Liệu sự suy giảm vị thế của đồng đô la có kéo dài mãi mãi?

Khi các nhà đầu tư dần hồi phục sau một tháng đầy biến động vì những tiêu đề liên quan đến thuế quan, câu hỏi lớn vẫn đang khiến Phố Wall trăn trở: Liệu vị thế của đồng đô la Mỹ với tư cách là đồng tiền hàng đầu thế giới đã suy yếu đến mức nào?

Các nhà phân tích nhận định rằng "King Dollar" (biệt danh của đồng đô la Mỹ) khó có thể mất đi vị trí thống trị trong thời gian ngắn, bởi hiện tại vẫn chưa có một lựa chọn thay thế nào đủ sức cạnh tranh.

Đồng đô la từ lâu đã là đồng tiền được sử dụng phổ biến nhất trong thương mại toàn cầu, một vai trò mà nó nắm giữ kể từ sau Thế chiến II. Những nỗ lực trong quá khứ nhằm thay thế đồng tiền này đều không đạt được kết quả như mong đợi.

Tuy nhiên, những chính sách thuế quan và các phát ngôn chỉ trích Cục Dự trữ Liên bang từ Tổng thống Donald Trump đã khiến thị trường tài chính toàn cầu dấy lên nghi ngờ về sự vững chắc của đồng đô la.

Dù ông đã phần nào giảm bớt sức ép từ cả hai vấn đề này và thị trường chứng khoán Mỹ cũng đã phục hồi đôi chút, những lo ngại trong lòng các nhà đầu tư quốc tế vẫn chưa hoàn toàn tan biến.

Chiến lược gia Vishwanath Tirupattur của Morgan Stanley viết trong một ghi chú gửi khách hàng tuần trước rằng: "Một khi những lo ngại như vậy đã được khơi lên, thật khó để xóa bỏ chúng hoàn toàn". Dẫu vậy, ông cũng nhấn mạnh rằng những yếu tố thực tế sẽ khiến việc thay đổi vai trò của đồng đô la trên quy mô lớn trở thành một thách thức không nhỏ.

Sự suy yếu có thể chỉ là tạm thời

Đồng đô la giữ vai trò cốt lõi trong thương mại toàn cầu, khiến các quốc gia và ngân hàng trung ương luôn duy trì một lượng lớn đồng tiền này trong kho dự trữ của mình.

Theo số liệu từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế, năm ngoái, đồng đô la Mỹ chiếm khoảng 57% tổng dự trữ ngoại hối toàn cầu, vượt xa so với 20% của đồng Euro, 6% của đồng Yên Nhật và 5% của đồng Bảng Anh.

Thống kê từ Ngân hàng Thanh toán Quốc tế cũng cho thấy, trong năm 2022, đồng đô la tham gia vào khoảng 90% các giao dịch trên thị trường ngoại hối, nơi các nhà đầu tư và doanh nghiệp trao đổi tiền tệ.

Ông Brent Coggins, Giám đốc Đầu tư của Triad Wealth Partners tại Kansas, khẳng định: "Hiện tại, thực sự không có lựa chọn nào thay thế được đồng đô la." Ông giải thích rằng đồng Euro đang gặp vấn đề phân mảnh, đồng tiền của Trung Quốc chưa thể giao dịch tự do trên thị trường, còn đồng Yên Nhật lại thiếu quy mô để cạnh tranh.

Sự áp đảo của đồng đô la từ lâu đã khiến không ít quốc gia cảm thấy bất mãn, không chỉ những nước chịu lệnh trừng phạt từ Mỹ như Nga hay Iran. Vào thập niên 1960, một quan chức Pháp từng nhận xét rằng vị thế của đồng đô la mang lại cho Hoa Kỳ "một đặc quyền quá mức" - một cụm từ vẫn được nhắc đến cho đến ngày nay.

Gần đây, các quốc gia thuộc khối BRICS, bao gồm Brazil, Nga, Ấn Độ và Trung Quốc, được cho là đã từ bỏ ý tưởng phát triển một đồng tiền chung.

