Thanh tra Chính phủ (TTCP) vừa có văn bản gửi Chủ tịch UBND TP Hà Nội về việc thực hiện kiến nghị kết luận thanh tra và bảo vệ người tố cáo sai phạm tại Ban Quản lý dự án đường sắt đô thị Hà Nội.

Theo đó, thực hiện chỉ đạo của Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình, Thanh tra Chính phủ đã tiến hành thanh tra các nội dung theo đơn tố cáo của ông Lương Xuân Bình - nguyên Phó Trưởng Ban quản lý đường sắt đô thị Hà Nội liên quan đến dự án đường sắt đô thị Nhổn - ga Hà Nội. Đây là dự án do Ban Quản lý đường sắt đô thị Hà Nội làm chủ đầu tư. "Qua thanh tra cho thấy nhiều nội dung tố cáo của ông Lương Xuân Bình là có cơ sở"- văn bản nêu rõ.

TTCP khẳng định có dấu hiệu trù dập đối với ông Bình vì ông này đứng ra tố cáo sai phạm. Do vậy, TTCP đề nghị Chủ tịch UBND TP chỉ đạo các cơ quan liên quan thực hiện các biện pháp nhằm bảo đảm quyền lợi cho ông Bình.

Tuyến đường sắt đô thị đoạn Nhổn – ga Hà Nội là dự án giao thông trọng điểm do Ban Quản lý đường sắt đô thị Hà Nội (MRB) làm chủ đầu tư.

Ở cương vị Phó Trưởng ban MRB, ông Bình phát hiện nhiều dấu hiệu vi phạm pháp luật nên từng có nhiều năm theo đuổi, tố cáo. Nhưng phải đến năm 2019, khi sự việc tới tay Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình thì mới có chỉ đạo để TTCP vào cuộc xác minh.

Cuối tháng 11/2020 vừa qua, TTCP thông báo kết luận, khẳng định nhiều nội dung tố cáo của ông Bình là đúng. Theo đó trách nhiệm thuộc về lãnh đạo MRB, một số tập thể, cá nhân có trách nhiệm trực tiếp, cũng như hai Sở Quy hoạch Kiến trúc, và Kế hoạch và Đầu tư Hà Nội…

Quá trình tố cáo vụ việc, ông Bình cho biết mình bị đe dọa, trù dập. Ngay cả khi TTCP đã thông tin cho Hà Nội là tố cáo đúng, ông Bình vẫn bị điều động công việc khác một cách oan ức.

Trước tình hình đó, trong trách nhiệm quản lý nhà nước về công tác khiếu nại, tố cáo, cũng như về phòng chống tham nhũng, lãnh đạo TTCP đã trao đổi với lãnh đạo Hà Nội để xem xét bảo vệ cũng như phục hồi quyền, lợi ích hợp pháp của ông Lương Xuân Bình, như đã nêu.

Đồng thời, Thanh tra Chính phủ đề nghị Chủ tịch UBND TP Hà Nội quan tâm, tổ chức thực hiện các kiến nghị đã được nêu ra trong kết luận thanh tra. Đặc biệt là chỉ đạo Trưởng Ban Quản lý dự án đường sắt đô thị Hà Nội phối hợp với các sở ngành của Hà Nội tổ chức thực hiện việc kiểm tra, rà soát, xử lý và giảm trừ hoặc thu hồi đối với các kiến nghị về kinh tế đã được nêu ra trong kết luận, nhằm ngăn chặn nguy cơ thất thoát lớn ngân sách nhà nước .

Trước đó như đã thông tin, Thanh tra Chính phủ (TTCP) đã có Thông báo kết luận thanh tra của về các nội dung tố cáo vi phạm tại dự án đường sắt đô thị Nhổn – ga Hà Nội.

Theo đó, thực hiện chỉ đạo của Phó Thủ tướng thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình, Thanh tra Chính phủ (TTCP) đã tiến hành thanh tra, xác minh, làm rõ 5 nội dung tố cáo có liên quan đến dự án đường sắt đô thị đoạn Nhổn - ga Hà Nội.

