Khi luật sư phải làm dọn phòng

Kể từ khi chạy trốn khỏi thị trấn Stryj ở miền tây Ukraine vào tháng 5, Chudyjovych đã tìm được công việc mới ở CH Séc. Nhưng thay vì hành nghề luật sư, cô ấy phải làm công việc dọn phòng tại một khách sạn ở thủ đô Praha. “Đó chỉ là một giai đoạn khác trong sự nghiệp của tôi. Đó chỉ đơn giản là như thế", cô tỏ ra cứng rắn khi nói. 

Là một trong số hàng triệu người tị nạn đã chạy trốn khỏi Ukraine kể từ cuộc tấn công của Nga ngày 24 tháng 2, Chudyjovych tự cho mình là người may mắn khi có một công việc. Không thông thạo tiếng Séc hoặc tiếng Anh, Chudyjovych cho biết cô không bận tâm đến công việc miễn là cô và con gái được an toàn.

Mặc dù Liên minh châu Âu (EU) đã đưa ra các quy định ngay từ đầu để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người tị nạn Ukraine sống và làm việc tại 27 quốc gia thành viên, nhưng nhiều người hiện mới bắt đầu tìm được việc làm.

Theo Frontex, Cơ quan Bảo vệ Bờ biển và Biên giới EU, khoảng 6,5 triệu người Ukraine đã gia nhập EU từ tháng 2 trước khi nhiều người chuyển sang các quốc gia thịnh vượng hơn ở phương Tây. Dẫu vậy, vẫn có khoảng một nửa đã quyết tâm trở lại Ukraine.

Một báo cáo gần đây của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế xem xét tác động tiềm tàng của người tị nạn Ukraine đối với lực lượng lao động của EU, dự kiến lớn gấp đôi so với dòng người tị nạn gii đoạn 2014-2017.

Nghiên cứu ước tính CH Séc, quốc gia có tỷ lệ thất nghiệp thấp nhất ở châu Âu, sẽ bổ sung nhiều người Ukraine nhất vào lực lượng lao động của mình vào cuối năm nay, tiếp theo là Ba Lan và Estonia. Báo cáo cho biết khoảng 1,2 triệu công nhân sẽ được bổ sung vào lực lượng lao động châu Âu, chủ yếu trong các ngành dịch vụ.

Tuy nhiên, dòng chảy này không có khả năng làm giảm lương hoặc thúc đẩy thất nghiệp ở các nước châu Âu, nơi mà nhiều quốc gia đang phải đối mặt với tình trạng thiếu lao động một phần do dân số già của họ.

Nỗ lực của EU trong việc giúp đỡ người Ukraine đã nhận được sự khen ngợi từ Cơ quan Người tị nạn của Liên Hợp Quốc và các nhóm nhân quyền khác đối phó với vấn đề di cư.

Tuy nhiên, Liên Hợp Quốc cũng lưu ý sự phân biệt trong cách đối xử với những người chạy trốn khỏi chiến tranh hoặc nghèo đói ở Trung Đông, châu Phi hoặc châu Á - những người thường phải đợi nhiều năm trước khi vượt qua rào cản để có được giấy phép cư trú hoặc giấy phép lao động. 

Bỏ qua mặc cảm để hướng về phía trước

Dù phần nào được ưu ái hơn, song người tị nạn Ukraine vẫn còn phải đối mặt với nhiều thách thức phía trước. Ngoài rào cản ngôn ngữ, lao động lành nghề từ Ukraine thường thiếu giấy tờ chứng minh chứng chỉ nghề nghiệp của họ để có được công việc được trả lương cao hơn. Bằng cấp của họ có thể không được công nhận ở nước sở tại, có nghĩa là nhiều người phải tham gia các khóa đào tạo và ngôn ngữ trước khi có thể tìm kiếm cơ hội nghề nghiệp.