Thay vào đó, họ đang nỗ lực thúc đẩy việc sử dụng đồng nội tệ trong các thỏa thuận thương mại, giảm dần sự phụ thuộc vào đồng đô la Mỹ. Đây được xem là một chiến thắng nữa của đồng đô la, khi nó tiếp tục vượt qua những thách thức từ các đối thủ tiềm năng.

"Mặc dù đồng đô la đang đối mặt với một giai đoạn gián đoạn và bị đặt dấu hỏi, nhưng nó đã từng vượt qua nhiều thử thách trong quá khứ và luôn giữ vững vị trí dẫn đầu," ông Coggins nhận định. "Chúng tôi tin rằng lần này cũng không có gì khác biệt".

Khủng hoảng niềm tin vẫn hiện hữu

Dù sở hữu lịch sử thống trị đáng kể, đồng đô la hiện đang phải đối mặt với một "khủng hoảng niềm tin" lớn hơn liên quan đến các tài sản của Mỹ, theo nhận định của ông Arun Sai, chiến lược gia đa tài sản cấp cao tại Pictet Asset Management, một công ty châu Âu.

Các nhà đầu tư bắt đầu đặt câu hỏi liệu trái phiếu kho bạc Mỹ vốn là công cụ mà chính phủ phát hành để bù đắp thâm hụt ngân sách có còn là "nơi trú ẩn an toàn" như trước đây.

Họ cũng đang giảm bớt tỷ trọng cổ phiếu Mỹ trong danh mục đầu tư, đặc biệt khi các công ty công nghệ chịu ảnh hưởng nặng nề và những lo ngại về nền kinh tế Mỹ làm mờ đi triển vọng của nhiều doanh nghiệp khác.

Áp lực từ việc bán tháo các tài sản bằng đô la đã khiến đồng tiền này suy yếu 8% trong năm nay so với rổ các đồng tiền quốc tế khác.

Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng giai đoạn khó khăn nhất có thể đã qua. Ông Nick Bennenbroek, nhà kinh tế quốc tế tại Wells Fargo, viết trong một báo cáo nghiên cứu rằng đợt bán tháo đồng đô la vừa qua là "không điển hình và có khả năng chỉ mang tính tạm thời."

Ông Arun Sai cho rằng thị trường tài chính Mỹ cùng những doanh nghiệp xuất sắc vẫn đáng để đầu tư. Dù vậy, các nhà quản lý tài sản toàn cầu như Pictet đang cân nhắc giảm mức độ phụ thuộc vào tài sản Mỹ và tìm kiếm các lựa chọn thay thế.

Một số nhà đầu tư đang chuyển hướng sang vàng, vốn đang chạm mức giá cao kỷ lục, hoặc trái phiếu Đức - một điểm đến phổ biến cho những ai tìm kiếm sự an toàn. Các thị trường mới nổi cũng đang thu hút dòng vốn đáng kể.

Ông Sai chia sẻ thêm rằng khi sự bất ổn tại Mỹ gia tăng, các cổ phiếu trong khu vực gần hơn đang trở thành lựa chọn hấp dẫn. Ông cũng nhận định rằng chính sách của Tổng thống Donald Trump đã khuyến khích dòng vốn ở lại trong nước. Khi cân nhắc triển khai vốn, ông cho biết mình đang xem xét các tài sản ở châu Âu và Anh nhiều hơn so với năm trước.

Dẫu vậy, các nhà phân tích lưu ý rằng tình hình vẫn có thể đảo chiều. Ông Bennenbroek nhấn mạnh:

"Chúng tôi hiểu lý do tại sao thị trường tài chính muốn chuyển hướng khỏi tài sản Mỹ vào thời điểm này, nhưng chúng tôi cho rằng sự thay đổi này chỉ mang tính chiến thuật, chứ không phải là một cuộc đánh giá lại toàn diện về giá trị của các tài sản Mỹ".