Israel trong cảnh "lưỡng đầu thọ địch"

Trong diễn biến mới nhất, các chiến binh Hezbollah đã phóng một tên lửa vào Israel vào Chủ nhật (15/10), giết chết một người. Nhóm vũ trang Hồi giáo này cho biết đây là hành động đáp trả cuộc tấn công bằng tên lửa từ phía Israel vào Lebanon hôm 13/10.

Theo giới quan sát, những diễn biến này đang cho thấy nguy cơ bùng phát một cuộc chiến giữa Israel và Hezbollah ở biên giới phía bắc của nước này, khiến Tel Aviv sẽ rơi vào cảnh "lưỡng đầu thọ địch".

Vậy Hezbollah là gì và vai trò của lực lượng này tại Trung Đông như thế nào mà khiến Israel phải lo lắng? Dưới đây là một vài lời đáp cơ bản.

Hezbollah, có nghĩa là "Đảng của Chúa", là một nhóm chính trị (hoạt động như một đảng phái) và chiến binh Hồi giáo dòng Shiite có trụ sở tại Lebanon và được Iran hậu thuẫn. Nhóm này được thành lập vào năm 1982 trong cuộc nội chiến ở Lebanon nhằm chống lại lực lượng Israel tấn công miền nam Lebanon để truy quét các chiến binh Palestine.

Tuyên ngôn ban đầu của Hezbollah, xuất bản năm 1985, tuyên bố kẻ thù của họ là Đảng Dân chủ Xã hội Lebanon theo đạo Cơ đốc, Israel, Pháp và Mỹ. Và mục tiêu của họ là trục xuất các đối thủ này khỏi Lebanon. Hezbollah tự nhận mình là một phong trào kháng chiến của người Shiite và cam kết trung thành với nhà lãnh đạo tối cao của Iran.

Mỹ coi Hezbollah là nhóm khủng bố, với cáo buộc nhóm này liên quan đến nhiều vụ tấn công nhằm vào dân thường trên khắp thế giới, bao gồm cả vụ đánh bom vào doanh trại quân đội Mỹ và Pháp ở Beirut năm 1983 khiến khoảng 300 người thiệt mạng. Liên minh châu Âu (EU) chỉ phân loại nhánh quân sự của Hezbollah là “nhóm khủng bố”.

Hezbollah mạnh cỡ nào?

Tại Lebanon, Hezbollah quản lý một mạng lưới rộng lớn các dịch vụ xã hội bao gồm cơ sở hạ tầng, cơ sở chăm sóc sức khỏe, trường học và các chương trình dành cho thanh thiếu niên, tất cả đều là công cụ nhằm giúp Hezbollah thu hút sự ủng hộ từ cả người Lebanon theo dòng Shiite và không theo dòng Shiite.

Hezbollah đang nắm giữ 13 ghế trong Quốc hội Lebanon gồm 128 thành viên sau cuộc bầu cử gần đây nhất vào năm 2022, nhưng đảng này và các đồng minh đã mất đa số. Ông Hilal Khashan, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Mỹ ở Beirut (Lebanon), cho biết dù Hezbollah đã đạt được “những thành tựu to lớn” về chính trị ở Lebanon trong 30 năm qua, nhưng đây vẫn là một “nhóm đơn độc”.

Không gặt hái được nhiều thành công về mặt chính trị như trước nhưng trên mặt trận quân sự, Hezbollah là một lực lượng đáng gờm tại Trung Đông. Giáo sư Khashan cho rằng, Hezbollah là nhóm vũ trang có nguồn lực tốt với lực lượng cỡ trung bình nhưng thiện chiến và có thể đánh bại hầu hết quân đội các quốc gia Ả Rập, khiến họ trở thành “tổ chức phi nhà nước hùng mạnh nhất” trong khu vực Trung Đông.

Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS) ước tính vào năm 2020, Hezbollah có tới 20 nghìn quân chính quy và khoảng 20 nghìn quân dự bị, với kho vũ khí hùng hậu gồm, xe tăng, máy bay không người lái và nhiều tên lửa tầm xa khác nhau.

Thiếu tướng Assaf Orion, nhà phân tích thuộc Viện Nghiên cứu An ninh Quốc gia của Israel, thì cho biết Hezbollah đang sở hữu “số lượng pháo binh lớn hơn hầu hết các quốc gia Ả Rập ở Trung Đông”.

Trong khi đó, tờ Times of Israel nhận định, Hezbollah hiện có khoảng 100 nghìn tay súng, sở hữu nhiều tên lửa dẫn đường chính xác có thể tấn công bất cứ nơi nào ở Israel cũng như máy bay không người lái tiên tiến có thể tấn công hoặc thu thập thông tin tình báo.

