Chỉ rõ nhiều sai phạm tại “siêu” dự án thủy điện huyện vùng cao Thanh Hóa

Chính quyền sở tại “đau đầu” về dự án nghìn tỷ dở dang

Theo tìm hiểu của phóng viên được biết, dự án Thủy điện Hồi Xuân được Bộ Công nghiệp (nay là Bộ Công Thương) phê duyệt vào Quy hoạch thủy điện bậc thang sông Mã năm 2005. Dự án được đưa vào Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia giai đoạn 2011 - 2020, có xét đến 2030 (Quy hoạch điện VII) phê duyệt tại các Quyết định số 1208/QĐ-TTg ngày 21/7/2011 và Quyết định số 428/QĐ-TTg ngày 18/3/2016 (Quy hoạch điện VII điều chỉnh) của Thủ tướng Chính phủ.

Dự án có tổng vốn đầu tư ban đầu năm 2008 là 2.913 tỷ đồng, sau đó được điều chỉnh lần thứ nhất vào năm 2014 lên 3.371 tỷ đồng và lần thứ hai vào năm 2016 lên 4.540 tỷ đồng với công suất 102 MW, diện tích xây dựng công trình chính khoảng 55,9 ha, diện tích khu vực hồ chứa và các công trình công cộng khoảng 567,6 ha, giao cho Công ty CP Đầu tư và Xây dựng điện Hồi Xuân VNECO (thuộc Tổng Công ty CP Xây dựng điện Việt Nam) đầu tư trên sông Mã (thuộc địa phận thị trấn Hồi Xuân, huyện Quan Hóa, tỉnh Thanh Hóa).

Qua một số lần chuyển đổi chủ đầu tư đến hết năm 2018, dự án đã hoàn thành xây dựng đập, nhà máy thủy điện và cung cấp lắp đặt thiết bị cơ điện nhà máy; xây dựng đường dây 220 kV đấu nối nhà máy thủy điện vào hệ thống điện lưới quốc gia…

Từ năm 2018 đến năm 2022, chủ đầu tư đã dừng thi công công trình. Từ cuối năm 2022, đầu năm 2023, Tổng thầu xây dựng tự bỏ vốn để tái khởi động xây dựng nhà máy thủy điện hoàn thành được một số công việc như lao dầm và đổ bê tông sàn vượt 3 khoang tràn; lát nền sân máy biến áp 220 kV ước tính khối lượng đạt khoảng 3,5 tỷ đồng.

Tại nhiều bài báo trước, Báo Nhà báo và Công luận cũng đã thông tin, trên công trường thủy điện Hồi Xuân hiện không có bất kỳ hoạt động thi công xây dựng nào. Nhiều máy móc, thiết bị quanh nhà máy đã bị hoen gỉ do thời gian dài không được vận hành, sử dụng. Những dãy nhà điều hành, nhà ở dành cho kỹ sư, công nhân hầu hết đều đóng cửa, cỏ dại mọc đầy, một số căn bỏ hoang hư hỏng nặng... Một số vị trí tại công trường bị biến thành bãi tập kết sắt vụn, máy móc, vật liệu hư hỏng. Chủ đầu tư và nhà thầu thi công hiện chỉ giữ lại số ít cán bộ làm nhiệm vụ bảo trì những hạng mục đã lắp đặt và trông coi bảo vệ tài sản.

Trước tình trạng trên, UBND tỉnh Thanh Hóa đã nhiều lần báo cáo và kiến nghị Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp để hoàn thành dự án. Tuy nhiên, theo Sở Công thương Thanh Hóa, các khó khăn vướng mắc vẫn chưa được giải quyết dứt điểm.

Báo cáo của chủ đầu tư cho biết, khối lượng hoàn thành của dự án ước đạt 93%. Những hạng mục chưa hoàn thành bao gồm: đập dâng bờ trái và bờ phải; lao dầm và đổ bê tông sàn cầu đập tràn (2 khoang); lắp đặt cửa van và thiết bị nâng hạ (5 bộ); gia cố mái kênh dẫn vào, nạo vét vệ sinh trước cửa nhận nước; chống thấm bổ sung và hoàn thiện, lắp đặt thiết bị quản lý vận hành; hoàn thiện, thí nghiệm và vận hành thử nghiệm; chưa thu hồi 81,24ha đất và chi trả các khoản tiền đền bù khác.

Chỉ rõ nhiều sai phạm

Theo UBND huyện Quan Hóa, việc chậm tiến độ, dừng thi công đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống người dân vùng dự án. Tạo điểm nóng, gây bức xúc, khiếu kiện kéo dài và thiệt hại kinh tế, lãng phí tài nguyên, tài sản xã hội… Hiện tại, dự án thủy điện Hồi Xuân đang nợ địa phương nhiều hạng mục hạ tầng đường giao thông, như đường tránh ngập, cầu treo dân sinh…

Cũng theo tìm hiểu của phóng viên được biết, vùng lòng hồ dự án thủy điện Hồi Xuân có hơn 655 ha đất bị ảnh hưởng thuộc hai huyện Mai Châu (Hòa Bình) và huyện Quan Hoá (Thanh Hoá). Gần 1.900 hộ dân ở hai địa phương này bị tác động, trong đó khoảng 500 hộ phải tái định cư đến nơi ở mới. Tuy nhiên, đến nay còn nhiều hộ chưa nhận được tiền đền bù hoặc chưa có khu tái định cư để chuyển đến khiến cuộc sống bấp bênh, tạm bợ.

Trước thực trạng trên, ngày 25/3, Thường trực Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực đã thống nhất đưa dự án thủy điện Hồi Xuân thuộc 1 trong 4 vụ việc có dấu hiệu lãng phí vào diện theo dõi, chỉ đạo.

Mới đây (ngày 25/4), Thanh tra Chính phủ công bố kết luận thanh tra việc chấp hành pháp luật với dự án này. Tại Kết luận thanh tra, Thanh tra Chính phủ đã xác định rõ trách nhiệm của Chủ đầu tư, UBND tỉnh Thanh Hóa, Bộ Công Thương, các bộ, ngành, đơn vị, cá nhân liên quan.

Thanh tra Chính phủ đã kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hoá; Bộ trưởng, Thứ trưởng Bộ Công Thương; các bộ, ngành và tổ chức, cá nhân (qua các thời kỳ) có liên quan đến các vi phạm, khuyết điểm được nêu trong kết luận thanh tra để có hình thức xử lý theo quy định.

Đồng thời yêu cầu Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hoá phối hợp với các cơ quan có liên quan xây dựng phương án xử lý để sớm đưa Dự án thủy điện Hồi Xuân vào hoạt động có hiệu quả.