Khi tỉnh khó khăn... có doanh nghiệp

Với chủ trương phủ xanh rừng núi, thúc đẩy phát triển kinh tế, tạo công ăn việc làm cho người dân, vào đầu thập kỷ 1990, UBND tỉnh Tây Ninh đã kêu gọi doanh nghiệp khắp mọi miền đến địa phương đầu tư.

Hưởng ứng lời kêu gọi, năm 1993, Công ty TNHH Thương mại Thiên Bích (Công ty Thiên Bích) từ TP. HCM đồng ý đến Tây Ninh xây dựng nhà máy, trồng cây cao su khai thác mủ. Ngay lúc đó, Chủ tịch UBND tỉnh Tây Ninh ký quyết định giao 650ha đất tại xã Suối Ngô, huyện Tân Châu, tỉnh Tây Ninh cho Công ty Thiên Bích.

Trên thực tế, để có được đất sạch trồng cao su, Công ty Thiên Bích đã phải hỗ trợ, bồi hoàn thành quả lao động cho hàng chục hộ dân đang canh tác trên phần đất này.

Đến năm 2001, khi Luật Đất đai sửa đổi, quy định các doanh nghiệp phải chuyển sang hình thức thuê đất nên ngày 16/6/2003, UBND tỉnh Tây Ninh ban hành quyết định về việc thu hồi quyết định giao đất trước đó để chuyển từ hình thức giao đất sang thuê đất. Đồng thời, UBND tỉnh Tây Ninh cũng ban hành quyết định giao 577,7ha đất cho Công ty Thiên Bích thuê để trồng cao su.

Đến năm 2007, Sở Tài nguyên và Môi trường được UBND tỉnh Tây Ninh ủy quyền để cùng Công ty Thiên Bích ký Hợp đồng thuê đất số 05/10 HĐ-TĐ. Nội dung, cho Công ty Thiên Bích thuê 577,7ha đất để trồng cao su; thời hạn thuê đất là 40 năm.

Năm 2016, do cây cao su đã già cỗi, giá mủ lại xuống thấp, nguồn thu không đủ trang trải chi phí khai thác nên Công ty Thiên Bích buộc lòng phải khai thác cây cao su già và tìm hướng đi mới phù hợp với tình hình thực tế thị trường.

Khi doanh nghiệp khó khăn... 

Để tìm hướng đi mới, Công ty Thiên Bích có nhiều văn bản, kế hoạch gửi đến UBND tỉnh Tây Ninh và các Sở ngành liên quan xin được hướng dẫn và chấp thuận việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng; chuyển mục tiêu dự án để có được hiệu quả kinh doanh tốt hơn.

UBND tỉnh Tây Ninh và các Sở ngành cũng đã có một số văn bản trả lời "sẽ xem xét". Trong thời gian chờ đợi, Công ty Thiên Bích tiếp tục trồng thêm 15ha cây cao su, đồng thời liên kết trồng mì với người dân nhằm tránh lãng phí tài nguyên đất. 

Tuy nhiên, đến ngày 14/7/2020 Sở TNMT tỉnh Tây Ninh ban hành thông báo chấm dứt một phần hợp đồng thuê đất đối với công ty Thiên Bích và ngày 22/2/2021 UBND tỉnh Tây Ninh ban hành quyết định 392/QĐ-UBND thu hồi đất tại xã Suối Ngô, huyện Tân Châu, tỉnh Tây Ninh thuộc quyền sử dụng của Công ty TNHH Thương Mại Thiên Bích.

Theo thông báo số 4461/TB-STNMT ngày 14/7/2020 của Sở TNMT tỉnh Tây Ninh về việc đơn phương chấm dứt một phần hợp đồng thuê đất số 05/10 HĐ-TĐ ngày 31/10/2007 có nội dung, “Trong quá trình hoạt động, Công ty Thiên Bích đã bị Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam, chi nhánh TP. HCM phát mại tài sản là rừng cao su từ năm 2016 thuộc trường hợp chấm dứt Hợp đồng thuê đất theo khoản 3 Điều 5 Hợp đồng thuê đất 05/10 HĐ-TĐ ngày 31/10/2007 do Sở TNMT ký với Công ty”.

Tại mục 2, Điều 2 Quyết định thu hồi số 392/QĐ-UBND ngày 22/02/2021 của UBND tỉnh Tây Ninh nêu nội dung lý do thu hồi đất là: “Công ty sử dụng đất không đúng mục đích được thuê là vi phạm Khoản 1 Điều 170 Luật Đất đai năm 2013; Điều 3 Hợp đồng thuê đất số 05/ HĐ-TD ngày 31/10/2007 do Sở TNMT ký với công ty. Thu hồi theo quy định tại điểm a Khoản 1 Điều 64 Luật Đất đai năm 2003”.

