Đây là thành quả chung của cả tập thể; là kết quả của sự phối hợp nhịp nhàng giữa Toà soạn, trực tiếp là Ban Nhân Dân điện tử và những người làm báo ở “tâm dịch” - Cơ quan Thường trực (CQTT) tại TP. Hồ Chí Minh. Những người đứng tên tham gia dự thi chỉ là đại diện của cả tập thể lớn.

Chia sẻ về loạt tác phẩm này, chúng tôi đã có cuộc trò chuyện với hai nhà báo đại diện nhóm tác giả: nhà báo Hồng Minh – Phó Trưởng Ban Nhân dân điện tử và nhà báo Dương Hồng Lâm - Phó trưởng Cơ quan Thường trực Báo Nhân Dân tại TP. Hồ Chí Minh.

Thử thách của việc sắp xếp lượng thông tin khổng lồ trong một tác phẩm báo chí có giới hạn

+ Khi tôi đọc tác phẩm này, tôi có cảm giác như đó là một kho dữ liệu đặc biệt với đầy đủ những thông tin toàn diện, vừa khái quát, vừa có những lát cắt đắt giá, vừa có những câu chuyện “giữ chân độc giả”… Ý tưởng về sản phẩm báo chí dữ liệu đặc biệt này xuất phát từ đâu và việc triển khai tác phẩm ấy đã được tổ chức như thế nào, thưa anh /chị?

- Nhà báo Dương Hồng Lâm: Ngay khi đợt dịch COVID-19 lần thứ tư bắt đầu diễn biến phức tạp, khó lường và TP. Hồ Chí Minh trở thành “tâm dịch” với những ứng phó chưa từng có tiền lệ, Báo Nhân Dân đã chủ trương, bên cạnh việc phản ảnh tình hình thời sự hằng ngày trên các ấn phẩm của Báo Nhân Dân, chú ý ghi nhận, lưu giữ tư liệu thực tế càng nhiều càng tốt.

Khi những ngày căng thẳng của cuộc chiến với đại dịch COVID-19 lần thứ tư đang còn cam go phức tạp, Toà soạn đã chỉ đạo Ban Nhân Dân điện tử phối hợp CQTT tại TP. Hồ Chí Minh thực hiện loạt bài về đợt dịch COVID-19 lần thứ tư trên cơ sở những tư liệu đã thu thập trong những ngày dịch bệnh diễn biến phức tạp, khó lường.

Bắt tay thực hiện loạt bài, Ban Nhân Dân điện tử và CQTT tại TP. Hồ Chí Minh hình thành nhóm làm việc chung trên nền tảng Zalo để trao đổi thông tin từ khâu xây dựng đề cương, tìm nhân vật, sự kiện, số liệu, hình ảnh, câu chuyện… để cho ra đời tác phẩm “với đầy đủ những thông tin toàn diện, vừa khái quát, vừa có những lát cắt đắt giá, vừa có những câu chuyện giữ chân độc giả” như bạn đã nhận xét.

- Nhà báo Hồng Minh: Về tác phẩm báo chí dữ liệu này có 2 điều thôi thúc để chúng tôi thực hiện. Thứ nhất là từ thực tế đợt dịch tại TP. Hồ Chí Minh và các tỉnh phía Nam bùng phát, một thời điểm chưa từng có trong lịch sử. Chúng tôi nghĩ rằng, người làm báo như là người thư ký ghi lại những diễn biến trong cuộc sống nên không thể bỏ lỡ. Thứ hai là bởi, thông tin, số liệu… hằng ngày rất nhiều nhưng sẽ dần trôi đi nên rất cần phải có một tác phẩm tổng hợp, lưu lại một cách toàn diện, lan tỏa được thông điệp mạnh mẽ về tinh thần chống dịch của cả nước.

+ Triển khai một sản phẩm E-magazine đặc biệt trong bối cảnh có rất nhiều tài liệu, lựa chọn nội dung nào, triển khai mạch bài ra sao… quả thực là bài toán khó nếu không thực sự khoa học, tập trung. Nhóm tác giả đã phải đối mặt với những áp lực như thế nào khi sự kiện diễn ra dồn dập thời điểm ấy, thưa anh/chị?

- Nhà báo Hồng Minh: Để sắp xếp một lượng thông tin khổng lồ trong một tác phẩm báo chí có giới hạn là một bài toán rất khó, một thử thách vô cùng lớn với chúng tôi. Ngoài Hà Nội, chúng tôi là nơi tiếp nhận và xử lý tư liệu, chất liệu mà phóng viên ở miền Nam tác nghiệp hằng ngày gửi về. Lượng tin tức đổ bộ liên tục, nhóm làm việc phải tập trung cao độ, bộ phận xây dựng nội dung làm việc hết công suất để xử lý các tin tức thô thành sản phẩm tinh, bộ phận kỹ thuật, đồ họa phải nghiên cứu, sáng tạo, xử lý biểu đồ sao cho phù hợp, linh hoạt, hiện đại.

Trong bể thông tin vô cùng đồ sộ, chúng tôi lên đề cương, sắp xếp lại theo mạch câu chuyện, với kỳ vọng để công chúng có thể nhìn thấy được toàn cảnh cuộc chiến với biến chủng Delta thời điểm cực kỳ khốc liệt đó. Nói thật, thời gian đầu rất khó khăn, đôi lúc cảm giác như mình không thể làm nổi bởi vì thông tin dồn dập đến, số liệu tăng lên chóng mặt và sự thật hối thúc chúng tôi từng giờ.

