Bám sát tôn chỉ, mục đích, đúng định hướng để có bản sắc riêng

Báo chí nước ta giữ vai trò là người tuyên truyền, cổ động, người tổ chức tập thể, một trong những động lực của phong trào cách mạng, đội quân tiên phong trên mặt trận tư tưởng - văn hóa của Đảng, càng không thể tách rời yếu tố định hướng chính trị - tư tưởng… Điều này cũng đặt ra vai trò, trách nhiệm rất lớn của những cơ quan báo chí chính thống trong định hướng dòng chảy thông tin chủ lưu hiện nay, nhất là vấn đề nâng cao tính Đảng, tính định hướng chính trị trong hoạt động báo chí.

Để có thêm góc nhìn về chủ đề này, phóng viên Báo Nhà báo & Công luận đã có cuộc phỏng vấn với Nhà báo, Tiến sĩ Nguyễn Công Dũng - Tổng Biên tập Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam:

+ Thưa ông, được biết, ông đã từng có những nghiên cứu về “Định hướng chính trị tư tưởng báo điện tử ở Việt Nam hiện nay”, đặt ra nhiều vấn đề cấp bách trong nâng cao tính Đảng, tính định hướng của báo điện tử… Ông có đánh giá như thế nào về những thách thức hiện nay trong truyền thông trên các nền tảng số?

- TS. Nguyễn Công Dũng: Cảm ơn bạn, đúng là năm 2013, tôi có thực hiện đề tài: “Định hướng chính trị tư tưởng báo điện tử ở Việt Nam hiện nay”, đến nay đã hơn 10 năm. Và để liên hệ với những nghiên cứu của tôi với bối cảnh hiện nay, có thể khái quát ngắn gọn như sau: Thực tiễn cho thấy sự phát triển mạnh mẽ của báo chí điện tử và các loại hình truyền thông mới trên Internet trong thời gian qua đã và đang đặt ra những vấn đề mới cần giải quyết.

Hầu hết các cơ quan báo chí đã bám sát thực tiễn của đời sống xã hội, thực hiện đúng sự lãnh đạo, chỉ đạo, định hướng thông tin của Đảng, Nhà nước; thông tin nhanh nhạy, đầy đủ, toàn diện về mọi mặt của đời sống, xã hội. Tuy nhiên, vẫn còn một số cơ quan báo chí và nhà báo có những biểu hiện chưa nghiêm túc trong quá trình thực hiện Luật Báo chí, làm giảm hiệu quả thông tin báo chí, ảnh hưởng không tốt đến kỷ cương xã hội; vẫn còn cơ quan báo chí điện tử thông tin chưa chính xác, thiếu nhạy cảm về chính trị...

Không chỉ vậy, để thu hút bạn đọc, một số báo, trang thông tin điện tử chạy theo thị hiếu tầm thường, khai thác đời tư cá nhân, những chuyện “câu view - câu khách” với những tít bài giật gân, phản cảm, buông lỏng tính định hướng dư luận; coi nhẹ chức năng chính trị tư tưởng của báo chí cách mạng; xa rời tôn chỉ, mục đích... Đây thực sự là vấn đề nhức nhối đã và đang đặt ra đối với các cơ quan quản lý báo chí, cơ quan báo chí nói chung và báo điện tử nói riêng. Thêm vào đó, nhiều kênh thông tin na ná giống báo chí gọi là các trang thông tin cá nhân, Facebook, YouTube… cũng đang làm nhiễu loạn thông tin, đưa thông tin thiếu kiểm chứng.

Vậy làm sao để thông tin có định hướng dẫn dắt bạn đọc, tránh tạo sự hoài nghi trong dư luận không đáng có… là vấn đề hết sức cấp bách, cũng như thách thức không nhỏ đối với các cơ quan báo chí chính thống.

+ Vấn đề cấp bách chắc hẳn cần những giải pháp cấp bách. Vậy theo ông, giải pháp đặt ra đối với các cơ quan báo chí chính thống trong việc nâng cao tính Đảng, tính định hướng chính trị trong hoạt động báo chí trong bối cảnh mới là những gì?