Theo TTCP, việc điều chỉnh hợp đồng trọn gói tăng thêm 6.506.555 euro, hợp đồng trọn gói về dịch vụ tư vấn thực hiện dự án, ngay khi được triển khai đã nảy sinh các tồn tại, bất cập, bất hợp lý làm phát sinh những vướng mắc giữa các bên (Ban Quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội, Tư vấn Systra, các cơ quan thẩm quyền phía Việt Nam và các đơn vị liên quan khác), trong nội dung của hợp đồng trọn gói đã có sự bất cập, thiếu sót, nhiều nội dung không rõ ràng, dẫn đến việc hiểu khác nhau giữa các bên, ngoài ra việc hiểu nghĩa nội dung giữa bản tiếng Việt và bản tiếng Anh của các bên cũng có những điểm khác nhau nhất định.

Dự án có quy mô lớn và phức tạp đầu tiên áp dụng công nghệ và tiêu chuẩn mới của nước ngoài vào Việt Nam, nhưng hợp đồng chỉ xác định thời gian 25 tháng, với tổng giá trị 10.613.852 euro là không khả thi, khó đáp ứng và chưa lường hết được các yêu cầu trong việc thực hiện dự án đặc biệt này. 

Một số nội dung điều chỉnh tăng giá trị hợp đồng, nhưng không tăng nhiệm vụ, mà chủ yếu do quá trình thực hiện các nhiệm vụ của Systra bị chậm trễ kéo dài so với tiến độ của hợp đồng trọn gói ban đầu, vì các nguyên nhân khách quan và chủ quan, nên Tư vấn Systra phải huy động nhân sự và chi phí cho thời gian kéo dài, dẫn đến phát sinh tăng chi phí. 

Qua rà soát các nguyên nhân cho thấy, việc điều chỉnh tăng giá hợp đồng tư vấn (hợp đồng trọn gói) bao gồm phần chi phí ngoài phạm vi nhiệm vụ; phần chi phí thuộc các trường hợp bất khả kháng theo quy định tại Hợp đồng số 01 TVTHTA-T1 ngày 22/11/2007 và phần chi phí trong phạm vi nhiệm vụ, nhưng khi lập, thẩm định và phê duyệt dự toán điều chỉnh bổ sung chủ đầu tư và các cơ quan chức năng đã không xác định cụ thể các khoản chi phí này.

Mặt khác, quá trình thương thảo điều chỉnh hợp đồng tư vấn (hợp đồng trọn gói) chủ đầu tư không làm rõ trách nhiệm của Tư vấn Systra trong việc chậm chễ để xác định chi phí và giảm trừ khi lập dự toán bổ sung.

Trách nhiệm thuộc Lãnh đạo của Ban Quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội qua các thời kỳ, các đơn vị thuộc MRB và tập thể, cá nhân có liên quan. Các cơ quan, tổ chức và các đơn vị tư vấn có liên quan nêu ở trên; Các Sở: Quy hoạch Kiến trúc, Kể hoạch và Đầu tư. Để xảy ra việc chậm trễ kéo dài trong quá trình thực hiện các công việc của dự án, dẫn đến làm tăng chi phí.

Cùng với việc chỉ ra những bất cập dẫn đến phải điều chỉnh giá hợp đồng tư vấn trọn gói nêu trên, TTCP cũng xác định một số nội dung tố cáo là có cơ sở gồm: Việc thực hiện gói thầu về rà phá bom mìn, vật nổ đoạn cầu cạn và khu vực depot của nhà thầu Tổng Công ty Xây dựng Lũng Lô; Nội dung tố cáo việc lựa chọn nhà thầu thực hiện gói thầu số 1, đoạn tuyến trên cao; Nội dung tố cáo việc lựa chọn nhà thầu thực hiện gói thầu số 3, hầm và các ga ngầm.

Tại nội dung tố cáo việc lựa chọn nhà thầu thực hiện gói thầu số 3, hầm và các ga ngầm nói trên, TTCP cảnh báo: “Việc chậm bàn giao mặt bằng cho nhà thầu thi công theo hợp đồng, dẫn đến nhà thầu đã yêu cầu bổ sung khoản kinh phí cho việc này khoảng 40 triệu USD, nguy cơ gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước. Vi phạm Khoản 3, Điều 64 Luật Đấu thầu”.