Báo chí vì công cuộc thống nhất tư tưởng, hành vi toàn Đảng

Một mặt trận để “tuyên truyền, cổ động, tổ chức và lãnh đạo cách mạng”

Những tờ báo trong ngục tù: Vũ khí đặc biệt trên mặt trận đặc biệt

Việt Nam Độc lập: Thắp lửa cho phong trào cứu nước lan rộng

Cứu Quốc: Tên báo như một lời kêu gọi thiêng liêng…

Từ nhiệm vụ tuyên truyền, cổ động tranh đấu, khôi phục hệ thống tổ chức Đảng

Từ ngày 3-7/2/1930, tại Cửu Long (Hương Cảng, Trung Quốc), dưới sự chủ trì của đồng chí Nguyễn Ái Quốc, đã diễn ra Hội nghị hợp nhất ba tổ chức Cộng sản ở Việt Nam (từ đây gọi là Hội nghị thành lập Đảng) là Đông Dương Cộng sản Đảng, An Nam Cộng sản Đảng, Đông Dương Cộng sản Liên đoàn, thành một đảng duy nhất là Đảng Cộng sản Việt Nam.

Tại Hội nghị thành lập Đảng, Đảng ta đã thông qua Chánh cương vắn tắt, Sách lược vắn tắt, Chương trình tóm tắt, Điều lệ vắn tắt của Đảng Cộng sản Việt Nam. Đặc biệt, nhận diện rõ vai trò quan trọng của báo chí trong phong trào cách mạng, trong Báo cáo tóm tắt Hội nghị, Đảng ta đã ra Nghị quyết về 16 vấn đề vô cùng quan trọng và cấp bách của Đảng, trong đó vấn đề 14 là Nghị quyết về báo chí. Nghị quyết chỉ rõ 4 điểm: 1- Bỏ những tờ báo do Đông Dương cộng sản Đảng và An Nam cộng sản Đảng xuất bản trước đây; 2- Ban Trung ương có thể xuất bản một tạp chí lý luận và ba tờ báo tuyên truyền; 3- Bỏ những tờ báo của các Hội quần chúng do Đảng chỉ đạo; 4- Duy trì tất cả những tờ báo do quần chúng chủ trương.

Ngay sau đó, các Nghị quyết của Đảng như Nghị quyết Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương tháng 10/1930, Nghị quyết của các Xứ ủy, của Ban Chỉ huy ở ngoài… đến Nghị quyết Đại hội đại biểu lần thứ nhất của Đảng đều đề ra nhiệm vụ lãnh đạo công tác báo chí, sử dụng báo chí phục vụ công tác tuyên truyền, cổ động tranh đấu, khôi phục hệ thống tổ chức Đảng. Theo đó, quan điểm của Đảng về lãnh đạo công tác báo chí trong thời kỳ này là báo chí là phương tiện thống nhất tư tưởng, ý chí và hành động trong toàn Đảng, các cơ quan lãnh đạo của Đảng từ Trung ương đến các huyện ủy phải xuất bản báo, dùng báo chí cổ động cuộc đấu tranh, tuyên truyền chủ nghĩa cộng sản, thảo luận đường lối chủ trương của Đảng, các tổ chức quần chúng dưới sự lãnh đạo của Đảng như Công hội, Nông hội, Thanh niên cộng sản đoàn, Hội Phụ nữ, Hội Cứu tế… đều phải xuất bản báo để vận động cách mạng trong giai cấp, tầng lớp mình; ngoài báo cho người Kinh còn phải có báo vận động đồng bào dân tộc thiểu số tham gia đấu tranh cách mạng. Hình thức chủ yếu của báo chí thời kỳ này là bí mật, tích cực xây dựng đội ngũ làm báo từ thực tiễn phong trào.

Tạp chí Đỏ: Tài liệu huấn luyện và nghiên cứu cho đảng viên, truyền bá cho đa số quần chúng

Trở lại Hội nghị thành lập Đảng tháng 2/1930. Theo biên bản vắn tắt của Hội nghị đề ngày 7/2/1930 hiện được lưu giữ tại Cục lưu trữ Văn phòng Trung ương Đảng, thì cùng với việc thông qua các văn kiện quan trọng của Đảng, Hội nghị đã quyết định: “Ban trung ương có thể xuất bản một tạp chí lý luận và ba tờ báo tuyên truyền của ba xứ”.

Thực hiện quyết định của Hội nghị, Tạp chí Đỏ được xuất bản, người sáng lập và chủ biên đầu tiên là đồng chí Nguyễn Ái Quốc. Tạp chí Đỏ số 1 ra mắt bạn đọc ngày 5/8/1930, với khổ 13x19 cm, chữ đánh máy, in rônêô, được xem là tạp chí đầu tiên của Đảng ta, và cũng là tờ đầu tiên trong hệ thống báo chí của Đảng xuất bản sau Hội nghị thành lập Đảng tháng 2/1930.

