Điều đáng nói, các hộ dân chỉ được hỗ trợ số tiền ít ỏi; hộ nào có sẵn nơi ở khác phải di chuyển đến đó; hộ nào không có nơi ở khác thì phải đăng ký mua nền tái định cư với giá cao, trong khi phần lớn các hộ dân đều là cán bộ, công nhân các nhà máy có mức thu nhập thấp.

Đầu năm 2013, UBND thị xã Sông Công (nay là TP. Sông Công) có ý định di dời các hộ dân sống trong khu nhà tập thể 4 tầng, xuất phát từ kết luận của Trung tâm Kiểm định chất lượng xây dựng, cho rằng ở mức độ D (cấp độ đặc biệt nguy hiểm). Ngày 16/12/2013, UBND thị xã Sông Công ra Thông báo số 1168/TB-UBND, giao Trung tâm phát triển quỹ đất thị xã, các phòng: Tài chính – Kế hoạch, Quản lý đô thị, Tài nguyên và Môi trường tiến hành những công việc chuẩn bị cho kế hoạch di dời dân khỏi các nhà chung cư.

Ngày 26/12/2013, UBND tỉnh Thái Nguyên có Văn bản số 143/TB-UBND, thông báo kết luận của Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đặng Viết Thuần, về giải quyết các nội dung liên quan đến khu chung cư cũ trên địa bàn tỉnh, trong đó: “Giao Sở Tài chính đề xuất ngay nguồn vốn cho các địa phương vay để sửa chữa các khu chung cư cũ, hoặc đầu tư xây dựng khu tái định cư mới, tham mưu, báo cáo UBND tỉnh trong thời gian sớm nhất…”; “Đối với các đơn vị quản lý khu chung cư cũ: Tập trung huy động tối đa các nguồn lực, xây dựng kế hoạch cụ thể để triển khai ngay việc duy tu, sửa chữa hoặc xây mới các khu chung cư cũ”…

Thế nhưng, ngày 21/1/2014, Phó Chủ tịch UBND thị xã Đặng Mộng Điệp ký văn bản số 57/UBND-VP,  yêu cầu thực hiện di dời các hộ dân ra khỏi các nhà chung cư 4 tầng ngay trong năm 2014, và chỉ đạo: “Giao cho Trung tâm phát triển quỹ đất thị xã căn cứ các nội dung trên, thông báo cho Trưởng các nhà tầng, để thông báo đến các hộ gia đình, cá nhân… về phương án, kế hoạch, thời gian di dời và tái định cư…”. Dựa vào Thông báo này, ngày 24/2/2014, Trung tâm phát triển quỹ đất thị xã Sông Công (đơn vị quản lý chung cư) ra Thông báo số 74/TB-TTPTQĐ, có nội dung đơn phương chấm dứt hợp đồng thuê nhà chung cư với các hộ gia đình, cá nhân đã ký hợp đồng và không thu tiền thuê nhà từ ngày 1/1/2014, đối với các nhà chung cư 4 tầng số 1, 2, 3A, 3B, 4, 5, 6, 8, 9, 22. 

Ngày 27/8/2014, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Thái Nguyên Đặng Viết Thuần ký ban hành Quyết định số 1907/QĐ-UBND, về việc di chuyển các hộ dân đang sinh sống tại các chung cư cũ… Tại Điều 1, Quyết định 1907/QĐ-UBND ghi: Tổng số hộ phải di chuyển là 447 hộ,  với số nhân khẩu là 1.293 nhân khẩu, thuộc 10 nhà 4 tầng (nguy hiểm cấp độ D). Theo đó, Phường Mỏ Chè: tổng số hộ phải di chuyển là 411 hộ, với số nhân khẩu là 1.187 người, thuộc các nhà số 2, 3A, 3B, 4, 5, 6, 8, 9 và 22; Phường Thắng Lợi: tổng số hộ phải di chuyển là 36 hộ, với số nhân khẩu là 106 người thuộc nhà số 1.

Lý do di chuyển: Tổng số 10 nhà 4 tầng bị hư hỏng nặng, có nguy cơ sập đổ đã được cơ quan quản lý Nhà nước kiểm định chất lượng, mức độ đánh giá nguy hiểm ở cấp độ D.

Tại Điều 2, Quyết định 1907/QĐ-UBND giao: UBND thị xã Sông Công căn cứ các văn bản hướng dẫn của Nhà nước, lập phương án di chuyển, tài chính cụ thể để tổ chức thực hiện theo quy định.

