Kịp thời phát hiện xử lý

Trong nhiều năm qua, Bộ Thông tin và Truyền thông đã triển khai nhiều biện pháp nhằm tăng cường quản lý nội dung thông tin trên mạng, ngăn chặn xử lý tin giả, thông tin sai sự thật, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật cũng dần được hoàn thiện. Những website giả mạo các cơ quan báo chí đã được các ngành chức năng xử lý thu hồi tên miền vì các hành vi không đúng luật Báo chí, luật Sở hữu trí tuệ, gây nhầm lẫn cho bạn đọc, ảnh hưởng đến uy tín của các cơ quan báo chí.

Bên cạnh đó, Trung tâm xử lý tin giả Việt Nam (VAFC), Trung tâm Internet Việt Nam (VNNIC) đã triển khai nhiều đợt rà soát việc đăng ký sử dụng tên miền “.vn” và lưu trữ thông tin (máy chủ tên miền, dịch vụ email, cổng thông tin điện tử) của các cơ quan Đảng, Nhà nước, cơ quan báo chí, trang thông tin điện tử tổng hợp và mạng xã hội, tư vấn, hướng dẫn triển khai đúng quy định pháp luật về đăng ký sử dụng tên miền và lưu trữ thông tin.

Tuy nhiên, trên không gian mạng vẫn liên tục sản sinh những đối tượng mạo danh các cơ quan báo chí để đưa thông tin sai sự thật, đưa thông tin với mục đích lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.

Trong hai năm gần đây, không chỉ có báo Giao thông, báo Công an nhân dân.., các đối tượng còn lập website có số lượng người xem lớn như tại địa chỉ: https://vnexpressnews.net, đối tượng đã cố tình giả mạo báo VnExpress để thu hút bạn đọc. Hay website tại địa chỉ: https://tuoi-tre.com/ có tên miền gây nhầm lẫn với cơ quan báo chí, giả mạo báo Tuổi trẻ Online (tuoitre.vn)...

Vào tháng 12 năm 2022, báo Đà Nẵng cũng phát hiện website có thiết kế giao diện và tên gọi trùng với tên của Báo Đà Nẵng điện tử. Chủ sở hữu website: baodanang.net, sản xuất, dẫn tin bài như một tờ báo.

Ngay sau khi tiếp nhận, Sở Thông tin và Truyền thông TP Đà Nẵng đã lập biên bản vi phạm hành chính và ban hành quyết định xử phạt hành chính đối với ông Đ.V.H do mạo danh tổ chức để thực hiện việc đăng ký tên miền, sử dụng tên miền ttps://baodanang.net trùng lặp với tên miền của Báo Đà Nẵng. Sở đã quyết định xử phạt ông Đ.V.H với mức phạt 10 triệu đồng và yêu cầu thu hồi ngay tên miền https://baodanang.net.

Bên cạnh việc lập các trang website có sự đầu tư công phu, thì việc lập các fanpage sử dụng tên, logo của các cơ quan báo chí cũng diễn ra phổ biến trên các nền tảng mạng xã hội, đặc biệt là facebook.

Trong những ngày gần đây trên mạng xã hội xuất hiện fanpage ghi là Đài Truyền hình Việt Nam, tổ chức tuyển dụng mẫu nhí cho chương trình Tết của Đài Truyền hình Việt Nam - bài đăng trên trang mạng xã hội có gần 4.000 người theo dõi. Địa chỉ: 43 Nguyễn Chí Thanh. Số hotline khi gọi đến cũng khẳng định là bộ phận của nhà Đài.

Tự tạo phần giới thiệu hoàn toàn giả mạo là thủ đoạn đầu tiên của các đối tượng để thu hút người dùng kết nối. Từ fanpage giả của Đài các đối tượng sẽ yêu cầu phụ huynh vào nhóm zalo, trong nhóm zalo đối tượng tự nhận là Ban tổ chức chương trình của nhà Đài đưa ra cam kết hoàn toàn không mất chi phí. Tuy nhiên phải cung cấp thông tin tài khoản ngân hàng để làm các nhiệm vụ, để tương tác với nhà tài trợ.

Thời gian thực hiện nhiệm vụ cũng rất giới hạn, tạo tâm lý thôi thúc nạn nhân thực hiện chuyển tiền. Nạn nhân còn không hề nhận ra mình bị lừa cho đến khi tài khoản cạn kiệt. Thực tế khi phóng viên của Đài Truyền hình Việt Nam trực tiếp liên hệ, đối tượng vẫn trắng trợn tự nhận mình là nhân viên, đang công tác tại Đài Truyền hình.