- TS. Nguyễn Công Dũng: Một trong những giải pháp quan trọng hàng đầu là tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước đối với báo chí, truyền thông là một yêu cầu, đòi hỏi khách quan và cấp bách. Theo đó, Báo chí Cách mạng Việt Nam tiếp tục thực hiện nghiêm sự lãnh đạo tuyệt đối và toàn diện của Đảng Cộng sản Việt Nam, Đảng lãnh đạo báo chí và báo chí bảo vệ Đảng, trong đó có các hoạt động bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng là hai nhiệm vụ tất yếu, khách quan.

Cần vận dụng và phát triển sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh, cũng là thực hiện lời dạy của Người về công tác báo chí, truyền thông: “Báo chí của ta thì cần phải phục vụ Nhân dân lao động, phục vụ chủ nghĩa xã hội”. Đại hội XII (2016) và Đại hội XIII (2021) của Đảng đều chỉ rõ: Các cơ quan báo chí, truyền thông phải thực hiện đúng tôn chỉ, mục đích, đối tượng phục vụ, nâng cao tính tư tưởng, nhân văn và khoa học, đề cao trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ công dân, góp phần xây dựng văn hóa và con người Việt Nam.

Tiếp tục thực hiện có hiệu quả các Nghị quyết, Chỉ thị của Đảng về phát triển báo chí, truyền thông, trong đó có Chỉ thị số 43-CT/TW ngày 8/4/2020 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động của Hội Nhà báo Việt Nam trong tình hình mới. Theo đó cần tiếp tục xây dựng, bổ sung các quy định, quy chế tạo cơ sở chính trị cho công tác lãnh đạo, chỉ đạo báo chí; tiếp tục sửa đổi bổ sung Luật Báo chí; xây dựng, hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật; xây dựng chế tài đủ mạnh để tạo điều kiện cho báo chí phát triển đúng định hướng, kịp thời đổi mới công tác lãnh đạo, quản lý hệ thống báo chí nói chung và báo điện tử nói riêng.

Bên cạnh đó, công tác định hướng chính trị tư tưởng có ý nghĩa như “kim chỉ nam” dẫn đường mọi hoạt động của báo chí. Mặt khác, cần phải nâng cao chất lượng, hiệu quả thông tin, tuyên truyền, xây dựng phong cách làm việc theo hướng chuyên nghiệp hóa, chuyên môn hóa đến từng bộ phận chức năng, cá nhân cán bộ, phóng viên của tòa soạn báo. Bởi định hướng chính trị tư tưởng hiệu quả hay không, thể hiện bằng chất lượng thông tin của tờ báo là “nhanh, nhạy, trung thực, chính xác, đáng tin cậy” được công chúng, bạn đọc đón nhận và đánh giá chứ không chỉ là sự nhìn nhận chủ quan của tòa báo.

Muốn vậy, các báo phải tập trung “bám sát tôn chỉ, mục đích để có bản sắc riêng”, tránh sa đà, thương mại hóa, thông tin dàn trải, sao chép, xa rời định hướng. Mỗi tờ báo phải xây dựng hệ thống tổ chức, xác định số lượng ấn phẩm, chuyên mục, chuyên đề… phù hợp với tôn chỉ, mục đích, định hướng chính trị của tờ báo. Tổ chức bộ máy tinh, gọn nhẹ, đảm bảo sự phân công, phân cấp đội ngũ phóng viên, biên tập viên phù hợp với sở trường, năng lực chuyên môn chuyên sâu của mỗi cá nhân. Làm tốt công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, phóng viên… không ngừng nâng cao phẩm chất chính trị, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ thuật đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, cũng như làm chủ được hệ thống hạ tầng kỹ thuật phục vụ công nghệ làm báo mới, nhất là báo điện tử.

Hài hòa giữa “nhanh, nhạy” với “đúng định hướng”

+ Là người lãnh đạo cơ quan báo chí, ông đã xác định vị thế, trách nhiệm của Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam như thế nào trong tổ chức thực hiện định hướng thông tin của tờ báo trên mạng internet, thưa ông?

