LTS: Mùa giải Báo chí Quốc gia lần thứ XIII – 2018 đã bắt đầu khởi động. Để có những tác phẩm báo chí chất lượng được vinh danh trên “thảm đỏ” Giải Báo chí Quốc gia thì các Liên Chi hội, Chi hội, HNB địa phương nhiều năm qua đã rất coi trọng công tác sàng lọc, tuyển chọn. Báo Nhà báo & Công luận từ số tuần này sẽ có loạt bài Giải Báo chí Quốc gia - Nhìn từ công tác sàng lọc, tuyển chọn để có cái nhìn rõ hơn về công tác này.

+ Có thể nói rằng, góp phần quan trọng cho một mùa Giải Báo chí Quốc gia thành công là sự tuyển lựa tác phẩm từ cơ sở ở các LCH, Chi hội, HNB địa phương. Những tác phẩm dự thi Giải Báo chí Quốc gia được LCH Nhà báo TTXVN lựa chọn như thế nào, thưa bà?

- Một trong những sinh hoạt chuyên môn quan trọng được định hướng hàng năm, cũng là mục tiêu hướng đến lớn nhất của TTXVN chính là tham dự Giải Báo chí Quốc gia và đạt giải cao. Để tìm ra và lựa chọn được những tác phẩm chất lượng tốt nhất gửi tham dự Giải Báo chí Quốc gia, bao giờ TTXVN cũng tổ chức Giải của ngành trước. Nó giống như một khâu sàng lọc giúp lựa chọn các tác phẩm chất lượng cao nhất gửi tham dự Giải Quốc gia, góp phần tăng cơ hội bước trên “thảm đỏ” của phóng viên TTXVN. Do vậy bước đầu tiên, mang tính bước đệm quan trọng, với chúng tôi chính là Giải Báo chí TTXVN.

Giải Báo chí TTXVN thường được tổ chức từ tháng 1 hàng năm. Đến tháng 3 khi công tác chấm giải được kết thúc cũng là thời điểm gửi bài tham dự Giải Báo chí Quốc gia. Do vậy, các tác phẩm gửi tham dự Giải Quốc gia đều là các tác phẩm xuất sắc đã được lựa chọn và đều vào vòng Chung kết của Giải Báo chí TTXVN.

Về qui trình tổ chức giải, Ban tổ chức thường ra thông báo vào tháng 12 năm trước. Các Chi hội sẽ tập hợp tác phẩm gửi tham dự giải của hội viên về Văn phòng Liên Chi hội, chậm nhất là cuối tháng 1. Các tác phẩm dự thi sẽ được phân ra theo thể loại và các loại hình báo chí để gửi về các tiểu ban sơ khảo. Để đơn giản hóa công tác tập hợp tác phẩm, chúng tôi xây dựng các phần mềm tổng hợp và phân loại tương tự như của Giải Báo chí Quốc gia, các Chi hội sẽ chủ động điền trực tiếp vào file rồi gửi về Ban tổ chức giải kèm theo tác phẩm. Mỗi ấn phẩm gửi về đều phải được sao thành 5 bản, đủ để cung cấp cho ban sơ khảo làm việc. Những quy định về thể thức trình bày được đưa ra trên nguyên tắc “kĩ đến từng chi tiết”, từ hình thức khổ giấy, cỡ chữ đến giới thiệu tác phẩm và tác giả...để mỗi chùm bài, mỗi tác phẩm đều phải đảm bảo đẹp về mặt hình thức, khoa học về cách trình bày, tạo điều kiện để Ban giám khảo chấm giải xử lý nhanh và thuận lợi nhất. Ngay cả bảng chấm điểm chúng tôi xây dựng với lập trình có sẵn, tạo điều kiện cho các giám khảo làm việc một cách chính xác và công bằng nhất.

 Theo đó, chúng tôi đề ra 3 tiêu chí: chủ đề, nội dung, văn phong với các tỉ lệ điểm tương đương với 20 - 50 và 30% tổng điểm. Về chủ đề, các vấn đề thời sự, những đề tài mang hơi thở cuộc sống, có tính phát hiện hay được bạn đọc quan tâm thường được đánh giá cao. Về nội dung, tác phẩm chứa đựng nhiều thông tin mới mẻ, phong phú, thuyết phục, khoa học và logic. Về văn phong thì tác phẩm phải được trình bày rõ ràng, văn phong cô đọng nhưng súc tích, đầy đủ và dễ hiểu, cách dùng từ sáng tạo, linh hoạt... Những tiêu chí cụ thể rõ ràng này đã giúp ban giám khảo làm việc dễ dàng, đảm bảo được công bằng, cân bằng trong công tác chấm giải. Thông thường tất cả các tác phẩm lọt vào chung khảo của Giải Báo chí ngành đều là những tác phẩm xuất sắc xứng đáng được gửi dự thi Giải Báo chí Quốc gia.

+ Theo đánh giá của bà, ở góc độ nghề nghiệp, sự kĩ tính trong lựa chọn từ khâu sàng lọc ban đầu này đóng vai trò như thế nào cho việc chọn lựa được những tác phẩm chất lượng, xứng tầm trên “thảm đỏ” Giải Báo chí Quốc gia?

