Theo đánh giá của báo Wall Street Journal, Ukraine hiện được tài trợ khoảng 55% trang bị quân sự, trong đó Mỹ cung cấp khoảng 20%, còn châu Âu cung cấp 25%. Tuy nhiên, việc chính quyền Tổng thống Donald Trump quyết định tạm dừng viện trợ quân sự cho Ukraine vẫn có thể xem là đòn giáng quá nặng đối với Kiev.

Lý do bởi một số loại vũ khí của Mỹ - bao gồm hệ thống phòng không tầm xa, tên lửa đạn đạo đất đối đất, pháo phản lực tầm xa - sẽ không thể thay thế trong ngắn hạn. Châu Âu đơn giản là không sản xuất đủ để cung cấp những sự thay thế cho Ukraine. Dưới đây là một số loại vũ khí quan trọng nhất của Mỹ mà Ukraine có thể không còn được viện trợ nữa.

Hệ thống phòng không Patriot

Các nhà phân tích cho biết việc thiếu hệ thống phòng không Patriot do Mỹ sản xuất sẽ là thách thức lớn nhất đối với Ukraine vì điều này sẽ khiến Kiev phải quyết định khu vực nào của đất nước cần được bảo vệ và khu vực nào sẽ phải chấp nhận rủi ro.

Châu Âu và Ukraine thiếu một hệ thống phòng không tầm xa trên mặt đất đáng tin cậy như Patriot, vốn có thể bắn hạ tên lửa đạn đạo và tên lửa siêu thanh của Nga. Patriot đã bảo vệ các thành phố xa tiền tuyến, các cơ sở năng lượng quan trọng nhất của Ukraine khỏi những cuộc không kích.

Trao đổi với CNN, nhiều binh sĩ Ukraine cho rằng mối lo ngại lớn nhất trước mắt của họ không phải là tác động của việc cắt giảm vũ khí ở tiền tuyến, mà là việc thiếu hệ thống tên lửa Patriot để bảo vệ từ xa các mục tiêu hậu phương.

Hệ thống phòng không Patriot đã chứng minh được hiệu quả trên chiến trường khi chống lại tên lửa Scud của Iraq trong Chiến tranh vùng Vịnh lần thứ nhất. Với ra đa mảng pha hiệu năng cao và các tên lửa MIM-104C (PAC-2 tầm bắn 160 km và PAC-3 tầm bắn 30-60 km) có tốc độ Mach 5, hệ thống Patriot có khả năng đánh chặn từ máy bay không người lái cho đến tên lửa hành trình.

Theo Forbes, ngay từ những ngày đầu triển khai tại Ukraine, các hệ thống Patriot đã bắn rơi 1 chiếc Su-34, 1 chiếc Su-35 và 2 trực thăng Mi-8. Ukraine luôn muốn được tăng cường thêm các hệ thống Patriot, nhưng nếu Mỹ ngừng viện trợ quân sự thì nước này thậm chí đến tên lửa để dùng cho các hệ thống hiện có cũng chẳng còn đủ dùng.

Pháo phản lực HIMARS và tên lửa ATACMS

Sở dĩ nhóm Hệ thống pháo phản lực phóng loạt cơ động cao M142 (HIMARS) và Hệ thống tên lửa chiến thuật của Lục quân (ATACMS) do Mỹ sản xuất vào chung là vì hai vũ khí này đều mang lại khả năng đáp trả rất lớn cho Ukraine.

HIMARS, với tầm bắn khoảng 90 km, đã phá hủy các vị trí chiến đấu, khí tài và kho đạn của Nga, gây rối loạn hậu cần của nước này. ATACMS có tầm xa hơn, 300 km, được xem như vũ khí hiệu quả trong việc tấn công các sân bay, trung tâm chỉ huy và tuyến tiếp tế của Nga.

