Giải thưởng đánh dấu sự trưởng thành của nhà báo

Tôi đã đặt vấn đề với nhà báo Đồng Mạnh Hùng - Chủ tịch Liên Chi hội nhà báo Đài Tiếng nói Việt Nam rằng, liệu có phải vì Đài Tiếng nói Việt Nam là một trong những cơ quan lớn của quốc gia, nhân lực nhiều, công nghệ hiện đại đã giúp cho đơn vị liên tục nhiều năm liền đều giành giải cao tại Giải Báo chí Quốc Gia hay không? Nhà báo Đồng Mạnh Hùng đồng ý rằng, đúng là VOV cũng như nhiều cơ quan báo chí TW khác có một nguồn lực dồi dào, được đào tạo bài bản ở cả trong và ngoài nước; được đầu tư trang thiết bị hiện đại, môi trường hoạt động báo chí lại rộng và có thể đụng chạm tới nhiều vấn đề nóng trong nước và thế giới, đó là những điều kiện thuận lợi để có thể có được những tác phẩm đoạt giải báo chí... Nhưng có điều ông không đồng ý chính là bởi, để có Giải Báo chí Quốc gia, thì cơ quan báo chí phải biết phát huy nguồn nhân lực, trang thiết bị phục vụ cho công việc một cách hiệu quả nhất; và đặc biệt cơ quan báo chí lớn hay nhỏ, Trung ương hay địa phương đều có cơ hội chiếm lĩnh đỉnh cao nếu như biết tổ chức sản xuất, tìm kiếm được những đề tài hay, góc tiếp cận tốt và biết cách thể hiện để có được các bài báo trúng, đúng và hay nhất. 

Cơ hội chiếm lĩnh đỉnh cao trong quan điểm của nhà báo Đồng Mạnh Hùng thì nhà báo nào cũng đều ước mơ một lần chạm tay vào. “Nhưng giải thưởng sẽ chẳng là gì nếu tác phẩm báo chí ấy không tác động đến công chúng và tạo ra hiệu ứng xã hội. Những tác phẩm báo chí đoạt giải mà tôi biết đều là những tác phẩm gai góc, thể hiện sự dấn thân của nhà báo và có nhiều tác phẩm thể hiện tính tư tưởng rất cao. Tôi thấy hầu như không có nhà báo nào viết báo chỉ nhằm một mục đích để kiếm giải, mà họ viết báo trước hết đều vì công chúng, vì danh dự nghề nghiệp và không loại trừ mục đích kiếm sống. Còn việc đoạt giải, đôi khi còn phụ thuộc vào cái duyên nữa, bởi có rất nhiều nhà báo giỏi, tài năng nhưng chưa từng đoạt Giải Báo chí Quốc gia... Có lẽ họ chưa có duyên thôi, chứ tác phẩm của họ đã được công chúng và đồng nghiệp ghi nhận rồi” – nhà báo Đồng Mạnh Hùng nhấn mạnh. 

Với phát thanh để kể một câu chuyện hấp dẫn, chạm tới trái tim người nghe là cực khó 

Theo dõi những tác phẩm đoạt giải cao của VOV, một trong những điểm cộng của những tác phẩm này với Ban Giám khảo, đó là những “câu chuyện” được kể rất ấn tượng, có chiều sâu và ý nghĩa. Và cái khó của nghề phát thanh là đã kể chuyện thì phải kể thật hấp dẫn, nếu không dễ khiến người nghe rơi vào cảm giác... chán. Đó cũng là những trăn trở của người làm báo phát thanh trong sáng tạo tác phẩm. 