Những khuất tất cần làm rõ

Với những lý do đưa ra để UBND tỉnh và Sở TNMT làm căn cứ nhằm thu hồi đất của Công ty mình, ông Võ Minh Trứ - Tổng giám đốc Công ty Thiên Bích cho biết: “Tôi không biết Sở TNMT tỉnh Tây Ninh lấy thông tin ở đâu mà khẳng định Công ty bị phát mãi, rồi quy cho vi phạm hợp đồng?

“Năm 2016, cây cao su bị già cỗi, giá mủ thấp, Công ty gặp khó khăn là có, nhưng không có chuyện phát mãi. Trong thời gian từ năm 2016 công ty đã có nhiều văn bản đề nghị được tái cơ cấu cây trồng, song song với đó chúng tôi cũng tái cơ cấu công ty tạo lợi thế nhằm phát triển”, ông Trứ nói.

Về vấn đề pháp lý, Luật sư Nguyễn Sa Linh, Trưởng Văn phòng Luật sư Gia Linh phân tích, việc áp dụng pháp luật của Sở TNMT tỉnh Tây Ninh chưa đảm bảo tính khách quan, thiếu sự chính xác.

Tại khoản 3 Điều 5 Hợp đồng thuê đất 05/10 HĐ-TĐ quy định rõ: “Hợp đồng thuê đất chấm dứt trong các trường hợp sau: Bên thuê đất bị phá sản hoặc bị phát mại tài sản hoặc giải thể.” Trong khi thực tế, Công ty Thiên Bích không bị phá sản, không bị phát mãi, không bị giải thể và có đầy đủ năng lực quản lý, tiềm lực về tài chính để thực hiện sử dụng đất thuê theo hợp đồng một cách có hiệu quả, nhất.

Liên quan việc Sở TNMT cho rằng, Công ty Thiên Bích đã thế chấp cây cao su, Luật sư Linh cho rằng thế chấp tài sản trên đất nếu có cho ngân hàng được pháp luật cho phép tại Điều 175 Luật đất đai năm 2013.

Còn theo quyết định UBND tỉnh Tây Ninh, lý do thu hồi được căn cứ vào điểm a Khoản 1 Điều 64 Luật Đất đai năm 2013. Điều này có nội dung: “Sử dụng đất không đúng mục đích đã được nhà nước giao, cho thuê, công nhận quyền sử dụng đất và đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi sử dụng đất không đúng mục đích mà tiếp tục vi phạm”;

Hay tại Khoản 1 Điều 66 Nghị định 43/2014/NĐ-CP ngày 15/05/2014 cũng ghi rõ về căn cứ ban hành quyết định thu hồi đất: Trường hợp vi phạm pháp luật mà phải thu hồi đất, khi hết thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính thì người có thẩm quyền xử phạt có trách nhiệm lập biên bản về vi phạm hành chính để làm căn cứ quyết định thu hồi đất.

“Trong khi đó, thực tế Công ty Thiên Bích chưa lần nào bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi sử dụng đất không đúng mục đích; chưa lần nào vi phạm pháp luật; … vì thế việc UBND tỉnh Tây Ninh ban hành Quyết định 392/QĐ-UBND để thu hồi đất doanh nghiệp còn nhiều điều khuất tất, cần xem xét lại”, Luật sư Nguyễn Sa Linh khẳng định. 

Trước thắc mắc của doanh nghiệp, UBND tỉnh Tây Ninh cho biết, về Thông báo của Sở TNMT đơn phương chấm dứt một phần Hợp đồng thuê đất với Công ty, thì Công ty Thiên Bích có quyền làm đơn khiếu nại gửi Sở TNMT để được xem xét, giải quyết hoặc khởi kiện tại Tòa án theo quy định của pháp luật.

Về Quyết định thu hồi số 392/QĐ-UBND, UBND tỉnh Tây Ninh lý giải, do Nghị định số 102/2014/NĐ-CP ngày 10/11/2014 của Chính phủ về XPVPHC trong lĩnh vực đất đai (nay là Nghị định số 91/2014/NĐ-CP ngày 19/11/2019 của Chính phủ) không có chế tài để xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi sử dụng đất sai mục đích chuyển từ đất trồng cây lâu năm sang đất trồng cây hàng năm, nên Sở TNMT không xử phạt Công ty hành vi này, mà Sở TNMT chỉ lập biên bản làm việc, kiểm tra hiện trạng sử dụng đất để xác định hành vi sử dụng đất không đúng mục đích, không sử dụng đất. 

"Nếu Công ty TNHH TM Thiên Bích không đồng ý với giải quyết khiếu nại của Chủ tịch UBND tỉnh Tây Ninh, thì Công ty TNHH TM Thiên Bích có quyền khiếu nại đến Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường hoặc khởi kiện tại Tòa án theo quy định của pháp luật về Tố tụng Hành chính", ông Trần Văn Chiến - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Tây Ninh thông tin.

Báo Nhà báo & Công luận sẽ tiếp tục sự việc.