Được chế tạo bởi nhà sản xuất quốc phòng Lockheed Martin, các tên lửa ATACMS có thể được bắn được bắn từ Hệ thống tên lửa phóng loạt M270 (MLRS) có bánh xích hoặc Hệ thống pháo phản lực phóng loạt cơ động cao M142 (HIMARS).

Mỗi tên lửa ATACMS có giá khoảng 1,5 triệu USD. Chúng được cung cấp nhiên liệu bằng nhiên liệu tên lửa rắn và bay theo đường đạn đạo vào bầu khí quyển trước khi quay trở lại với tốc độ cao và tấn công góc lớn, khiến chúng khó bị đánh chặn.

ATACMS có thể được cấu hình để mang theo hai loại đầu đạn khác nhau. Đầu tiên là loại được trang bị hàng trăm quả bom bi được thiết kế để phá hủy các mục tiêu trên một khu vực rộng lớn, chẳng hạn như máy bay đang đỗ hay trận địa phòng không và các nơi tập trung nhiều binh sĩ. Loại thứ hai là loại đầu đạn đơn, có trọng lượng nổ mạnh 225kg, được thiết kế để phá hủy các cơ sở kiên cố và các công trình lớn hơn.

Tháng 11 năm ngoái, Ukraine lần đầu tiên bắn tên lửa ATACMS vào Nga sau khi được Washington "bật đèn xanh". Cuộc tấn công nhắm vào các cơ sở quân sự và một sân bay ở khu vực Kursk phía tây nước Nga, gây ra một số thiệt hại cho cơ sở hạ tầng.

Sau cuộc tấn công vào sân bay, Điện Kremlin cũng xác nhận rằng Ukraine đã sử dụng 5 tên lửa ATACMS để bắn vào các vị trí đặt tên lửa phòng không S-400 ở Lotarevka, một ngôi làng ở vùng Kursk.

Hệ thống phòng không của Nga đã không thể đánh chặn hết được các tên lửa ATACMS trong cuộc tấn công đó. "Ba tên lửa đã bị phá hủy, trong khi hai tên lửa bắn trúng mục tiêu", Đại diện Bộ Quốc phòng Nga nói với hãng tin Ria Novosti sau cuộc tấn công của Ukraine.

Đạn pháo 155 mm

Ngoài những khẩu đội lựu pháo 152 mm sẵn có từ thời Liên Xô, pháo binh Ukraine hiện được trang bị rất nhiều lựu pháo 155 mm do phương Tây viện trợ, bao gồm M109 và M177 của Mỹ, TRF1 và Caesar của Pháp, AS90 của Anh hay PzH 2000 của Đức. Và những khẩu pháo ấy cần có đủ đạn.

Tính đến tháng 9 năm ngoái, Mỹ đã gửi khoảng 3 triệu quả đạn pháo tới Ukraine. Liên minh châu Âu (EU) cung cấp 1,4 triệu quả đạn pháo 155 mm cho Kiev trong năm 2024. Theo các quan chức Ukraine, hiện nay nước này sản xuất 2,5 triệu quả đạn pháo và đạn cối mỗi năm. Nhưng như vậy vẫn chưa đủ để duy trì khả năng tác chiến trên một dải chiến tuyến dài tới 1200 km.

Hiện tại, tình trạng thiếu hụt đạn pháo, đặc biệt là đạn pháo cỡ 155 mm, đang trở thành thách thức nghiêm trọng đối với Ukraine, ảnh hưởng lớn đến cán cân trên chiến trường nhất là khi phía Nga vẫn rất dồi dào đạn dược.

Các nước EU dù đặt mục tiêu cung cấp cho Ukraine tới 2 triệu quả đạn pháo 155 mm trong năm 2025 nhưng cũng gặp rất nhiều khó khăn do quy mô sản xuất không kịp mở rộng và thiếu thuốc nổ... Do đó, việc mất nguồn cung từ Mỹ sẽ càng làm trầm trọng thêm bất lợi của Kiev.

Nguyễn Khánh