Trong câu chuyện về kinh nghiệm để có tác phẩm phát thanh đoạt giải, nhà báo Đồng Mạnh Hùng chia sẻ: “Một tác phẩm báo chí dù là báo in, truyền hình, hay phát thanh muốn đoạt giải phải đảm bảo yếu tố cần là Độc, Lạ, Mới và các yếu tố đủ là Đúng, Trúng và Hay. Với phát thanh để kể một câu chuyện hấp dẫn, chạm tới trái tim người nghe là cực khó... Phát thanh có gì ngoài âm thanh đâu? Nên các nhà báo phát thanh luôn phải sáng tạo và thể hiện những cái mới vào trong những tác phẩm bằng chi tiết, bằng ngôn từ, bằng âm nhạc, bằng tiếng động, bằng giọng nói... khiến cho thính giả nghe là “thấy”, nghe là nhớ, là thấm, và đặc biệt là... nghiền. Các tác phẩm phát thanh đoạt giải của VOV đều được tạo nên từ tâm huyết và sự sáng tạo không ngừng. Điều đó thể hiện trách nhiệm trước công chúng và sự trân trọng của họ với Giải Báo chí Quốc gia”. 

Tâm huyết và trách nhiệm trước công chúng thể hiện trên từng tác phẩm báo chí. Nhưng những “đứa con tinh thần” được sáng tạo là không ít những nhọc nhằn. Để thực hiện, êkíp sản xuất chương trình đã nghiên cứu, nghiền ngẫm, huy động các mối quan hệ, tận dụng hết các kênh thông tin để phát hiện tìm kiếm đề tài và lựa chọn những cách thể hiện sinh động nhất có thể. Ngay cả những tác phẩm viết về những tấm gương người tốt việc tốt cũng đều được truyền tải thú vị, không nhàm chán. Tác phẩm “Tâm nguyện đời người” của nhà báo Hồng Quyên - Thanh Hương cùng êkíp thực hiện chương trình đến từ Ban Văn hóa - xã hội VOV2 giành giải A Giải báo chí Quốc gia lần thứ XIII - 2019 đã mang đến những xúc động từ câu chuyện nhân văn cao cả mang nỗi ám ảnh, day dứt về sự hy sinh của đồng đội trong chiến tranh khốc liệt. 

 “Với báo nói sẽ có những khó khăn nhất định trong việc truyền đạt cảm xúc khi mà không có hình ảnh trực quan tác động tới người xem như báo hình. Tuy nhiên, với báo phát thanh lại có những ưu thế riêng nếu như chúng tôi biết tận dụng đó là âm thanh. Do vậy tất cả các phóng sự, cầu phát thanh và ngay cả những âm thanh tại phòng thu mà ở đó tính chân thực của âm thanh hiện trường, những chia sẻ của các nhân vật, cảm xúc của các khách mời đều được chúng tôi tôn trọng tuyệt đối. Một điểm mới, rất mới trong cách thức thực hiện chương trình phát thanh đặc biệt này, đó là chương trình đã được thực hiện theo phương thức đa phương tiện: Vừa phát sóng trên radio, trực tuyến trên trang web VOV2.VN và đặc biệt là chúng tôi còn livestream toàn bộ chương trình trên trang fanpages VOV2.FM 96,5, (Hiện là VOV2 - Cuộc sống muôn màu)”... - nhà báo Hồng Quyên chia sẻ. 

Dù luôn ở đỉnh cao nhưng với những người làm báo của VOV, khát khao tiếp tục lập được những đỉnh cao mới trong mùa giải tiếp theo vẫn luôn cháy bỏng. Làm tốt còn phải tốt hơn nữa trước những thay đổi của thời cuộc, thông tin, của công chúng vừa là áp lực vừa là cơ hội. Bởi bất cứ một bài báo nào được công chúng chấp nhận đều phải đảm bảo một chuẩn nhất định. Chỉ có điều, theo thời gian, công chúng đòi hỏi báo chí phải ngày một nâng cao chất lượng, giải báo chí cũng ngày càng khắt khe hơn khi lựa chọn tác phẩm xuất sắc nhất hằng năm để trao giải. 

“Chính vì vậy, một tác phẩm báo chí của năm sau muốn đoạt giải phải bắt đầu từ đỉnh cao của năm trước. Và như thế, con đường đến vinh quang của Giải Báo chí Quốc gia phải bắt đầu từ đỉnh thì mới lập được những đỉnh cao mới” – nhà báo Đồng Mạnh Hùng khẳng định.

Hà Vân