- TS. Nguyễn Công Dũng: Chúng tôi xác định rất rõ tính ưu việt, thế mạnh của báo điện tử là “nhanh”, “nhạy”, theo đó, báo điện tử phải cập nhật kịp thời “định hướng chính trị tư tưởng” nhanh hơn so với các loại hình báo chí khác. Tuy nhiên, thế mạnh đó chỉ được khẳng định, phát huy hiệu quả khi kết hợp chặt chẽ tính nhanh, nhạy, cập nhật với tính đúng đắn, chính xác trong định hướng chính trị tư tưởng của báo điện tử. Nếu không kết hợp chặt chẽ các tính chất đó sẽ gây hậu quả khôn lường từ chính ưu thế của báo điện tử. Sự thống nhất giữa tính nhanh, nhạy, cập nhật với tính đúng đắn, chính xác trong định hướng chính trị tư tưởng là biểu hiện cụ thể của sự thống nhất giữa đặc trưng, tính chất hoạt động với chức năng, nhiệm vụ, mục đích, tôn chỉ của Báo.

Có thể nói, trong gần 25 năm qua, Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam đã luôn đề cao tính Đảng, tính định hướng trong mọi hoạt động của mình. Chúng tôi bám sát tôn chỉ, mục đích, nhiệm vụ, với vai trò là tiếng nói của Đảng, Nhà nước trên mạng internet. Do đó, chúng tôi đã đặc biệt quan tâm đầu tư vào chất lượng tác phẩm báo chí, nội dung tuyên truyền đúng định hướng…

Kết quả rõ nét nhất là báo đã chủ động, tích cực tuyên truyền các chủ trương, Nghị quyết của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước nhanh nhất, sớm nhất, đưa Nghị quyết, chính sách vào cuộc sống; đẩy mạnh tuyên truyền các nội dung về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác quan điểm sai trái, thù địch; tích cực tham gia, tiên phong trong công tác đấu tranh, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.

Có thể khẳng định, Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam không chỉ phản ánh kịp thời mọi mặt đời sống, kinh tế - xã hội một cách nhanh, nhạy, trung thực và cập nhật những sự kiện thời sự, mà còn đóng vai trò định hướng thông tin tới công chúng một cách hiệu quả, thuyết phục. Tính Đảng, tính định hướng còn thể hiện qua mỗi tin, bài được Báo đăng tải. Đó là những phân tích, bình luận sắc sảo, phản ánh về tính đúng đắn, tính khoa học, tính cách mạng trong các Nghị quyết của Đảng; những phản ánh trung thực về những tấm gương điển hình trong học tập và làm theo Chủ tịch Hồ Chí Minh đã và đang tạo sức lan tỏa tích cực trong cộng đồng xã hội...

Để có được những thành quả này, có sự nỗ lực đóng góp không nhỏ của tập thể lãnh đạo Ban Biên tập qua các thời kỳ và cán bộ phóng viên, biên tập viên của Báo. Theo đó, Báo tạo được nề nếp trong công tác tổ chức, lãnh đạo, quản lý, cũng như chuyên nghiệp hóa, chuyên môn hóa các hoạt động của các ban, đơn vị chuyên môn của Báo, góp phần ngày càng chuyên nghiệp trong sản xuất nội dung, tin, bài.

Đặc biệt, để khuyến khích nâng cao chất lượng nội dung, tin bài, Báo đã tổ chức các buổi họp giao ban định kỳ hằng tuần, hằng tháng nhằm trao đổi cởi mở, dân chủ về các hoạt động lãnh đạo, quản lý, cũng như các hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ được đối thoại trực tiếp giữa phóng viên, biên tập viên với lãnh đạo Ban Biên tập, qua đó tháo gỡ những khó khăn, những thắc mắc, câu hỏi đặt ra trong các buổi họp đã được giải đáp kịp thời... tạo ra sự đoàn kết, đồng thuận cao trong toàn Báo.

+ Vậy Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam đã giải quyết thỏa đáng, hài hòa mối quan hệ biện chứng giữa “nhanh, nhạy”, “cập nhật” và “đúng định hướng” như thế nào, nhất là trong thời đại bùng nổ thông tin hiện nay, thưa ông?

- TS. Nguyễn Công Dũng: Thứ nhất, Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam đã thực hiện nghiêm tôn chỉ, mục đích, không sa đà, chạy theo tin, bài xa rời định hướng chính trị tư tưởng của tờ báo. Chúng tôi luôn tập trung vào các giá trị cốt lõi, lợi thế của tờ báo điện tử; phát huy thế mạnh là cơ quan ngôn luận Trung ương - Tiếng nói của Đảng, Nhà nước và Nhân dân Việt Nam trên mạng internet.