Sau đó, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Thái Nguyên Nhữ Văn Tâm ký ban hành các quyết định: số 521/QĐ-UBND ngày 5/3/2015, số 3115/QĐ-UBND ngày 11/11/2015, số 1926 ngày 1/8/2016, phê duyệt giá hỗ trợ nhà đang thuê và phương án di dời các hộ phải di chuyển… Tại phụ lục kèm theo các quyết định này, mức hỗ trợ cho một hộ dân thấp nhất chỉ có hơn 27 triệu đồng; một số hộ được hỗ trợ trên dưới 100 triệu đồng, nhưng rất ít; số còn lại “du di” từ hơn 30 triệu đồng đến hơn 80 triệu đồng.

Ngày 27/4/2018, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Nhữ Văn Tâm mới ký ban hành Quyết định số 1087/QĐ-UBND, phê duyệt giá đất ở để giao đất tái định cư, giao đất có thu tiền sử dụng đất đối với các hộ di dời khỏi các nhà chung cư cũ trên địa bàn phường Mỏ Chè. Theo đó, giá đất tái định cư thấp nhất hơn 4 triệu đồng/m2, cao nhất hơn 10 triệu đồng/m2. Giá đất giao có thu tiền sử dụng đất, khu vực thấp nhất 6 triệu đồng/m2, cao nhất 11 triệu đồng/m2, cá biệt có lô giá hơn 12 triệu đồng/m2. Như vậy, nếu mỗi nền đất 100m2, người dân phải mua với giá ít nhất hơn 400 triệu đồng/nền, cao nhất 1,1 tỉ đồng/nền, cá biệt hơn 1,2 tỉ đồng/nền.

Các hộ dân trình bày: “Dân chúng tôi ở đây phần lớn là cán bộ, công nhân các nhà máy, với đồng lương ít ỏi, ăn uống sinh hoạt còn phải tiết kiệm mới đủ, lấy đâu ra nhiều tiền như vậy để mua nền đất tái định cư? Chưa kể nhiều người đã nghỉ hưu, với mức lương vài ba triệu đồng/người/tháng thì còn khó khăn hơn nhiều”.

Qua tìm hiểu được biết, cư dân sinh sống tại 12 nhà chung cư 4 tầng thuộc 2 phường Mỏ Chè và Thắng Lợi, đều là cán bộ, công nhân các nhà máy: Phụ tùng số 1, Y cụ II, Diezel, Công ty sản xuất vật liệu xây dựng, HTX thêu ren Mỏ Chè, Xí nghiệp cấp nước… được phân nhà tập thể sinh sống ổn định từ những năm 1976 - 1978 đến nay. Sau đó, các hộ dân đều đã ký hợp đồng thuê nhà chung cư với đơn vị quản lý, là Trung tâm phát triển quỹ đất TP. Sông Công. Các hộ dân chưa được cấp sổ đỏ, nhưng hằng năm đều trả tiền thuê nhà đầy đủ. Riêng nhà số 10 (phường Thắng Lợi) các hộ đã được mua nhà theo Nghị định số 61/CP ngày 5/7/1994 về bán nhà thuộc sở hữu Nhà nước cho người đang thuê.

Các hộ dân bức xúc: Chúng tôi không biết họ tiến hành khảo sát, đánh giá thẩm định chất lượng các nhà chung cư lúc nào? Dân không được giám sát quá trình thẩm định của cơ quan chức năng, mãi sau này mới biết họ kết luận mức nguy hiểm cấp độ D; kết luận như thế không đúng sự thật.

Theo các hộ dân, sự thật các nhà chung cư chất lượng còn tốt, không nhất thiết phải di dân để phá dỡ. Nếu để chỉnh trang đô thị, thì chỉ cần duy tu, sửa chữa nâng cấp các nhà chung cư… Qua quan sát của phóng viên, các cốt thép bê tông khi phá dỡ ra vẫn còn sáng; gạch xây tường phá dỡ ra vẫn còn nguyên vẹn; nhiều vị trí khi phá đến tầng một các máy xúc vẫn đỗ được trên nóc cho thấy công trình vẫn còn vững chãi…

Thực tế, tại Thông báo số 143/TB-UBND ngày 26/12/2013, UBND Tỉnh Thái Nguyên “Giao Sở Tài chính đề xuất ngay nguồn vốn cho các địa phương vay để sửa chữa các khu chung cư cũ”.

Rục rịch mãi, đến năm 2017, 2018, chính quyền TP. Sông Công mới bắt đầu “chiến dịch” phá dỡ 9 nhà, hiện chỉ còn lại các nhà số 01, số 10 phường Thắng Lợi và nhà số 07 phường Mỏ Chè chưa bị phá.

Nhà báo và Công luận sẽ tiếp tục thông tin.

Đắc Nguyên