Tuyên bố từ chức của Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe sau 8 năm cầm quyền đã đưa nước Nhật tiến vào một thời kỳ mới.

Để hiểu rõ hơn về tất cả những gì đang diễn ra, cần phải sàng lọc các phỏng đoán và xem xét những điểm cốt lõi của vấn đề trước. Dưới đây là 5 điều đáng chú ý của nước Nhật trong thời kỳ hậu Abe.

Lựa chọn Thủ tướng mới

Trước tiên, điều quan trọng là phải hiểu cách Thủ tướng được lựa chọn ở Nhật Bản. Điều này không được thực hiện thông qua bỏ phiếu phổ thông. Thay vào đó, các nhà lập pháp sẽ lựa chọn người sẽ lãnh đạo đất nước.

Điều này có nghĩa là đảng đa số sẽđược quyền lựa chọn và theo trong trường hợp này vẫn là Đảng Dân chủ Tự do của ông Abe. Thông thường, chủ tịch đảng này sẽ là người được chọn.

Chủ tịch đảng được bầu trong từ lá phiếu của cả các thành viên đương nhiệm cơ quan lập pháp của Nhật Bản và đại diện một số chi hội địa phương của đảng.

Chuyển giao quyền lực một cách từ tốn

Điều quan trọng thứ hai là dù Abe có từ chức trước nhiệm kỳ nhưng quá trình chuyển đổi lãnh đạo đã được xác định sẽ xảy ra vào một thời điểm nào đó trong năm tới.

Mặc dù thông báo này khiến nhiều người ngạc nhiên, nhưng nó không phải là một cú sốc đối với hệ thống chính trị Nhật Bản. Việc này chỉ diễn ra sớm hơn dự kiến ban đầu mà thôi.

Các nhà điều hành Đảng Dân chủ Tự do đã và đang xem xét vè người sẽ kế vị Abe ngày cả trước khi ông từ chức, đặc biệt khi tỷ lệ ủng hộ ông tiếp tục giảm vì đại dịch Covid-19. Dù Abe có rời đi sớm hay không, việc bầu cử Chủ tịch mới của đảng sẽ diễn ra vào tháng 9/2021 sau khi ông Abe kết thúc nhiệm kỳ.

Những ứng viên được lựa chọn để kế nhiệm ông Abe bây giờ vẫn là những người vốn được xem xét vào năm sau.

Những ứng viên đó là cựu Ngoại trưởng Fumio Kishida, cựu Tổng thư ký đảng LDP Shigeru Ishiba, Bộ trưởng Quốc phòng Taro Kono, Chánh văn phòng Nội các Yoshihida Suga, và Ngoại trưởng Toshimitsu Motegi. Tất nhiên, câu hỏi sẽ là, ai là người có cơ hội tốt nhất để kế nhiệm Abe?

Các lựa chọn của đảng LDP

Điểm cốt lõi thứ nằm ở chỗ đảng LDP có nhiều lựa chọn ngay bây giờ. Đảng có thể buộc Abe từ chức để họ có thể bổ nhiệm một quyền Thủ tướng cho đến khi cuộc bầu cử Chủ tịch đảng ​​diễn ra theo đúng lịch vào tháng 9 năm sau.

Đảng này cũng có thể tổ chức một cuộc bầu cử Chủ tịch giữa nhiệm kỳ với giới hạn lá phiếu của thành viên quốc hội hoặc tổ chức luôn một cuộc tổng tuyển cử bao gồm cả các chi nhánh địa phương. 

Lựa chọn này sẽ ưu ái cho một ứng viên khác nhau.

Ví dụ, ông Suga là lựa chọn hợp lý để giữ vai trò quyền Thủ tướng nhưng lại có rất ít hy vọng giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Chủ tịch đảng.

Ông Ishiba có nhiều khả năng giành chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử, nhưng lại ít có khả năng thắng trong cuộc bỏ phiếu giữa nhiệm kỳ.

Dư âm ảnh hưởng của ông Abe 

Điểm thứ tư là trong thông báo từ chức, ông Abe có nói rằng ông không có ý định ảnh hưởng đến quyết định lựa chọn người kế nhiệm. Tuy nhiên, quyết định của ông về việc tiếp tục giữ chức Thủ tướng cho đến khi đảng lựa chọn người lãnh đạo mới sẽ có ảnh hưởng đến kết quả cuối cùng.

Điều này đồng nghĩa với việc sẽ không có một Thủ tướng tạm thời. Điều đó cũng có nghĩa với việc ông Abe có thể triệu tập một phiên họp bất thường của  Quốc hội và tổ chức tổng tuyển cử trùng khớp với thời điểm đảng LDP lựa chọn Chủ tịch mới, điều mà một quyền Thủ tướng không thể làm.

Những yếu tố ảnh hưởng tới cuộc bầu cử

Điều cuối cùng cần chú ý là đảng LDP cũng sẽ phải để mắt tới cuộc bầu cử Hạ viện dự kiến diễn ra vào tháng 12 năm 2021, dù đảng có thể kêu gọi bầu cử sớm nếu thời điểm thích hợp.

Hiện tại, các đảng đối lập đang mong muốn điều này khi tính ổn định của đảng LDP đang suy giảm trước những chỉ trích của người dân về đại dịch Covid-19. 

Và bất cứ điều gì đảng quyết định sẽ được định hình bởi cuộc bầu cử Hạ viện, một yếu tố có thể khiến tình hình này trở nên linh hoạt và năng động hơn nhiều. Các cuộc tổng tuyển cử luôn là cuộc chiến khó khăn đối với các đảng chính trị, và việc cố gắng dàn xếp một cuộc bầu cử Chủ tịch đảng cùng một lúc khiến khó khăn nhân lên gấp bội.

Dư luận cũng cần cẩn trọng trước những thông tin sắp tới, khi rất nhiều chính trị gia có thể sử dụng thời gian này để "đánh bóng" tên tuổi và làm rối loạn đảng đối lập.

Những điều này sẽ trở thành nguồn tin đồn chính trong những ngày tới. Sự tập trung đang dồn vào Tổng thư ký đảng LDP Toshihiro Nikai, vì ông có trách nhiệm điều phối các quyết định giữa các nhà điều hành đảng. 

Đây là những ngày thú vị đối với người Nhật và với cả nền chính trị thế giới. Có thể hiểu, thông báo của Abe và các hành động sau đó sẽ là nguồn cơn của nhiều báo cáo và bình luận. 

Tuy nhiên, khi mà LDP chưa có động thái tiếp theo, không dễ để dự đoán về người sẽ kế nhiệm Shinzo Abe.