Thật bất ngờ khi thấy một vị bộ trưởng của Anh ngang nhiên thừa nhận trước nghị viện rằng chính phủ vương quốc này có xu hướng phá vỡ luật quốc tế.

Tuy nhiên, đó là những gì mà Brandon Lewis, thư ký Bắc Ireland, đã làm đầu tháng 9, dù cho ông đã tìm cách biện mình cho động thái này là “rất cụ thể và hạn chế”.

Kế hoạch trong dự luật thị trường nội bộ được đề xuất là thay thế các phần của thỏa thuận rút khỏi Brexit - một hiệp ước chỉ được phê chuẩn vào tháng Giêng, liên quan đến thương mại giữa Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland.

Vì nó vẫn tuân theo các quy tắc thị trường đơn nhất và bộ luật hải quan của Liên minh Châu Âu, đối xử đặc biệt là cần thiết với Bắc Ireland để ngăn chặn biên giới được kiểm soát nghiêm ngặt với cộng hòa Ireland.

Cố vấn pháp lý cấp cao nhất của chính phủ đã nhanh chóng nghỉ việc sau khi phản ảnh thực tế là chưa có tiền lệ nào về việc Anh đơn phương vi phạm hiệp ước quốc tế theo cách này, 

Chính quyền của Boris Johnson đang dở trò gì? Có thể là ông sẵn sàng chấp nhận Anh rời khỏi giai đoạn chuyển tiếp vào ngày 31 tháng 12 mà không có thỏa thuận thương mại với EU theo dự tính.

Các cuộc đàm phán Brexit dường như bị mắc kẹt không thể cứu vãn, vì vậy một số người làm việc cho thủ tướng hiện ủng hộ lựa chọn này.

Tuy nhiên, một cách giải thích tử tế hơn là thủ tướng đang tham gia vào một âm mưu chiến thuật để gây áp lực lên chính phủ EU .

Những lời đe dọa viết lại “thỏa thuận rút tiền” là một phần với sự nhấn mạnh của ông rằng, không giống như người tiền nhiệm Theresa May, ông sẽ không nhún nhường cho đến phút cuối và tuyên bố rằng không có thỏa thuận nào sẽ là "kết quả tốt" cho nước Anh.

Bằng cách khiến cho các sự thỏa thuận không thể hỗn loạn hơn nữa, ông có lẽ hy vọng buộc các nhà lãnh đạo EU phải thỏa hiệp trước yêu cầu cứng nhắc của họ về một sân chơi bình đẳng dựa trên trợ cấp của nhà nước.

Tuy nhiên, trò chơi chiến thuật như vậy khó có thể thực hiện.

Là thị trường lớn nhất thế giới, EU là một nhà đàm phán cứng rắn và thường không nhượng bộ trước các mối đe dọa.

Các nhà lãnh đạo EU biết rằng sự gián đoạn và thiệt hại kinh tế đã gây ra do không có thỏa thuận nào sẽ tồi tệ với nước Anh hơn là so với họ.

Đối diện với viễn cảnh tương tự vào năm ngoái, không phải EU mà là ông Johnson đã đưa ra lý do bằng cách chấp nhận quy chế riêng cho Bắc Ireland, ngụ ý kiểm tra hải quan ở Biển Ireland.

Hơn nữa, việc đơn phương viết lại "thỏa thuận rút tiền” sẽ làm giảm sự tin tưởng đối với các nhà đàm phán Anh.

Như các nhà lãnh đạo EU đã hỏi: Làm thế nào mà họ có thể thực hiện một thỏa thuận thương mại với một quốc gia mà lại đang nói về việc xé bỏ một hiệp ước đã thỏa thuận với EU cách đây chưa đầy một năm?

Những hệ quả từ việc ông Johnson đe dọa tới vi phạm luật pháp quốc tế rộng hơn mối quan hệ của Anh với EU. Bởi vì kế hoạch của ông làm dấy lên lo ngại về một biên giới kiểm soát nghiêm ngặt ở Ireland, nó sẽ xảy ra rất tồi tệ ở Mỹ.

Quốc hội đã nói rõ rằng họ sẽ không phê chuẩn một thỏa thuận thương mại tự do với Anh nếu Brexit phá hoại tiến trình hòa bình.

Các đối tác tiềm năng khác mà Anh hy vọng thực hiện các thỏa thuận thương mại sau Brexit cũng sẽ bị cản trở tương tự khi thấy nước này nhanh chóng vượt qua các cam kết quốc tế.

Bà May đã đúng khi tự hỏi làm thế nào các quốc gia khác có thể yên tâm rằng Anh có thể được tin tưởng để tuân thủ các nghĩa vụ pháp lý của mình.

Nước Anh là quốc gia sáng lập đáng tự hào của luật pháp quốc tế.

Nếu coi nó cố ý không tuân thủ luật pháp , điều đó sẽ chỉ khuyến khích những người không thích khái niệm này (Vladimir Putin? Tập Cận Bình?) muốn thoát khỏi bất kỳ ràng buộc nào mà nó đặt ra.

Báo chí Trung Quốc đã nhanh chóng đưa tin về trường hợp của Anh; Trung Quốc đơn phương áp đặt luật an ninh mới của mình vào Hong Kong.

Sẽ không quá xa vời để mong đợi các quốc gia khác suy nghĩ về trường hợp của mình.

Ví dụ, Tây Ban Nha có thể muốn đơn phương xem lại hiệp ước Utrecht năm 1713, theo đó nước này trao chủ quyền đối với Gibraltar cho Anh.

Ông Johnson nên từ bỏ kế hoạch của mình ngay lập tức và quay trở lại bàn đàm phán để đảm bảo một thỏa thuận tốt với đối tác thương mại lớn nhất của Anh, đó là điều ông ấy đã hứa với cử tri rằng ông sẽ làm trước cuộc bầu cử vào tháng 12 năm ngoái.

Hoàng Long