Công tác quản lý nhà nước về đất đai còn nhiều hạn chế, nhất là trong quy hoạch sử dụng đất, định giá đất, bồi thường, giải phóng mặt bằng, hỗ trợ và tái định cư, các thủ tục hành chính về đất đai.

Lợi ích của Nhà nước và người dân có đất bị thu hồi chưa được bảo đảm tương xứng; tham nhũng, tiêu cực trong lĩnh vực này còn lớn; thị trường bất động sản phát triển không ổn định, thiếu lành mạnh, giao dịch "ngầm" còn khá phổ biến; tình hình khiếu nại, tố cáo, tranh chấp về đất đai còn diễn biến phức tạp.

Nhận định về tồn tại, hạn chế trong quản lý, sử dụng đất đai hiện nay, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cũng thẳng thắn chỉ rõ: Quản lý nhà nước về đất đai còn một số bất cập, hiệu lực, hiệu quả chưa cao; nguồn lực về đất đai chưa phát huy đầy đủ và bền vững để trở thành nguồn nội lực quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội.

Theo Chủ tịch Quốc hội, những tồn tại, hạn chế này có nguyên nhân từ hệ thống pháp luật còn một số bất cập, thiếu đồng bộ, chưa theo kịp diễn biến thực tế và yêu cầu phát triển của đất nước. Bên cạnh đó, còn có cả nguyên nhân từ việc triển khai thực hiện chính sách, pháp luật về đất đai.

Trong chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2022, dự án Luật Đất đai (sửa đổi) sẽ được Quốc hội cho ý kiến lần đầu vào Kỳ họp thứ Ba, dự kiến vào tháng 5/2022, và cho ý kiến lần 2 vào Kỳ họp thứ Tư, dự kiến vào tháng 10/2022. Quốc hội cũng xác định, sửa Luật Đất đai là nhiệm vụ lập pháp trọng tâm của nhiệm kỳ Khóa XV..

Thời gian từ nay đến Kỳ họp thứ Ba không còn nhiều, do đó cơ quan được giao chủ trì soạn thảo cần phải dồn lực cho việc sửa đổi đạo luật quan trọng này. Mục tiêu của việc sửa đổi Luật Đất đai bảo đảm đồng bộ với các luật có liên quan; điều chỉnh các quan hệ đất đai phải coi trọng hơn nữa vai trò của thị trường, tháo gỡ được các khó khăn, ách tắc trong thực tế cả về thể chế và khâu tổ chức thực hiện; bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, người dân và doanh nghiệp.

Muốn vậy, cơ quan chủ trì soạn thảo phải lấy ý kiến rộng rãi các tầng lớp nhân dân khi sửa đổi Luật này. Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh, việc sửa đổi luật phải “thật chín”, vừa kịp thời xử lý những vướng mắc đang đặt ra vừa bảo đảm hệ thống pháp luật về đất đai có tính dự báo, có tầm nhìn dài hạn, hạn chế việc sửa đổi, bổ sung những vấn đề đặc thù, ngắn hạn, mang tính chất tình thế, có tính khả thi cao, bảo đảm tạo hành lang pháp lý ổn định cho công tác quản lý cũng như sự vận hành của các quan hệ kinh tế, dân sự trong lĩnh vực đất đai.

Nhận định về vấn đề này một số chuyên gia cho rằng, mặc dù trong thời gian qua, Nhà nước đã cố gắng sửa đổi pháp luật trong quản lý đất đai, tuy nhiên thực tế vẫn còn tồn tại bất cập. Trong đó, lỗ hổng kiểm soát quyền lực làm không hiệu quả, nhiều người được giao quản lý đất đã tự ý thu hồi đất, cấp đất, giao đất, bán đất. Tình trạng này diễn ra phổ biến tràn lan tại nhiều địa phương trên cả nước.

Nguyên nhân là do hệ thống chính sách pháp luật đất đai của nước ta còn nhiều bất cập, chưa có được hệ thống dữ liệu đầy đủ về đất đai trong cả nước, do đó số liệu thông tin điều tra cũng có sự khác nhau. Hơn nữa, chế tài trong Luật Đất đai quy định rất chung chung, ví như sai phạm nặng hay nhẹ để xử phạt hành chính và truy cứu trách nhiệm hình sự nhưng vấn đề là hiểu thế nào là nặng hay nhẹ thì nằm ở chỗ cơ quan thực thi pháp luật. Từ thực tế này, giới chuyên gia cho rằng, cần phải sửa Luật Đất đai để ngăn chặn những sai phạm liên quan đến quản lý đất đai đang gây nhức nhối cho xã hội.

Nhân Nghĩa