Vì sao một số động cơ hiện đại cần dùng xăng cao cấp?

Trong những năm gần đây, giá xăng liên tục leo thang và tình hình bất ổn tại các khu vực sản xuất dầu mỏ trên thế giới khiến người ta khó hy vọng giá nhiên liệu sẽ sớm giảm.

Với mức giá hiện tại, việc đổ xăng cao cấp dường như trở thành một khoản chi đáng kể mỗi khi ghé trạm xăng. Liệu người dùng có thực sự cần đến loại xăng này, hay chỉ cần chọn loại rẻ hơn để tiết kiệm chi phí?

Câu trả lời phụ thuộc vào từng chiếc xe. Mỗi xe đều có yêu cầu cụ thể về chỉ số octane, thường được ghi rõ trên nắp bình xăng hoặc trong sách hướng dẫn sử dụng.

Nếu xe chỉ cần xăng octane 87, việc sử dụng loại cao cấp hơn sẽ không mang lại bất kỳ lợi ích nào. Thậm chí, ngay cả khi nhà sản xuất khuyến nghị sử dụng xăng cao cấp nhưng không bắt buộc, người dùng vẫn có thể yên tâm dùng loại rẻ hơn mà không gặp vấn đề.

Ngoài ra, ở những khu vực có độ cao lớn như bang Colorado của Mỹ, xăng trung cấp đôi khi tương đương với octane 87, nên người dùng cũng không nhất thiết phải chọn loại này.

Tuy nhiên, với những xe được yêu cầu bắt buộc dùng xăng có chỉ số octane cao hơn, việc này có thực sự cần thiết? Đáng tiếc là có. Lý do chính nằm ở việc xăng cao cấp giúp giảm hiện tượng kích nổ, một vấn đề có thể gây tổn hại nghiêm trọng cho động cơ.

Hiện tượng kích nổ là gì?

Ít ai để ý, nhưng động cơ ô tô thực chất là một cỗ máy tạo ra các vụ nổ có kiểm soát. Hỗn hợp không khí và nhiên liệu được bơm vào xi-lanh, bugi đánh lửa, và vụ nổ được tạo ra sẽ đẩy piston, giúp xe vận hành. Đây là một quá trình tinh vi, và bất kỳ sai lệch nào dẫn đến các vụ nổ ngoài thiết kế đều có thể gây hậu quả nghiêm trọng.

Kích nổ xảy ra khi hỗn hợp nhiên liệu bốc cháy trước khi bugi kịp đánh lửa, nghĩa là các vụ nổ diễn ra không đúng thời điểm mà động cơ được lập trình.

Hiện tượng này thường xuất hiện ở các động cơ có tỷ số nén cao, nơi áp suất và nhiệt độ trong xi-lanh tăng lên đáng kể. Để khắc phục, xăng có chỉ số octane cao được sử dụng nhằm giảm nguy cơ nhiên liệu tự bốc cháy ngoài ý muốn.

Nếu không được kiểm soát, kích nổ có thể gây hư hỏng nặng cho động cơ, bộ phận đắt đỏ và quan trọng bậc nhất của xe. Khi hiện tượng này kéo dài, các vấn đề lớn là điều khó tránh khỏi. Vì vậy, với các động cơ có tỷ số nén cao, việc dùng xăng octane cao là yếu tố then chốt để ngăn chặn hoàn toàn kích nổ.

Tỷ số nén là gì?

Tỷ số nén là một khái niệm kỹ thuật, nhưng nói đơn giản, nó đo lường mức độ piston di chuyển sâu vào trong xi-lanh. Tỷ số nén càng cao, piston càng đi sâu, tạo ra áp suất lớn hơn.

Nhìn chung, tỷ số nén cao giúp động cơ hoạt động hiệu quả hơn, mang lại công suất lớn và tiết kiệm nhiên liệu hơn cho mỗi đơn vị xăng sử dụng.

Dù vậy, như đã đề cập, tỷ số nén cao cũng khiến hệ thống dễ bị tổn thương hơn, đặc biệt là nguy cơ kích nổ. Một giải pháp là dùng xăng có chỉ số octane cao để giảm rủi ro. Tuy nhiên, cách khác là thiết kế động cơ với tỷ số nén thấp hơn, từ đó hạn chế khả năng xảy ra kích nổ.

Nếu xe vẫn đạt được công suất và hiệu suất nhiên liệu tốt nhờ các công nghệ khác, như bộ tăng áp turbocharger, thì việc dùng xăng octane thấp hơn hoàn toàn khả thi. Đây cũng là lý do mà phần lớn xe trên thị trường hiện nay chỉ yêu cầu xăng octane 87 và không cần đến loại cao cấp hơn.

Tóm lại, xăng cao cấp chỉ thực sự cần thiết cho các động cơ có tỷ số nén cao nhằm bảo vệ động cơ khỏi kích nổ. Với đa số xe thông thường, xăng octane 87 đã đủ đáp ứng, và việc sử dụng loại cao cấp hơn không đem lại lợi ích đáng kể.