Theo tìm hiểu của PV được biết, năm 2007, Dự án Trại nuôi thực nghiệm và sản xuất giống thủy sản của Trung tâm Khuyến nông tỉnh (Sở NN&PTNT tỉnh Hà Tĩnh) được đầu tư hơn 8 tỷ đồng trích từ ngân sách Trung ương hỗ trợ từ Chương trình phát triển nuôi trồng thủy sản trên diện tích 4ha tại thôn Ninh Hòa, xã Xuân Phổ, Nghi Xuân, Hà Tĩnh. Dự án được xây dựng gồm các hạng mục: Dãy nhà điều hành, khu nuôi thực nghiệm, khu sản xuất giống, nhà ở cho cán bộ nhân viên...

Mục tiêu của Dự án là nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao công nghệ sản xuất giống thủy sản và nuôi tôm thực nghiệm trên cát. Cán bộ chuyên ngành sẽ phổ biến các tiến bộ khoa học kỹ thuật về giống, kết hợp đào tạo và tập huấn kỹ thuật, chuyển giao quy trình nuôi cho người dân.

Những năm đầu, Trại chủ yếu nuôi tôm giống trên cát, đã bán thành công một vài lứa; sau đó việc tiêu thụ gặp khó, giá giảm sâu...

Năm 2013, do hoạt động không hiệu quả, Trại nuôi thực nghiệm và sản xuất giống thủy sản đã được Trung tâm khuyến nông tỉnh cho một doanh nghiệp trên địa bàn huyện Nghi Xuân (Hà Tĩnh) thuê lại để sản xuất tôm giống.

Đầu năm 2015, doanh nghiệp này bàn giao Trại lại cho Trung tâm khuyến nông tỉnh. Tháng 9/2015, Trung tâm khuyến nông tỉnh tiếp tục ký hợp đồng cho Công ty Fineton Hồng Kông thuê lại với thời hạn 5 năm để sản xuất cá mú, cá bơn và một số loại thủy sản có giá trị kinh tế cao, với mục tiêu hướng tới xuất khẩu. UBND tỉnh Hà Tĩnh miễn tiền thuê đất trong 3 năm đầu, 2 năm sau doanh nghiệp phải trả cho chủ đầu tư gần 300 triệu đồng mỗi năm theo cam kết.

Thời điểm trên, Công ty Fineton Hồng Kông hứa đầu tư 10 tỷ đồng để sản xuất 500.000 con giống mỗi năm, cung ứng cho thị trường Hà Tĩnh và nhiều tỉnh khác. Doanh nghiệp này đã chi 2,9 tỷ đồng cải tạo, sửa sang nhiều hạng mục nhà cửa trên diện tích đất có sẵn để phục vụ cho việc nuôi giống thủy sản.

Sau vài tháng, Công ty Fineton Hồng Kông dừng hoạt động khi chuẩn bị đi vào sản xuất, nguyên nhân do vướng mắc về cơ chế và thị trường tiêu thụ gặp khó. Năm 2016, Sở Kế hoạch & Đầu tư Hà Tĩnh ra quyết định chấm dứt hoạt động, thu hồi giấy chứng nhận đầu tư đối với dự án. Từ khi Công ty Fineton Hồng Kông không đi vào sản xuất, bỏ hoang cho đến bây giờ.

Ông Trần Văn Hải - một người dân ở xã Xuân Phổ (huyện Nghi Xuân) cho biết, hơn 10 năm trước, khi có Dự án Trại nuôi thực nghiệm và sản xuất giống thủy sản về triển khai, bà con chúng tôi rất phấn khởi vì vừa tạo thêm công ăn việc làm, vừa kết hợp đào tạo và tập huấn kỹ thuật, chuyển giao quy trình nuôi tôm trên cát cho người dân. Thế nhưng Trại hoạt động được mấy năm, không hiểu lý do gì mà bỏ hoang gây lãng phí đến bây giờ. Hiện cơ sở hạ tầng cũng như thiết bị máy móc bị hư hỏng, hoang tàn, đổ nát, nhìn mà xót.

Trước thực trạng trên, người dân nơi đây đã nhiều lần kiến nghị với chính quyền các cấp để có biện pháp xử lý, tránh lãng phí.

Theo ghi nhận của PV, sau nhiều năm dừng hoạt động, Trại nuôi thực nghiệm và sản xuất giống thủy sản không một bóng người qua lại. Cổng chính đóng, tường bao xây xung quanh phủ dày rêu mốc. Bên trong là một cảnh hoang tàn, đổ nát, dãy nhà điều hành, khu nuôi thực nghiệm, nhà ở cho cán bộ nhân viên, dụng cụ, máy móc hoen gỉ, hư hỏng, nhếch nhác. Các vật dụng nuôi thủy sản để chỏng chơ, hệ thống cửa hư hỏng, mái tôn gió thổi bật lên, chỉ cần một cơn gió mạnh là bay tung tóe. Khuôn viên Trại cỏ dại mọc um tùm, người dân đã lùa bò vào chăn thả.

Ông Nguyễn Ngọc Anh - Chủ tịch UBND xã Xuân Phổ (huyện Nghi Xuân) cho biết, Trại nuôi thực nghiệm và sản xuất giống thủy sản này thuộc tỉnh quản lý, bỏ hoang nhiều năm nay. Địa phương cũng đã nhiều lần kiến nghị với Sở Nông nghiệp & Phát triển nông thôn xin thu hồi cho địa phương quản lý, giao cho các doanh nghiệp khác sử dụng hiệu quả.

Theo ông Nguyễn Văn Trí - Giám đốc Trung tâm Khuyến nông (Chủ đầu tư) thuộc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Tĩnh, khi Công ty Fineton Hồng Kông tiếp nhận Trại nuôi thực nghiệm và sản xuất giống thủy sản, họ đã san lấp lại mặt bằng, đầu tư trang thiết bị với tổng số vốn khoảng 2,9 tỷ.

Trước khi ký hợp đồng thuê đất, Công ty Fineton Hồng Kông cam kết với Trung tâm Khuyến nông tỉnh Hà Tĩnh sẽ trả đầy đủ tiền thuê đất và các chi phí theo quy định khi Công ty rời đi. Ngoài ra, trước khi di rời Công ty phải trả lại hiện trạng mặt bằng như ban đầu.

Tuy nhiên, tháng 9/2020, Công ty Fineton Hồng Kông đã hết hạn hợp đồng thuê đất nhưng đến nay, hai bên chưa thể gặp nhau để làm thủ tục thanh lý, hoàn trả mặt bằng, trả tiền thuê đất và đóng thuế.

Trung tâm Khuyến nông tỉnh Hà Tĩnh đã khởi kiện đối tác lên TAND tỉnh Hà Tĩnh, yêu cầu họ thực hiện các nghĩa vụ trong hợp đồng và bàn giao nguyên trạng lại mặt bằng ban đầu. Khi sự việc được Tòa án nhanh chóng giải quyết trả lại trại, Trung tâm sẽ huy động nguồn vốn, khôi phục cơ sở vật chất của Trại để tiếp tục sản xuất.

Trần Phong