Nạn đói ở Gaza: 'Thảm họa nhân đạo chưa từng có' và 'thử thách của toàn nhân loại'

Theo cảnh báo mới nhất từ nền tảng Phân loại Giai đoạn An ninh Lương thực Tổng hợp (IPC), hai trong ba chỉ số chính để xác định nạn đói đã xuất hiện tại Dải Gaza: tình trạng tiêu thụ lương thực giảm nghiêm trọng và mức suy dinh dưỡng cấp tính gia tăng.

Tuy nhiên, nạn đói vẫn chưa được tuyên bố chính thức vì chưa thể thu thập đủ dữ liệu xác thực về chỉ số thứ ba, số ca tử vong trực tiếp do suy dinh dưỡng, trong bối cảnh hệ thống y tế đang sụp đổ.

Cái chết vì đói đang đang đến gần

Ross Smith, Giám đốc Cấp cứu của Chương trình Lương thực Thế giới (WFP), cho biết: “Đây không còn là lời cảnh báo. Đây là lời kêu gọi hành động. Chúng ta đang chứng kiến một thảm họa ngay trước mắt, trên màn hình TV”. Ông nhấn mạnh tình hình hiện tại “vượt xa bất kỳ điều gì từng xảy ra trong thế kỷ này”.

Một phân tích trước đó của IPC hồi tháng 5 dự báo rằng toàn bộ dân số Gaza có thể rơi vào mức mất an ninh lương thực nghiêm trọng nhất, Giai đoạn 5 (Catastrophe - Thảm hoạ), vào tháng 9 tới. Đây là cấp độ cao nhất, đồng nghĩa với tình trạng đói ăn, kiệt sức và tử vong trên diện rộng. Hiện tại, hơn 500.000 người dân Gaza được dự báo sẽ rơi vào giai đoạn này nếu không có sự can thiệp kịp thời.

Tình trạng thiếu thực phẩm đang ở mức nghiêm trọng: cứ 3 người thì có 1 người không có gì ăn trong nhiều ngày. Kể từ tháng 4, hơn 20.000 trẻ em đã được điều trị suy dinh dưỡng cấp tính, và ít nhất 16 trẻ dưới 5 tuổi đã chết vì những nguyên nhân liên quan đến đói kể từ giữa tháng 7.

“Thảm họa nhân đạo chưa từng có trong lịch sử hiện đại”

Tại New York, Tổng Thư ký Liên hợp quốc António Guterres gọi tình hình Gaza là một “thảm họa nhân đạo chưa từng có trong lịch sử hiện đại”. Ông tuyên bố: “Đây không phải là một cảnh báo mà là thực tế tàn khốc đang diễn ra trước mắt chúng ta.”

Ông tiếp tục kêu gọi lệnh ngừng bắn nhân đạo toàn diện và lâu dài, thả vô điều kiện các con tin bị bắt giữ, và cho phép tiếp cận nhân đạo không giới hạn trên toàn lãnh thổ Gaza.

“Tình trạng viện trợ nhỏ giọt hiện tại phải được thay thế bằng một dòng viện trợ dồi dào. Cơn ác mộng này cần phải chấm dứt, và nó sẽ chỉ chấm dứt nếu tất cả các bên hành động một cách khẩn trương”, ông nói.

90% dân số Gaza phải sơ tán

Khủng hoảng nhân đạo tại Gaza bắt đầu sau các cuộc tấn công của Hamas vào Israel hồi tháng 10/2023, khiến khoảng 1.250 người thiệt mạng và 450 người bị bắt làm con tin.

Xung đột đã leo thang và kéo dài gần 2 năm, khiến hàng nghìn người thiệt mạng, 70% cơ sở hạ tầng bị phá hủy và 90% dân số, tương đương hơn 1,8 triệu người, phải sơ tán, nhiều người trong số đó bị di dời nhiều lần.

Từ sau khi lệnh ngừng bắn tạm thời kết thúc vào ngày 18/3, hơn 762.000 lượt sơ tán mới đã được ghi nhận. IPC cho biết các “vùng an toàn” giờ chỉ chiếm dưới 12% diện tích lãnh thổ Gaza.

Viện trợ nhân đạo bị cản trở

Hành lang nhân đạo vẫn liên tục bị cản trở, các đoàn xe viện trợ bị tấn công, cướp bóc hoặc trì hoãn. Dù chính quyền Israel vừa tuyên bố bắt đầu các khoảng tạm dừng nhân đạo hàng ngày, và hơn 100 xe tải cứu trợ đã vào Gaza ngày 27/7, Liên hợp quốc cho rằng con số đó vẫn còn quá ít. “Dòng viện trợ nhỏ giọt cần trở thành một đại dương”, ông Guterres nhấn mạnh.

Ông Ross Smith từ WFP cũng bày tỏ lo ngại về tính hiệu quả của các đợt thả hàng từ trên không, gọi đây là “giải pháp cuối cùng” trong điều kiện không thể tiếp cận bằng đường bộ.

Ông cảnh báo thả hàng không hiệu quả và tiềm ẩn nhiều rủi ro, nhất là trong bối cảnh dân cư đông đúc như hiện tại. Ít nhất 11 người đã bị thương khi cố gắng tiếp cận hàng cứu trợ được thả từ máy bay vào ngày 27/7.

Phụ nữ và trẻ em buộc phải lựa chọn

UN Women cũng lên tiếng cảnh báo về tình hình đặc biệt nghiêm trọng đối với phụ nữ và trẻ em gái. “Họ đang phải lựa chọn giữa việc chết đói trong nơi trú ẩn hoặc liều mạng ra ngoài tìm kiếm thức ăn và nước uống”, bà Sofia Calltorp, Giám đốc UN Women tại Geneva, phát biểu.

Bà kêu gọi mở cửa hoàn toàn cho viện trợ nhân đạo đối với phụ nữ và trẻ em gái, thả tự do cho các con tin và thực hiện lệnh ngừng bắn ngay lập tức. Bà cũng hy vọng Hội nghị Cấp cao Quốc tế về Hòa bình Palestine dự kiến diễn ra trong tuần này, do Pháp và Ả Rập Xê-út dẫn đầu tại Liên hợp quốc, sẽ mở đường cho giải pháp hai nhà nước thực chất, thúc đẩy tương lai hòa bình cho Israel và Palestine.

Thử thách của toàn nhân loại

Liên hợp quốc khẳng định rằng nếu không có hành động khẩn cấp, hàng loạt cái chết vì đói sẽ xảy ra trong thời gian rất ngắn. IPC, cùng với các cơ quan như WFP và UNICEF, nhấn mạnh đây là “thử thách đối với lòng nhân đạo” và là phép thử mà thế giới không được phép thất bại".

“Đây là thời khắc quyết định. Không còn thời gian để chần chừ. Sinh mạng của hàng trăm nghìn con người đang phụ thuộc vào hành động của cộng đồng quốc tế - ngay lúc này”.