Tuyên truyền). 

Do đó, về mặt hiệu quả thì những gì chúng tôi đạt được còn khá khiêm tốn. Nhiều cơ quan báo chí đi sau nhưng đạt được thành quả lớn hơn chúng tôi rất nhiều. Tuy nhiên, nói đến Podcast trên báo chí thì người ta sẽ nhắc ngay đến VietnamPlus. Đại sứ quán Hà Lan khi muốn sản xuất một series podcast về Bình đẳng giới cũng đã tìm đến chúng tôi. Không chỉ đồng nghiệp, độc giả mà các doanh nghiệp cũng biết tới sản phẩm của chúng tôi để đặt hàng.

 + Theo tôi hiểu thì, việc chúng ta lựa chọn các chủ đề làm sao để thu hút công chúng luôn là bài toán… không dễ. Như ông từng nói, chúng ta phải hiểu công chúng của mình thì mới tạo ra được sản phẩm phù hợp và dĩ nhiên mới giữ chân được họ. Với Podcast của Vietnamplus, bài toán này đã được giải như thế nào? 

- Càng ngày chúng tôi càng nhận ra rằng xây dựng lượng độc giả trung thành mới là hướng đi bền vững, thay vì trông chờ vào độc giả vãng lai đến từ các nền tảng thứ 3. Nhưng muốn vậy, chúng tôi cần phải có chiến lược nội dung đúng đắn. Chẳng hạn, khi dịch COVID-19 diễn ra căng thẳng, nhu cầu tìm kiếm thông tin về dịch bệnh là rất lớn. Vì thế, chúng tôi nhanh chóng xây dựng loạt podcast chuyên đề mang tên “Hỏi đáp COVID-19” để cung cấp những kiến thức hữu ích, và quan trọng là chính thống, khoa học cho độc giả, giữa bối cảnh trên mạng lan tràn các thông tin không rõ nguồn gốc.

Hầu hết các số đều có lượt nghe khả quan và tệp độc giả cố định là khá lớn. Hay ngay từ đầu, chúng tôi đã đi theo hướng lan tỏa những thông tin chính thống, những giá trị văn hóa lành mạnh. Chẳng hạn mỗi dịp Tết đến, hay các dịp kỷ niệm lớn, chúng tôi đều sản xuất loạt Podcast chuyên đề. Như dịp sinh nhật Chủ tịch Hồ Chí Minh thì chúng tôi làm Podcast với chủ đề các bài hát hay về Bác. Giờ nếu ai đó search từ khóa “bai hat ve Bac Ho + podcast/audio” thì sẽ ra sản phẩm của chúng tôi ngay ở kết quả tìm kiếm đầu tiên.

+ Trong những thách thức và cơ hội thời gian tới, Podcast của VietnamPlus sẽ tiếp tục có những đổi mới như thế nào, thưa ông?

- Như tôi nói ngay từ đầu, với bất kỳ sản phẩm nào chúng tôi cũng đi từ nghiên cứu xu hướng, đồng thời tìm hiểu xem sản phẩm đó có phù hợp với độc giả Việt Nam hay không, hoặc cố gắng “Việt hóa” ở mức tốt nhất có thể. Thẳng thắn mà nói, nguồn lực mà chúng tôi dành cho Podcast vẫn chưa lớn, format hoặc nội dung của chúng tôi vẫn chưa đa dạng như báo bạn (chẳng hạn VnExpress, Zing…). Nhưng chắc chắn chúng tôi sẽ luôn tự làm mới mình nhằm mang lại những trải nghiệm mới mẻ cho độc giả, đặc biệt là độc giả thế hệ gen Z.

+Trân trọng cảm ơn ông!

Hà Vân (Thực hiện)