Với báo chí thế giới, thu phí đọc báo điện tử đã và đang là xu hướng phổ biến trong bối cảnh nguồn thu từ quảng cáo sụt giảm mạnh, lượng phát hành báo in dường như không còn cơ hội vực dậy. Đặc biệt, thu phí sẽ giúp cho các cơ quan báo chí chủ động nguồn thu, từ đó đầu tư nâng cao chất lượng tin-bài, phục vụ bạn đọc ngày càng tốt hơn.

Theo một khảo sát được báo chí Việt Nam đăng tải, ở Na Uy có khoảng 45% độc giả trả tiền cho việc đọc báo điện tử, ở Mỹ là 20%. Có tới 52% lãnh đạo các cơ quan báo chí tại 29 quốc gia khẳng định thu phí báo điện tử sẽ là doanh thu chính trong thời gian tới. Có thể điểm qua các tờ báo thành công trong việc thu phí bạn đọc, như: Wall Street Journal, New York Times (Mỹ), Dagbladet (Na Uy), Handelsblatt (Đức), Financial Times Daily (Anh), Maverick (Nam Phi), Denník N (Slovakia), El Diario (Tây Ban Nha), Malaysiakini (Malaysia)…

Thu phí đọc báo điện tử ở nước ta đến thời điểm này vẫn còn khá mới mẻ, con đường phía trước còn nhiều chông gai. Có 3 rào cản lớn khiến việc triển khai thu phí đọc báo điện tử ở Việt Nam gặp vô vàn khó khăn. Trước tiên là, tình trạng vi phạm bản quyền đã và đang trở thành chuyện thường ngày trong khi biện pháp chế tài và các mức xử phạt chưa đủ sức răn đe. Đặc biệt hiện nay rất nhiều bạn đọc chưa có thói quen trả phí khi đọc báo, mà để thay đổi được thói quen này không phải chuyện dễ dàng. Trong khi đó hạ tầng thanh toán trực tuyến còn khá hạn chế, chưa thuận tiện cho việc triển khai thu phí đọc báo điện tử một cách bài bản, chuyên nghiệp.

Với Báo Người Lao Động, sau một thời gian dài chuẩn bị, Cổng thu phí đọc báo điện tử chính thức ra mắt. Đây là dấu mốc quan trọng trong quá trình hình thành và phát triển của báo. Trao đổi với phóng viên Báo Nhà báo và Công luận, nhà báo Lê Cao Cường - Ủy viên Ban Biên tập, Tổng Thư ký Tòa soạn Báo Người Lao Động cho biết: "Mục tiêu của chúng tôi là xây dựng phân khúc bạn đọc trung thành, sẵn sàng bỏ tiền để đọc những nội dung hữu ích. Đó là những sản phẩm báo chí “đặc biệt” (special), bao gồm: bài viết chuyên sâu, chất lượng và phù hợp với từng nhóm độc giả; bài viết theo thị hiếu, nhu cầu của khách hàng".

Theo đó, bạn đọc trả tiền đọc báo điện tử sẽ là “khách VIP” và được hưởng những quyền lợi nổi bật. Trong đó các nhóm nội dung được tập trung khai thác phục vụ bạn đọc là những vấn đề nóng trong mọi mặt đời sống xã hội, các chính sách liên quan đến lao động, việc làm, xuất khẩu lao động… thông qua các bài phân tích của chuyên gia, chính khách để người lao động và người sử dụng lao động "thông" và "thấu"; là các chính sách liên quan đến doanh nghiệp, gần gũi với lợi ích cũng như trách nhiệm của doanh nghiệp; là những loạt bài tổng hợp từ tư liệu mang tính hệ thống về các vấn đề lớn của đất nước cũng như quốc tế...

Ở đây “Bạn đọc VIP” được hưởng những quyền lợi nổi bật. Tương tự việc đưa báo giấy đến tận nhà những độc giả đặt báo dài hạn, các sản phẩm báo chí điện tử với hình thức được trình bày hiện đại, nội dung phong phú, chất lượng sẽ được chuyển đến tận tay bạn đọc trả phí thông qua các kênh như: tin nhắn SMS, Zalo, Email..., thay vì phải tự vào trang để tìm đọc. Đặc biệt, mọi thắc mắc, phản ánh, yêu cầu của “Bạn đọc VIP” sẽ được xử lý nhanh chóng và hiệu quả.

Thực tế sau một tháng triển khai, tính đến ngày 28/8, Báo Người Lao Động đã ghi nhận 3.138 tài khoản độc giả đăng ký đọc báo trả phí.

Tuy nhiên, nhà báo Lê Cao Cường cho rằng: Chúng tôi xác định rằng, tại Việt Nam, thu phí đọc báo điện tử vẫn còn khá mới mẻ, con đường phía trước còn nhiều chông gai. Dù biết với tình hình thực tế hiện nay, việc thu phí đọc báo điện tử không hề dễ dàng song Báo Người Lao Động muốn là một trong số ít cơ quan báo chí đi tiên phong, đặt nền móng cho dịch vụ thu phí báo điện tử bởi đây là con đường tất yếu.

Mục tiêu của chúng tôi khi quyết định mức thu phí là xây dựng phân khúc bạn đọc trung thành, sẵn sàng bỏ tiền để đọc những nội dung hữu ích, những bài viết chuyên sâu, chất lượng và phù hợp thị hiếu, nhu cầu. Dù vẫn còn ý kiến hoài nghi, lo lắng về chương trình này song Ban Biên tập kiên trì mục tiêu "Thu phí để phục vụ bạn đọc tốt hơn". Việc này cần nhiều tháng, thậm chí nhiều năm, rất nhiều năm để thay đổi thói quen đọc miễn phí, ngăn chặn tình trạng vi phạm bản quyền.

Thực tế, việc Báo Người Lao Động ra mắt cổng thu phí báo điện tử dành cho bạn đọc VIP vào thời điểm thông tin mạng xã hội bùng nổ hiện nay cũng đứng trước những thách thức không hề dễ dàng. Đặc biệt là đối với các cơ quan báo chí hoạt động theo cơ chế tài chính tự thu tự chi, trong đó có Báo Người Lao Động.

Mặc khác, nếu thực hiện thành công, việc thu phí báo điện tử cũng sẽ giúp tiết kiệm hàng ngàn tỷ đồng cho ngân sách nhà nước và tạo ra sự cạnh tranh lành mạnh, minh bạch trong làng báo, nghề báo; hạn chế các hiện tượng tiêu cực vốn gây nhức nhối đối với những người làm báo chân chính trong suốt nhiều năm qua.

“Nếu cứ đắn đo, e ngại, không đặt nền móng ngay từ bây giờ thì chắc chắn sẽ chẳng bao giờ làm được. Mặc dù biết sẽ phải đối diện với vô vàn khó khăn, thử thách, Báo Người Lao Động quyết tâm thực hiện một cách nghiêm túc, kiên trì, với trách nhiệm cao nhất. Mong rằng, tiếp sau Báo Người Lao Động, nhiều cơ quan báo chí khác sẽ cùng vào cuộc, để việc thu phí báo điện tử sẽ ngày càng phổ biến ở nước ta. Và bạn đọc sẽ luôn yêu thương, ủng hộ Báo Người Lao Động nói riêng và báo chí nước ta nói chung trên hành trình đi tới tương lai!”, nhà báo Lê Cao Cường nhấn mạnh.