Thành tựu lớn nhất của Hezbollah trong 40 năm qua là cuộc chiến tranh du kích chống lại lực lượng Israel đang chiếm đóng các vùng phía nam Lebanon. Khi quân đội Israel buộc phải rút lui vào tháng 5 năm 2000 - mà không có một thỏa thuận hòa bình như những gì đã đạt được với Ai Cập, Jordan và Palestine - chiến thắng đã khiến Hezbollah được người Hồi giáo khắp Trung Đông ca ngợi.

Tại sao Hezbollah xuất hiện trong chiến sự Israel - Hamas?

Giáo sư khoa học chính trị Hilal Khashan của Đại học Mỹ ở Beirut, cho biết Hezbollah đã đóng một vai trò then chốt trong việc đào tạo các thủ lĩnh Hamas, mặc dù hai nhóm này ở hai phía đối lập nhau trong cuộc nội chiến ở Syria.

Reuters dẫn lời một tin thân cận với Hamas cho biết Hezbollah đã nắm bắt cơ hội để thu nạp Hamas vào năm 1992 khi Israel trục xuất khoảng 400 chỉ huy Hamas tới Lebanon. Nguồn tin này cho biết thêm, Hezbollah đã tiếp đón các thành viên Hamas, chia sẻ công nghệ quân sự và huấn luyện họ chế tạo bom tự chế cho các cuộc tấn công liều chết. Và Hezbollah vẫn hỗ trợ vũ khí và đào tạo chiến binh cho Hamas suốt từ đó đến nay, vì cả hai đều có kẻ thù chung là Israel.

Ngay sau khi Tel Aviv mở cuộc tấn công vào Dải Gaza để đáp trả Hamas, các chiến binh Hezbollah cũng đã bắn một số quả tên lửa vào lãnh thổ Israel để thể hiện điều mà nhóm này gọi là “tình đoàn kết” với Hamas, dẫn đến các cuộc đụng độ lẻ tẻ giữa họ với binh sĩ Israel.

Dù vậy, các cuộc đụng độ có vẻ vẫn được kiềm chế để không leo thang thành chiến tranh tổng lực. Trong khi cả Mỹ và Israel đều phát đi tuyên bố răn đe Hezbollah, cảnh báo tổ chức này nên đứng ngoài cuộc chiến Israel - Hamas thì phía Hezbollah cũng chưa đẩy tình hình đến mức mất kiểm soát.

Điều gì xảy ra nếu Hezbollah tham chiến?

Theo các nhà phân tích, vẫn không loại trừ khả năng Hezbollah sẽ tham chiến. Và câu hỏi đặt ra là điều gì sẽ xảy ra nếu Hezbollah can dự vào xung đột Israel - Hamas?

Điều dễ nhận thấy là viễn cảnh này sẽ mở ra một cuộc xung đột khu vực rộng lớn hơn, gây khó khăn cho Israel ở cả hai biên giới và có thể dẫn đến chết chóc và tàn phá lớn hơn cho tất cả các bên.

Đối phó với Hezbollah cũng không phải điều dễ dàng. Với một lực lượng có thể so sánh với một đội quân châu Âu cỡ trung có kỷ luật, được huấn luyện bài bản, Hezbollah còn đáng gờm nhờ có hàng nghìn chiến binh thiện chiến được rèn giũa từ thực tế chiến trường thông qua sự can thiệp vào Nội chiến Syria.

Chiến đấu tại Syria, các chiến binh Hezbollah đã mài giũa kỹ năng chiến tranh đô thị. Hezbollah cũng thu được kinh nghiệm chiến trường quý giá trong việc quản lý các hoạt động tấn công quy mô lớn, điều mà trước đây họ chưa từng trải nghiệm.

Các khả năng tăng cường khác mà Hezbollah “thu hoạch” từ Syria bao gồm sử dụng pháo binh yểm trợ hiệu quả hơn, sử dụng máy bay không người lái một cách khéo léo trong các hoạt động trinh sát và giám sát, cải thiện hoạt động hậu cần khi hỗ trợ các cuộc tấn công tổng hợp.

Dù vậy, theo giáo sư Khashan, nếu Hezbollah đẩy xung đột với Israel thành chiến tranh tổng lực, họ “không có cơ hội” và nhiều khả năng sẽ bị xóa sổ. Điều quan trọng hơn, Mỹ cũng đang có những bước đi mạnh mẽ nhằm kiềm chế các bên.

Lầu Năm Góc đã triển khai hai tàu sân bay tới Đông Địa Trung Hải, khu vực vốn có nhiều tàu chiến, máy bay và quân đội Mỹ đồn trú, với thông điệp rõ ràng: không cho phép bất kỳ lực lượng nào khác tại Trung Đông can dự vào chiến sự Israel và Hamas.

Quang Anh