Cách đây 5 năm, tại Hà Nội, người dân có thể dễ dàng tiếp cận với các dự án nhà ở xã hội, nhà ở thương mại giá thấp, với giá mở bán chỉ từ 10 triệu - 11 triệu đồng/m2. Thậm chí, nếu nhanh chân đặt mua trong đợt 1, giá trị căn hộ có thể giảm xuống dưới 10 triệu đồng/m2.

Tuy nhiên, ở thời điểm hiện tại, những căn hộ có giá 10 triệu - 11 triệu đồng/m2 gần như đã “tuyệt chủng”. Ngay cả những dự án nhà ở xã hội nằm rất xa trung tâm thành phố, hiện cũng đã có giá mở bán từ 13 triệu đồng/m2.

Theo ghi nhận của PV Báo Nhà báo và Công luận, hiện tại, các dự án nhà ở xã hội nằm ở các quận Long Biên, Hà Đông, Thanh Trì và Bắc Từ Liêm, giá bán trên thị trường sơ cấp đã vượt lên trên 15 triệu đồng/m2. Có dự án mở bán với giá 17 triệu đồng/m2.

Trong khi đó, trên thị trường thứ cấp, giá bán của các dự án nhà ở xã hội đã vượt trên 20 triệu đồng/m2. Thậm chí, có dự án nhà ở xã hội rao bán tương đương với giá nhà ở thương mại, căn hộ hạng B.

Nhận định về điều này, Bộ Xây dựng thừa nhận, các dự án nhà ở xã hội, nhà ở giá rẻ với mức giá dưới 25 triệu đồng/m2 tại các đô thị lớn rất ít, hầu như chỉ có ở các khu vực xa trung tâm. Các dự án dạng này cũng đẩy giá, từ mức trên dưới 20 triệu đồng/m2 lên trên dưới 25 triệu đồng/m2.

Nguyên nhân khiến giá nhà ở xã hội, nhà ở thương mại giá thấp liên tục tăng cao, một phần là do nguồn cung ngày càng khan hiếm. Ngay trong quý I/2021, các nước chỉ có 2 dự án nhà ở được cấp mới, với 575 căn hộ sẽ được hình thành trong tương lai.

Bộ Xây dựng thừa nhận: Hiện, diện tích nhà ở xã hội hoàn thành mới chỉ đạt được khoảng 41,7% so với mục tiêu đề ra đến năm 2020 (12,5 triệu m2 nhà ở), còn nhiều dự án chậm triển khai dẫn đến nguồn cung khan hiếm.

Lý giải nguyên nhân việc phát triển nhà ở xã hội chưa như kỳ vọng, Bộ Xây dựng cho rằng, do vốn ngân sách bố trí cho Ngân hàng Chính sách xã hội trong giai đoạn 2016-2020 đạt thấp, khoảng 2.163/9.000 tỷ đồng (chỉ đáp ứng khoảng 24% so với nhu cầu của Ngân hàng Chính sách xã hội). Trong khi đó, nguồn vốn để cấp bù lãi suất cho các tổ chức tín dụng để cho vay thực hiện chính sách nhà ở xã hội đến nay vẫn chưa được bố trí.

Tại nhiều địa phương, trong quy hoạch đô thị, khu công nghiệp chưa xác định rõ quỹ đất cho phát triển nhà ở xã hội, chưa thực hiện nghiêm quy định dành 20% quỹ đất trong các dự án nhà ở thương mại để phát triển nhà ở xã hội hoặc có bố trí nhưng ở tại các vị trí không thuận lợi hoặc chưa giải phóng xong mặt bằng…

Đặc biệt, cơ chế chính sách phát triển nhà ở nói chung và nhà ở xã hội chưa đồng bộ, chưa đủ mạnh, có một số điểm chưa phù hợp với cơ chế thị trường, chưa khuyến khích, thu hút các thành phần kinh tế tham gia đầu tư xây dựng.

Cũng theo Bộ Xây dựng, để có quỹ nhà ở thương mại giá thấp, ngày 29/5/2020 Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 84/NQ-CP về các nhiệm vụ, giải pháp tiếp tục tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công và bảo đảm trật tự an toàn xã hội trong bối cảnh đại dịch COVID-19.

Trong đó giao Bộ Xây dựng chủ trì xây dựng Nghị quyết của Chính phủ về giải pháp khuyến khích phát triển các dự án nhà ở thương mại giá thấp. Cụ thể là các căn hộ chung cư có quy mô dưới 70m2, giá bán không vượt quá 20 triệu đồng/m2.

Bộ đã xây dựng dự thảo Nghị quyết của Chính phủ về giải pháp khuyến khích phát triển các dự án nhà ở thương mại giá thấp, trong đó tập trung vào một số ưu đãi: Về quy hoạch, bố trí quỹ đất; thủ tục đầu tư xây dựng và cơ chế huy động vốn…

"Việc triển khai các cơ chế chính sách phát triển nhà ở thương mại giá thấp phải được nghiên cứu bài bản nhằm đảm bảo phù hợp với các quy định pháp luật về nhà ở và các pháp luật khác liên quan", Bộ Xây dựng nêu.