- Ban giám khảo của Giải Báo chí TTXVN đều là các đồng chí lãnh đạo các đơn vị chuyên môn trong ngành, là những nhà báo kỳ cựu, có trình độ chuyên môn, có kinh nghiệm làm báo nên công tác lựa chọn khá kỹ càng và có trách nhiệm. Tôi nghĩ việc lựa chọn “kĩ tính” của các nhà báo/giám khảo này giúp cho chúng tôi tập hợp được những tác phẩm xuất sắc gửi dự thi, góp phần nâng cao được chất lượng chung của các mùa Giải Báo chí Quốc gia. Đặc biệt, phải ghi nhận rằng, bản thân các đơn vị, Chi hội trong TTXVN đều rất coi trọng việc lựa chọn đề tài, xây dựng tác phẩm và chọn lọc tác phẩm để dự thi. Để có tác phẩm chất lượng cao, đủ sức cạnh tranh trong các kỳ thi giải báo chí ngành và quốc gia, các đơn vị thông tin nguồn, các tòa soạn báo thường có kế hoạch tổ chức thông tin từ đầu năm, xây dựng các tuyến tin bài đặc sắc, lựa chọn các đối tượng nhân vật điển hình, đưa tin đúng thời điểm vừa đáp ứng được nhu cầu độc giả, vừa theo kịp dòng chảy của các sự kiện, đồng thời tuân thủ nghiêm chỉ đạo thông tin của cấp trên. Với khẩu hiệu “nhanh, đúng, trúng, hay”, các Chi hội luôn chú trọng đầu tư cả nhân lực và vật lực vào một số tuyến thông tin chủ đạo trong năm, đủ sức cạnh tranh trên đấu trường ngành và quốc gia.

Tôi ví dụ như báo VietnamPlus chẳng hạn, là một tờ báo điện tử còn rất trẻ nhưng mấy năm qua luôn đoạt nhiều giải cao trong các Giải Báo chí ngành và Giải Báo chí Quốc gia. Có được điều đó là bởi vì tòa soạn đã biết cách đầu tư vào những tuyến thông tin trọng điểm, kết hợp với việc vận dụng công nghệ thông tin mới nhất, đa dạng và sinh động nhất để tạo nên những sản phẩm thông tin đầy ấn tượng và thuyết phục.  

+ “Một công đôi việc” – từ Giải báo chí ngành TTXVN “lọc” được những tác phẩm chất lượng để tham dự Giải Báo chí Quốc gia... quả thực là một cách làm rất hay. Năm nay, bà có thể “bật mí” một chút về chất lượng tác phẩm sau phần “tuyển chọn” ban đầu này chứ?

- Theo đánh giá của tôi, thế mạnh của TTXVN là tin tức thời sự, thông tin về các điểm nóng, các vấn đề xã hội quan tâm. Đặc biệt các tuyến tin bài bình luận, phản biện, thông tin quốc tế đối nội, thông tin đối ngoại và ảnh báo chí cũng là niềm tự hào của chúng tôi. Tôi tin rằng TTXVN hiện là cơ quan báo chí hàng đầu trong nước về những lĩnh vực này. Trên nền tảng đó, năm nay, chúng tôi cũng gửi dự thi Giải Báo chí Quốc gia nhiều bài hay, đặc sắc về các thể loại này.

+ Nếu có nỗi băn khoăn, trăn trở nào trong công tác sàng lọc, tuyển chọn tác phẩm tham gia Giải Báo chí Quốc gia, đó là sẽ gì, thưa bà?

- Cho đến thời điểm này, tôi thấy hài lòng với những lựa chọn của Ban giám khảo của cả giải ngành và Giải Báo chí Quốc gia. Rất nhiều các tác phẩm mà chúng tôi tuyển chọn vào chung khảo của Giải Báo chí TTXVN thì đều đoạt Giải Báo chí Quốc gia, thậm chí nhiều giải cao. Tôi nghĩ những tiêu chí đưa ra và Ban giám khảo đã có những lựa chọn đúng đắn, làm việc một cách nghiêm túc, tận tâm.

Tuy nhiên, để Giải Báo chí Quốc gia được tổ chức tốt hơn, tôi mong rằng trong những năm tới việc giới hạn số lượng người tham dự đứng tên trên 1 tác phẩm nên được nới rộng. Lý do: trong bối cảnh báo chí có nhiều thay đổi, với các ứng dụng công nghệ, cách thể hiện tác phẩm cũng nhiều điều mới mẻ hơn, báo chí đa phương tiện và các sản phẩm mang tính tập thể với sự tham gia của nhiều người, thậm chí của cả một tòa soạn... đang trở thành xu thế. Thiết nghĩ, có thể điều chỉnh yêu cầu về số lượng tác giả, tác phẩm dự giải thì sẽ tạo điều kiện để chúng tôi tìm kiếm được nhiều sản phẩm chất lượng hơn nữa. Cụ thể là ở TTXVN của chúng tôi có những tác phẩm công phu và nhiều tâm sức của cả một tập thể chứ không chỉ đôi ba người. Nếu Giải Báo chí Quốc gia vẫn áp dụng các tiêu chí hạn chế về số lượng kỳ phát báo và số tác giả tham dự thì tôi thấy khá đáng tiếc cho những tác phẩm chất lượng cao, được hội tụ đầy đủ tinh thần làm việc tập thể, đa dạng về thể loại và chung sức vì mục tiêu đeo bám sự kiện, giải quyết vấn đề tới cùng... Những tác phẩm đó được Giải Báo chí ngành Thông tấn đánh giá rất cao về tính định hướng và sự lao động nghiêm túc, có trách nhiệm của phóng viên, biên tập viên. 

+ Vâng, xin cảm ơn bà!

Hà Vân (Thực hiện)