Trong nhiều năm qua, Báo đã phản ánh, đưa tin kịp thời các hoạt động đối nội, đối ngoại của các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước nhanh nhất, sớm nhất, chính xác nhất, qua đó đã tạo được nguồn thông tin tin cậy cho bạn đọc, làm tốt vai trò định hướng thông tin trong cộng đồng xã hội của một tờ báo lớn của Đảng.

Thứ hai, công tác tác nghiệp của phóng viên, biên tập viên được thực hiện theo quy trình nghiêm ngặt, chặt chẽ. Trong đó, quy trình xuất bản đòi hỏi nhanh, nhạy, kịp thời và cập nhật nhưng luôn phải đảm bảo đúng định hướng, đúng tôn chỉ mục đích. Toàn bộ nội dung, thông tin tuyên truyền đều có nguồn gốc chính thống, được kiểm chứng chặt chẽ.

Thứ ba, để phản ánh nhanh, nhạy, kịp thời hơi thở cuộc sống, những hoạt động diễn ra trong xã hội hằng ngày, Báo đã thành lập một tổ tác nghiệp đặc biệt, gọi là “tổ phóng viên cơ động” gồm những phóng viên tinh nhuệ, là những cây viết sắc sảo trong các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội được lựa chọn từ các ban chuyên môn của Báo. Tổ công tác đặc biệt này là những nhà báo có lập trường chính trị vững vàng, có kĩ năng nghề nghiệp tốt, có khả năng xử lý thông tin đa chiều để thực hiện những tác phẩm báo chí với đầy đủ thể loại như: Chính luận, xã luận, bình luận, chuyên luận, điều tra... phản ánh về những vấn đề nổi bật đang diễn ra trong xã hội, được bạn đọc và dư luận xã hội quan tâm… đăng tải trên các Chuyên mục: “Tiêu điểm”, “Nói hay đừng”, “Cùng bàn luận”…

Thứ tư, như bạn đã đề cập, trong thời đại bùng nổ thông tin ngày nay, nhiều nền tảng mạng xã hội như Facebook, YouTube, Zalo, Twitter... là những công cụ loan tin có tốc độ chóng mặt, nếu không tỉnh táo khi tiếp nhận thông tin, bình tĩnh trước những thông tin trên mạng xã hội, các phóng viên rất dễ mắc phải sai lầm với những thông tin chưa được kiểm chứng này. Vì vậy, chúng tôi đòi hỏi mỗi phóng viên, biên tập viên phải có nhãn quan chính trị, có độ nhạy thông tin; yêu cầu phóng viên không sử dụng thông tin trên mạng xã hội để sản xuất tin bài, chỉ xem thông tin trên mạng xã hội là nguồn tin tham khảo, nhất là không chạy theo tốc độ đưa tin nhanh, nhưng lại sử dụng nguồn thông tin trên mạng xã hội.

Thứ năm, Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam chủ động xây dựng những nội dung nhằm vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh; những định hướng của Đảng, Nhà nước trong phát triển báo chí, truyền thông Việt Nam trong bối cảnh mới. Báo cũng khuyến khích cán bộ phóng viên, biên tập viên toàn Báo không ngừng rèn luyện, giữ vững đạo đức nghề nghiệp, nâng cao năng lực chuyên môn, vận dụng sáng tạo các hoạt động tác nghiệp.

Mỗi nhà báo phải sâu sát đến cơ sở, đi thực tiễn, nắm bắt được hơi thở của cuộc sống, của thời đại, nắm bắt nguyện vọng của quần chúng Nhân dân, kịp thời tuyên truyền, phổ biến chính sách của Đảng, Nhà nước, góp phần ổn định chính trị, xã hội. Phấn đấu đưa Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam trở thành cơ quan báo chí, truyền thông đa phương phương tiện, chuyên nghiệp, hiện đại, xứng đáng là tiếng nói của Đảng, Nhà nước, đoàn thể chính trị - xã hội, là “cầu nối” giữa Đảng với dân, vì Nhân dân để phụng sự.

+ Xin trân trọng cảm ơn ông!

Vân Hà (Thực hiện)