Tâm trạng và phản ứng của nước Anh

Thủ tướng Vương quốc Anh Boris Johnson và Chủ tịch Ủy ban châu Âu, Ursula von der Leyen, đã đạt được thỏa thuận sau chín tháng đàm phán căng thẳng về nhiều vấn đề quan trọng, trong đó nổi bật là quyền đánh bắt cá vào đêm Giáng sinh.

Trong lời phát biểu đầu tiên của mình, Thủ tướng Boris Johnson lạc quan cho biết Anh đã đảm bảo các mục tiêu đàm phán của mình, "Chúng tôi đã giành lại quyền kiểm soát luật pháp và vận mệnh của mình". Ông nói thêm rằng đó là "một thỏa thuận tốt cho toàn châu Âu".

Johnson thừa nhận rằng thỏa thuận không mang lại hiệu quả "hoàn toàn như chúng tôi mong muốn" đối với các dịch vụ tài chính. Trong khi đó, Liên minh châu Âu (EU), khu vực có thặng dư lớn trong thương mại hàng hóa với Anh, tin rằng họ đã đạt được một thỏa thuận tốt.

Ông Johnson cũng đánh giá thỏa thuận này sẽ chấm dứt những căng thẳng về chủ quyền trong vài năm qua và cho phép Anh hoạt động một cách độc lập đối với EU. Ông Michel Barnier người dẫn đầu các cuộc đàm phán Brexit căng thẳng cho EU trong hơn bốn năm cảm thấy nhẹ nhõm khi viết đơn giản trên Twitter: "Đồng hồ không còn tích tắc nữa".

Thỏa thuận thương mại Brexit sẽ có hiệu lực vào ngày 1/1/2021, đảm bảo thương mại miễn thuế đối với hầu hết các loại hàng hóa và tạo ra một nền tảng hợp tác trong tương lai về các vấn đề như chống tội phạm, năng lượng và chia sẻ dữ liệu giữa Liên minh châu Âu và Vương quốc Anh.

Trong một dấu hiệu thỏa thuận có thể làm dịu cuộc tranh luận gay gắt về châu Âu đã thống trị chính trường Anh trong nhiều thập kỷ, ông Nigel Farage, lãnh đạo nhóm Brexit, tuyên bố: "Về vấn đề lớn, chiến tranh đã kết thúc".

Quốc hội Anh sẽ họp trong một phiên họp khẩn cấp vào ngày 30/12/2020 để thông qua luật cần thiết để đưa thỏa thuận này vào luật của Vương quốc Anh. Ông Keir Starmer, lãnh đạo đảng Lao động, cho biết đảng của ông sẽ ủng hộ thỏa thuận, xác nhận rằng nó sẽ được chấp thuận với đa số lớn.

“Chúng tôi chấp nhận thỏa thuận này”, ông Keir nói hôm thứ Năm (24/12). Nhưng khi phát biểu với chính phủ, ông nói thêm: "Hậu quả của nó là của bạn và của riêng bạn. Chúng tôi sẽ bắt bạn phải chịu trách nhiệm về nó, mỗi giây bạn nắm quyền. Trách nhiệm đối với thương vụ này nằm ngay trước cửa Số 10 phố Downing".

Đồng Sterling (bảng Anh) đã giao dịch gần mức cao nhất trong năm so với đồng đô la vào hôm thứ Năm (24/12) khi kỳ vọng tăng lên về một thông báo thỏa thuận thương mại Brexit giữa Anh và EU. Đồng tiền này đã tăng 0,5% vào đầu phiên giao dịch tại London lên 1,3559 đô la trước khi giảm nhẹ và đóng cửa ở mức 1,354 đô la đổi một Sterling.

Mặc dù thỏa thuận thương mại Brexit vẫn chưa thể tái tạo mối quan hệ thương mại hiện có của Anh với EU - Anh rời khỏi liên minh thuế quan và thị trường đơn lẻ - nhưng nó đã được các nhóm doanh nghiệp hoan nghênh.