Cần xây dựng hệ thống truyền thông đa phương tiện bài bản, bảo mật

Ông Hoàng Đình Chung, Giám đốc Trung tâm bản quyền số bảo vệ bản quyền nội dung số - Hội Truyền thông số Việt Nam chia sẻ: Vấn đề bảo mật và quản lý từ chính các cơ quan báo chí cũng chưa được chú trọng, việc xây dựng hệ thống truyền thông đa phương tiện của chính họ chưa được xây dựng bài bản. Giả sử một số chương trình họ lập ra những website riêng, lập ra page riêng để giao lưu tương tác với các tệp khách hàng của họ, chính vì thế nhiều fanpage mọc ra mà ít có sự kiểm soát dẫn đến khán giả, độc giả họ sẽ có sự nhầm lẫn giữa fanpage chính thống và không chính thống…

“Vì thế các cơ quan đơn vị này cần có cách để quản lý tốt hơn những sản phẩm của họ. Họ cần công bố rõ những trang nào, nội dung ra sao để các cơ quan quản lý nhà nước cũng như người dân đỡ bị nhầm lẫn các địa chỉ như vậy” ông Hoàng Đình Chung thông tin.

Thực tế, hiện nay việc xử lý dứt điểm tình trạng giả mạo hiện đang gặp nhiều khó khăn, ở góc độ quản lý nhà nước cũng khó có thể can thiệp vào các hoạt động của các cơ quan báo chí. Việc lập các fanpage, chia sẻ bài viết, video trên các nền tảng mạng xã hội chỉ là hoạt động thông thường, nếu quản lý chặt quá, như cấp phép cho từng fanpage sẽ không phù hợp với tình hình thực tế hiện nay.

Để người dân hiểu được các fanpage chính thức và nhiều fanpage cũng không thể thay đổi nhận thức của người dân ngay được. Vì vậy giải pháp là phải tăng cường tuyên truyền các địa chỉ tin cậy cho người dân để người dân hiểu những fanpage, web nào không nằm trong danh sách của cơ quan báo chí sẽ là danh sách giả mạo. Việc này cũng cần thời gian tuyên truyền thường xuyên, liên tục để người dân không tham gia vào địa chỉ không rõ ràng. Các hành vi giả mạo các cơ quan báo chí thường xuất hiện ở các trang mạng xã hội, blog vì sự thuận tiện cho các đối tượng lừa đảo thực hiện với mục đích xấu.  Với hành vi lập ra website giả mạo các cơ quan báo chí cũng là phương thức mang tính “đầu tư” hơn, chuyên nghiệp hơn của các đối tượng lừa đảo.

Ông Hoàng Đình Chung thông tin: Hiện nay, các đối tượng giả mạo còn lập web, fanpage giả mạo còn làm chuyên nghiệp hơn các cơ quan báo chí thật, đây chính là cái mà công chúng dễ bị nhầm lẫn hơn. Về mặt công nghệ để xử lý với website sẽ đơn giản hơn với fanpage vì cơ quan quản lý nhà nước có thể làm việc với các đơn vị, tổ chức cung cấp tên miền. Việc này Cục Phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử; Trung tâm Internet Việt Nam (Bộ Thông tin và Truyền thông) đã rất quyết liệt về vấn đề xử lý tên miền.

Về vấn đề giải pháp công nghệ, ông Hoàng Đình Chung cho rằng: “Để phát hiện vi phạm này thì không có khó khăn gì, hiện tại Trung tâm bản quyền số bảo vệ bản quyền nội dung số - Hội Truyền thông số Việt Nam đã phối hợp với Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia (National Cyber Security Center - NCSC) đã có các công nghệ hiện đại cùng đội ngũ giàu kinh nghiệm để thực hiện việc này… Các đơn vị này sẽ tìm kiếm và xác minh, xác thực những vi phạm, các dấu hiệu mạo danh để gửi cho các cơ quan quản lý nhà nước xử lý theo thẩm quyền một cách nhanh chóng, chính xác và kịp thời nhất. Bên cạnh đó, cơ quan quản lý nhà nước cũng cần xử lý mạnh tay với những đối tượng vi phạm để răn đe và hạn chế những hành vi vi phạm khác”.