Lời nói đầu trong số 1 của tạp chí Đỏ ghi rõ: “1.Tạp chí này sau sẽ tiếp tục in mãi, hoặc nhiều hoặc ít, hoặc một tuần, hoặc 10 ngày, nửa tháng, không nhất định; 2. Tài liệu trong tạp chí: hoặc là cách làm việc, hoặc là kinh nghiệm cách mạng các nước, hoặc là tin tức thế giới, hoặc là phê bình công việc của mình,... sẵn gì in nấy; 3. Trách nhiệm các cơ quan đối với tạp chí: a) Đem làm tài liệu huấn luyện và nghiên cứu cho đảng viên; b) Lấy tài liệu trong này mà làm báo; c) Bài nào nên truyền bá cho đa số quần chúng thì kiếm cách in thêm ra; d) Xem chỗ nào có tâm đắc, chỗ nào khó hiểu, chỗ nào nên sửa đổi, chỗ nào không hợp với hoàn cảnh riêng của địa phương mình,... thì phải phê bình, phải hỏi. Nói tóm lại là các đồng chí phải hết sức truyền bá và giúp cho tạp chí được hoàn toàn và phát triển”.

Tranh Đấu: Hướng đạo tư tưởng và hành động cho cả toàn thể đồng chí và quần chúng lao khổ

Chỉ 10 ngày sau khi tạp chí Đỏ ra đời, Đảng Cộng sản Việt Nam có cho mình tờ báo đầu tiên. Ngày 15/8/1930, Báo Tranh đấu ra mắt. Tờ báo do đồng chí Trần Phú - Tổng Bí thư của Đảng phụ trách Tổng biên tập, đồng chí Trịnh Đình Cửu chỉ đạo biên tập, in ở một cơ sở bí mật trong nước. Báo “Tranh đấu” khổ rộng 315 x 220mm, in bằng chữ bút thép trên giấy sáp.

Ngay từ trên trang nhất, số báo đầu tiên, trong “Mấy lời tuyên cáo”, tiêu chí hoạt động của Tranh đấu đã được khẳng định rất rõ: “Các đoàn thể và các phần tử cộng sản lẻ tẻ trong nước bây giờ đã thống nhất lại một đảng gọi là Đảng Cộng sản Việt Nam. Vì thế mà các cơ quan Trung ương tuyên truyền của các đoàn thể xưa kia đã hết nhiệm vụ lịch sử và đã phải đình bản. Ngày nay, báo Tranh đấu này ra đời làm cơ quan Trung ương của Đảng để thống nhất, để hướng đạo tư tưởng và hành động cho cả toàn thể đồng chí và quần chúng lao khổ”.

Theo nhiều tài liệu, báo Tranh đấu số 1 có có 4 trang, mỗi trang 3 cột. Ở trang nhất, mở đầu có Mấy lời tuyên cáo viết rõ về tiêu chí tờ báo, đồng thời Báo giải thích vì sao lấy tên “Tranh đấu?”: “Cái tên này không phải ngẫu nhiên do một cái chí hướng tốt, hoặc một cái ước vọng cao cả của Đảng mà chưa có căn cứ vào đâu, nhưng chính là cái tiêu biểu của sự thiết thực trong thời kỳ lịch sử ở xứ sở ta ngày nay. Kìa, từ Bắc chí Nam, hàng nghìn hàng vạn người quần chúng công nông bị đế quốc chủ nghĩa, địa chủ, tư bản cướp cơm, giật áo, ngược đãi, tàn sát hàng ngày, đã cùng đường phải hô nhau lên đường tranh đấu thành thị, thôn quê; mà Đảng cộng sản đã trở thành một lực lượng phát động dẫn tạo quần chúng đấu tranh. Hoàn cảnh thực tại là hoàn cảnh sôi động đấu tranh, trách nhiệm hiện tại phải lăn lộn hoạt động cùng quần chúng đấu tranh. Bộ Trung ương vì ý nghĩa ấy mà lấy tên Tranh đấu cho cơ quan tuyên truyền này”.

Ngay trên số báo đầu tiên đã vạch rõ những nhiệm vụ trọng yếu của tờ Tranh đấu, là: “Tranh đấu sẽ tiến hành thành công cuộc thống nhất tư tưởng hành vi toàn Đảng; sẽ báo cáo, giải thích những án nghị quyết của Quốc tế Cộng sản và của Đảng, về phương pháp tổ chức quần chúng đấu tranh, sẽ hết sức bài trừ tư tưởng sai “biệt phái chủ nghĩa”; “Tranh đấu thỉnh cầu tất cả các đảng viên và anh chị em lao khổ giúp sức, làm cho tinh thần tranh đấu mỗi ngày một cao, tiếng gọi Tranh đấu mỗi ngày một lan rộng, nghe xa”…

Tuy nhiên, điều đáng tiếc là sau Hội nghị Trung ương tháng 10/1930, “Tranh đấu” không tiếp tục xuất bản. Thay thế báo Tranh đấu, tháng 1/1931, Trung ương Đảng cho ra Báo Cờ vô sản và Tạp chí Cộng sản.