Theo Bộ trưởng Lao động và Chính sách xã hội Ba Lan, Marlena Malag, chỉ hơn một phần ba đã tìm được việc làm. Một số đã nhận được công việc như y tá hoặc giáo viên dạy tiếng Ukraina tại các trường học ở Ba Lan, trong khi những người khác đang làm quản gia hoặc hầu bàn.

Tại Bồ Đào Nha, một số công ty lớn nhất của đất nước có các chương trình tuyển dụng việc làm đặc biệt cho người Ukraine, trong khi Viện Việc làm và Đào tạo Chuyên nghiệp cung cấp các lớp học tiếng Bồ Đào Nha miễn phí.

Ở Đức, khoảng một nửa trong số 900.000 người tị nạn Ukraine đã đăng ký với cơ quan việc làm của nước này, mặc dù không có số liệu nào về số người đã thực sự tìm được việc làm. Nhóm Mediendienst Integration, chuyên theo dõi di cư ở Đức, cho biết khoảng một nửa có bằng đại học, nhưng không nói rõ bao nhiêu người đã có thể làm việc trong các lĩnh vực chuyên môn của mình.

Natalia Borysova là trưởng ban biên tập của một chương trình truyền hình buổi sáng ở thành phố Lviv, miền tây Ukraine trước khi bỏ trốn cùng các con gái, 11 và 13 tuổi vào tháng 3. Gia đình nhỏ cô đang định cư ở thành phố Cologne của Đức. Cô đã nộp đơn cho những công việc lương thấp như dọn phòng, nhưng cuối cùng quyết định từ chối để tập trung học tiếng Đức.

“Tôi là một người lạc quan và tôi chắc chắn rằng mình sẽ tìm được việc làm sau khi học ngôn ngữ này. Có lẽ ở một đẳng cấp khác so với ở Ukraine, nhưng trong cùng một lĩnh vực. Bây giờ tôi chỉ làm việc với mức lương tối thiểu là không hợp lý", Borysova cho biết.

Borysova, giống như những người tị nạn Ukraine khác, nhận được một khoản trợ cấp từ chính phủ Đức để giúp gia đình trả tiền ăn và nhà ở, nhưng cô cho biết cô muốn trở lại làm việc ngay khi thành thạo tiếng Đức.

Khoảng 400.000 người tị nạn Ukraine ở CH Séc đã đăng ký thị thực dài hạn đặc biệt để tiếp cận việc làm, chăm sóc sức khỏe, giáo dục và các lợi ích khác. Chính phủ cho biết gần 80.000 người đã tìm được việc làm.

Tại quán cà phê Background ở Khu Phố Cổ của Praha, 15 người tị nạn Ukraine làm việc với các nhân viên người Séc trong khuôn khổ dự án do chuỗi Mama Coffee tài trợ. Những người tị nạn cũng nhận được các lớp học ngôn ngữ miễn phí và các chương trình khác.

Lisa Himich, 22 tuổi, đến từ Kyiv, đang dần thích nghi với cuộc sống mới và nói "ở đây cảm giác như ở nhà vậy". Đối với Chudyjovych, làm quản gia tốt hơn nhiều so với sống trong sợ hãi và dưới âm thanh liên tục của còi báo động không kích.

“Tôi đã nghĩ rằng mình sẽ nhớ Ukraine và nhớ nhà nhưng điều đó đã hoàn toàn không xảy ra. Ở đây thật yên bình và tôi cảm thấy mình như một con người", Chudyjovych nói. 

Như vậy, dù còn nhiều khó khăn, song hàng triệu người tị nạn Ukraine đã gạt bỏ nỗi mặc cảm để tạm dần hòa nhập với cuộc sống mới tại các quốc gia EU. Tại đây, họ cũng có thể buộc phải từ bỏ nhiều công việc "danh giá"  của mình ở Ukraine trước kia, để làm những công việc trái chuyên môn, thậm chí lao động phổ thông. Nhưng dẫu sao, họ vẫn còn những tia hy vọng ở phía trước...

Mai Anh