Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Thúc đẩy sửa luật để giáo dục nước nhà bứt phá

Đây là khẳng định của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) Nguyễn Kim Sơn, Phó Chủ tịch Hội đồng Quốc gia Giáo dục và Phát triển nhân lực, tại phiên họp Cơ quan Thường trực Hội đồng diễn ra vào ngày 30/5 vừa qua.

Phiên họp được tổ chức nhằm lấy ý kiến từ các ủy viên Hội đồng, ủy viên các Tiểu ban chuyên môn, đại diện các cơ quan trung ương, bộ, ngành liên quan và các chuyên gia về hồ sơ dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học (GDĐH) sửa đổi, và Luật Giáo dục nghề nghiệp (GDNN) sửa đổi.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn, việc sửa đổi ba luật này xuất phát từ nhiều yếu tố: yêu cầu mới từ Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Chính phủ đối với ngành Giáo dục; chủ trương sắp xếp tổ chức, bộ máy theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả; và yêu cầu tự thân của ngành Giáo dục về việc đổi mới có tính đồng bộ và chiều sâu.

Bộ trưởng nhấn mạnh, đứng trước những cơ hội mới, yêu cầu mới, sự đầu tư mới, nếu giáo dục đào tạo không bứt phá với một tốc độ rất nhanh thì chúng ta sẽ không hoàn thành trách nhiệm của mình trước đất nước. Đồng thời, ông cũng lưu ý đến tính kế thừa và sự ổn định tương đối của giáo dục trong quá trình sửa đổi luật.

Một trong những yêu cầu quan trọng được Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn đưa ra là phải đảm bảo bình đẳng giữa hệ thống giáo dục công và hệ thống giáo dục tư. Tuy nhiên, ông cũng làm rõ rằng bình đẳng không có nghĩa là "công làm gì thì tư làm đấy và tư muốn làm gì thì công cũng muốn làm đấy," mà là bình đẳng trong quyền tham gia đối với giáo dục, bình đẳng về vai trò trong hệ thống, bình đẳng trong tiếp cận về đất đai, thuế, đặt hàng, giao nhiệm vụ....

Về công tác quản lý, Bộ trưởng nhấn mạnh tinh thần là phân cấp mạnh hơn bao giờ hết. Các dự án luật phải được thiết kế để việc tự chủ của các cơ sở giáo dục phải thực chất, đồng thời công tác quản lý nhà nước phải hiệu lực, hiệu quả. Phải kiên quyết nắm cái cần nắm và dứt khoát buông cái phải buông, nhưng cũng tránh xu hướng từ chỗ nắm hết mọi thứ rồi lại chuyển sang buông sạch sẽ mọi điều.

Để đạt được hiệu quả quản lý, Bộ trưởng cho rằng chỉ cần giữ một vài quyền có tính chất mấu chốt, đi kèm chế tài mạnh đủ sức răn đe vi phạm như hạn chế quyền của đơn vị vi phạm, thậm chí đóng cửa trường trong trường hợp cần thiết.

Tại phiên họp, các đại biểu đã nghe báo cáo tóm tắt về hồ sơ dự án của ba luật từ Vụ trưởng Vụ Pháp chế Mai Thị Anh (Luật Giáo dục), Vụ trưởng Vụ GDĐH Nguyễn Tiến Thảo (Luật GDĐH sửa đổi), và Vụ trưởng Vụ Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên Trương Anh Dũng (Luật GDNN sửa đổi).

Nhiều ý kiến đóng góp đã được đưa ra: ông Dương Quý Sỹ, Chủ tịch Hội đồng trường, Trường Cao đẳng Y tế Lâm Đồng, đề nghị cụ thể hóa chính sách tài chính để thu hút người học trong các lĩnh vực đặc thù, quy định về cơ chế phối hợp "ba nhà" (nhà trường, nhà nước, nhà doanh nghiệp), trách nhiệm của địa phương trong GDNN, và quy định về liên thông trong 8 bậc thuộc hệ thống giáo dục quốc dân.

PGS. TS. Hồ Xuân Năng, Chủ tịch Hội đồng Đại học Phenikaa, cho rằng mô hình đại học trong đại học không phải là vấn đề mà bản chất là quản trị mô hình đó như thế nào cho hiệu quả. Ông đề nghị luật cần quy định để các cơ sở GDĐH tư thục cũng có thể có mô hình này nhằm đảm bảo bình đẳng công – tư.

TS Lê Trường Tùng, Chủ tịch Hội đồng trường, Trường Đại học FPT, đề nghị có quy định cho phép học sinh tự do thi tốt nghiệp THPT để mở đường cho sự phát triển của homeschooling (giáo dục tại nhà) và các hình thức giáo dục khác. Nguyên Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Hữu Độ đề nghị ban soạn thảo làm rõ hơn những mặt được và chưa được của việc bỏ hội đồng trường ở các cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông công lập.

TSKH Phạm Đỗ Nhật Tiến, nguyên Trợ lý Bộ trưởng Bộ GD&ĐT, khẳng định Hội đồng trường phải là một thiết chế bắt buộc nếu cơ sở giáo dục được giao quyền tự chủ. Về GDNN, ông đặt vấn đề về giới hạn của GDNN trong trung học nghề và cao đẳng, đồng thời đề nghị cần có quy định "mềm" để GDNN có thể phát triển đến trình độ đại học như nhiều nước trên thế giới, tránh phải sửa luật sau này.

Kết thúc phiên họp, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Văn Phúc đề nghị các ban soạn thảo nghiên cứu kỹ lưỡng các ý kiến đóng góp để tiếp thu, giải trình đầy đủ. Ông cũng kêu gọi các đại biểu tiếp tục nghiên cứu và góp ý đối với ba dự án luật trong thời gian tới.

Thứ trưởng lưu ý, việc nghiên cứu và đóng góp ý kiến cần dựa trên bốn khía cạnh: chủ trương của Đảng, Nhà nước; thực tiễn của Việt Nam; kinh nghiệm quốc tế, đặc biệt là các nước phát triển; và các bằng chứng về mặt khoa học giáo dục.