-  Nhà báo Dương Hồng Lâm: Tác phẩm đoạt giải là thành quả chung của cả tập thể lớn mà ở đó có nhiều phóng viên đã “dấn thân” nơi tuyến đầu chống dịch để vừa kịp thời có những tác phẩm báo chí phục vụ tuyên truyền thời sự, vừa có chất liệu để sau này tạo ra những “lát cắt đắt giá”. Có phóng viên vừa là nhà báo, vừa là tình nguyện viên mang bình oxy, thực phẩm đến với các F0; rồi tình nguyện cùng mang tro cốt của những người xấu số đưa về gia đình…

Từ thực tế “chưa từng có” ấy, anh em đã có đủ chất liệu, cảm xúc để góp những câu chuyện lay động lòng người. Các sự kiện diễn ra dồn dập, mối nguy hiểm của dịch bệnh phải bảo đảm an toàn sức khoẻ, tính mạng của người làm báo… quả là một sức ép cực lớn. Việc cập nhật các thông tin bảo đảm chính xác nhất có thể để phục vụ loạt bài cũng là một sức ép. Và tất cả cũng đã qua…

Sự dấn thân của những người làm báo và kỹ năng làm báo hiện đại

+Trước những áp lực ấy, bộ phận triển khai nội dung đã “vào cuộc” ra sao, tác nghiệp như thế nào để có được những thông tin vừa đầy đủ, vừa logic, nhuần nhuyễn không trùng lặp…?

- Nhà báo Hồng Minh: Các phóng viên tác nghiệp tại TP. Hồ Chí Minh và các tỉnh miền nam khi đó rất vất vả, khó khăn. Còn anh chị em ở Hà Nội thì cũng tập trung cao độ cho việc tổ chức, sắp xếp câu chuyện, chi tiết theo đề cương tổng thể, có lúc làm xong phải dỡ ra làm lại vì tình hình thực tế thay đổi. Thời điểm đó miền Nam và Hà Nội đều thực hiện giãn cách nghiêm ngặt, nhưng chúng tôi “gặp” nhau hằng ngày trên các cuộc họp nhanh trực tuyến, và ở Hà Nội thì thương miền Nam và miền Nam thương Hà Nội, vì trong bối cảnh ấy mọi thứ đều khó khăn, vất vả, không kể hết được.

Các phóng viên mảng y tế tại toà soạn cũng như các tỉnh đều lăn lộn với dịch từng ngày nên rất hiểu, nắm rõ đường lây lan dịch bệnh đi đến đâu, bệnh viện nào đang quá tải... và các con số ca nhiễm, ca tử vong, tình hình tiêm vaccine... đều được anh chị em cập nhật liên tục theo từng ngày. Vì “ăn ngủ với COVID-19” và khi đó cả nước hướng về TP.HCM, về miền nam, nên phải nói là chúng tôi cũng thực hiện loạt bài với nhiều cảm xúc, phối hợp hai đầu đất nước khá nhuần nhuyễn.

Tư liệu, thông tin anh chị em ngoài hiện trường gửi về rất nhiều và họ cho chúng tôi toàn quyền xử lý, để có thể ráp nối, đan cài với số liệu tổng thể, cách trình bày hiện đại với hiệu ứng tương tác khiến cho những câu chuyện nhỏ được đặt trong bối cảnh lớn, chúng tôi mong đó là điểm đặc biệt của tác phẩm này.

+ Tạo dựng một tác phẩm E-magazine dữ liệu dài, thu hút được độc giả và mang lại một sức sống mới, có là thử thách đối với nhóm tác giả không, thưa chị?

- Nhà báo Hồng Minh: Báo chí dữ liệu là thể loại đang được báo Nhân Dân đầu tư hướng tới để bắt kịp xu hướng thế giới. Phần khó nhất là phần tổ chức để cho bài mạch lạc theo câu chuyện, theo vấn đề. Thêm nữa, chúng tôi cũng có tham vọng là dựng lại toàn cảnh ảnh hưởng của đợt dịch lần thứ tư đến TP. Hồ Chí Minh và các tỉnh phía Nam gói gọn trong một tác phẩm báo chí, để bạn đọc thuận tiện tra cứu.

Với những nỗ lực chung, tác phẩm là sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa giá trị nhân văn của báo chí, sự dấn thân của những người làm báo trong tác nghiệp và cả những kỹ năng làm báo hiện đại. Trong đó, phải kể đến là sự lăn xả nơi hiện trường tác nghiệp, sự cố gắng làm “mềm hóa” những  số liệu qua cách trình bày, các biểu đồ sinh động, hình ảnh lôi cuốn, cho đến cách đan cài nội dung thông tin phù hợp…

Sản phẩm đặc biệt này, với chúng tôi cũng là thành quả của một tinh thần làm việc tập thể, đoàn kết, với mong muốn ghi chép chân thực, lưu giữ lại những ký ức về một thời điểm lịch sử “không thể nào quên” của đất nước, có thể, sẽ là bài học cho sau này khi nhìn lại thời điểm dịch COVID-19 bùng phát, cũng như ghi nhớ nhiều câu chuyện cảm động, những tấm gương lăn xả, hy sinh...

Hà Vân (Thực hiện)