Thỏa thuận này có nghĩa là hai bên đã đàm phán về một cuộc “ly hôn” thân thiện, sẽ giúp giảm bớt tình trạng hỗn loạn tiềm tàng tại biên giới vào ngày 1 tháng 1, khi thương mại sẽ bị kiểm tra và khai báo hải quan.

Đây là thỏa thuận thương mại lớn nhất mà Vương quốc Anh có khả năng đạt được: vào năm 2019, Anh đã bán 294 tỷ bảng Anh (398 tỷ USD) hàng hóa và dịch vụ cho EU, tương đương 43% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước. Hơn một nửa hàng hóa nhập khẩu của Vương quốc Anh, trị giá 374 tỷ bảng, đến từ khối 27 quốc gia thuộc Liên minh châu Âu.

EU nhẹ nhõm 

Tâm trạng ở Brussels cũng hứng khởi khi von der Leyen chia sẻ rằng một trong những cảm xúc chính của bà sau khi thỏa thuận đạt được là "nhẹ nhõm" và rằng "cuối cùng chúng ta có thể để Brexit lại phía sau". Chủ tịch Ủy ban châu Âu khẳng định, "với những người bạn của chúng tôi ở Anh, tôi muốn nói rằng chia tay là một nỗi buồn ngọt ngào".

Phía EU tuyên bố đã bảo vệ lợi ích của mình trong một cuộc đàm phán, trong đó họ tìm cách ngăn chặn các tác động đối với doanh nghiệp của mình cũng như bảo vệ ngư dân của mình trong lĩnh vực đánh bắt cá.

"Các cuộc đàm phán rất khó khăn. Rất nhiều người đang bị đe dọa", bà Von der Leyen nói và thêm rằng thỏa thuận sẽ đặt ra "những nền tảng vững chắc cho một khởi đầu mới".

Tuy nhiên, thỏa thuận này không mang lại nhiều lợi ích cho dịch vụ và Pascal Lamy, cựu lãnh đạo Tổ chức Thương mại Thế giới, lưu ý rằng đây là cuộc đàm phán thương mại đầu tiên trong lịch sử bắt đầu với thương mại tự do và tập trung vào việc dựng lên các rào cản.

Cả hai bên đều thỏa hiệp. Mặc dù thỏa thuận tránh được bất kỳ vai trò giám sát nào đối với Tòa án Công lý châu Âu, như Thủ tướng Johnson đã hứa, nhưng thỏa thuận cũng có các cơ chế để bảo vệ EU chống lại cạnh tranh không lành mạnh mà các chuyên gia thương mại cho rằng vượt quá những cơ chế được tìm thấy trong bất kỳ thỏa thuận thương mại nào khác của EU.

Ông David Henig, Giám đốc Dự án Chính sách Thương mại của Vương quốc Anh và là một nhà đàm phán thương mại trước đây cho biết: "Điều này mạnh hơn các thỏa thuận trước đây của EU và mạnh hơn nhiều so với mong muốn của Vương quốc Anh".

"Các chi tiết chính xác sẽ rất quan trọng, nhưng nó chắc chắn sẽ là động lực để Vương quốc Anh tiếp tục liên kết rộng rãi về lao động, môi trường và viện trợ nhà nước".

Thỏa thuận dài 500 trang đã được niêm phong sau các cuộc đàm phán kéo dài gần suốt đêm thứ Năm (24/12), về việc phân bổ quyền đánh bắt cá hậu Brexit ở các vùng biển của Vương quốc Anh.

Nghị viện Châu Âu sẽ không phê duyệt thỏa thuận thương mại Brexit cho đến tháng Giêng, có nghĩa là nó sẽ được áp dụng tạm thời từ đầu năm mới cho đến khi các nghị sĩ của Nghị viện châu Âu ký kết.

Rồi đây, thỏa thuận thương mại Brexit sẽ được các bên nhìn nhận và đánh giá một cách chi tiết hơn. Ở thời điểm hiện tại, một thỏa thuận đạt được có thể xem là "món quà" đầy ý nghĩa với những nỗ lực cả các Anh và EU, khu vực đã chịu quá nhiều tổn thất sau một năm Covid-19.