Gấp rút xây dựng khung pháp lý cho tài sản số

Việc Luật hóa tài sản số không chỉ mang lại sự an tâm cho người dân khi tham gia giao dịch, mà còn củng cố niềm tin vào công nghệ blockchain và các ứng dụng liên quan… Theo báo cáo của Chainalysis cho thấy, năm 2024, Việt Nam xếp thứ 5 thế giới về mức độ quan tâm đến tài sản số, đứng thứ 3 toàn cầu về sử dụng các nền tảng giao dịch quốc tế và xếp thứ 6 về khối lượng giao dịch trên các nền tảng phi tập trung. Báo cáo này cho hay, hiện có 17 triệu người Việt Nam sở hữu tài sản số và tổng giá trị thị trường vượt 100 tỷ USD, giao dịch tài sản số không chính thức đang tạo ra một nền kinh tế ngầm khổng lồ.

Theo các chuyên gia, Việt Nam đang có cơ hội lớn để tận dụng nguồn thu từ giao dịch tài sản số. Nếu áp dụng mức thuế thu nhập cá nhân 0,1% như giao dịch chứng khoán, thì mỗi năm có thể thu về hơn 800 triệu USD tiền thuế. Bên cạnh đó, các nền tảng giao dịch thường áp dụng mức phí 0,01 - 0,8% mỗi giao dịch. Điều này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế, mà còn tạo điều kiện để giám sát và điều tiết thị trường, bảo vệ nhà đầu tư trước các rủi ro.

Ông Nguyễn Duy Hưng, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Chứng khoán SSI cho biết, 10 sàn giao dịch lớn nhất trên thế giới đều thừa nhận rằng, Việt Nam là thị trường có độ giao dịch nằm trong danh sách 4 thị trường giao dịch lớn nhất thế giới. Thế nhưng, Việt Nam lại chưa có khung pháp lý để giúp các doanh nghiệp, nhà đầu tư có thể yên tâm, tạo điều kiện để phát triển, đồng thời tránh bị lừa đảo trên không gian mạng. “Chúng ta cần khung pháp lý minh bạch để những người phát triển và những nhà đầu tư được bảo vệ, được minh bạch, không ai có thể lừa được ai, không ai có thể trục lợi qua các chiêu trò trên thị trường. Chúng ta cần có sự hỗ trợ của Chính phủ trong việc phát triển các khối doanh nghiệp, doanh nhân trong lĩnh vực này”, ông Hưng nói.

Đồng quan điểm, luật sư Phạm Ba Đô, Giám đốc Công ty Luật TNHH SJKLAW cho rằng, sự thiếu hụt, chưa hoàn thiện khung pháp lý để điều chỉnh các hoạt động liên quan đến tài sản ảo, tiền điện tử và các giao dịch trên môi trường số đã tạo ra môi trường “màu mỡ” cho các hoạt động lừa đảo phát triển. Theo ông Đô, cần khẩn trương xây dựng khung pháp lý rõ ràng cho tiền ảo và tài sản ảo. Trong đó, cần định nghĩa rõ tiền ảo, tài sản ảo, công nhận tiền ảo có thể giao dịch và thanh toán trong một số lĩnh vực nhất định, nhưng không phải là phương tiện thanh toán hợp pháp trong tất cả các giao dịch thương mại. Cùng với đó, quy định về việc đăng ký, cấp phép và quản lý các sàn giao dịch tiền ảo, bởi đang có tình trạng các tổ chức phát hành tiền ảo không được kiểm soát đầy đủ, dẫn đến tình trạng phát hành tiền ảo không có bảo chứng hoặc giá trị thực, tạo cơ hội cho các đối tượng lừa đảo.

Trước bối cảnh một số quốc gia có những bước tiến đáng kể trong việc xây dựng khung pháp lý cho tiền kỹ thuật số và tiến hành thử nghiệm công nghệ, vừa qua, Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ đạo các cơ quan chức năng phải có giải pháp quản lý tiền kỹ thuật số linh hoạt, vừa không được để Việt Nam tụt hậu, chủ động nắm bắt cơ hội, vừa không tạo kẽ hở hoặc rào cản với các hình thái tài chính mới.

Mới đây nhất, Thủ tướng Chính phủ Chính phủ Phạm Minh Chính cũng vừa ký Chỉ thị số 05 về các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm, đột phá thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, bảo đảm mục tiêu tăng trưởng cả nước năm 2025 đạt 8% trở lên. Tại một phần nội dung tại chỉ thị này, Thủ tướng yêu cầu Bộ Tài chính chủ trì, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam theo chức năng, nhiệm vụ được giao đề xuất, trình Chính phủ ngay trong tháng 3 về khung pháp lý quản lý, thúc đẩy phát triển tài sản số, tiền kỹ thuật số lành mạnh và hiệu quả.

Có thể thấy, khung pháp lý quản lý, thúc đẩy phát triển tài sản số, tiền kỹ thuật số là nội dung được quan tâm thời gian qua. Trước đó, tại hội nghị Thường trực Chính phủ làm việc với các doanh nghiệp nhỏ diễn ra ngày 27/2, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã giao Bộ Tài chính, Bộ Khoa học và Công nghệ xây dựng chính sách, quy định về tài sản số, cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sand box). Các cơ quan này phải hoàn thành chậm nhất trong quý II.

Theo ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain VN, cơ hội với tài sản mã hóa và tài sản số đang được nhiều quốc gia đón nhận trên toàn cầu. Sự ra đời của Bitcoin năm 2009 đã đặt nền móng cho một thị trường phát triển mạnh mẽ, với giá trị hiện tại vượt 3.000 tỉ USD và hàng chục nghìn loại tài sản vẫn đang được giao dịch. Trong nhiều năm, không ít quốc gia xem đây là một thị trường nhỏ và chứa đựng nhiều rủi ro, đặc biệt đối với hệ thống tài chính truyền thống. Tuy nhiên, việc Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố sẽ biến Mỹ thành “thủ đô thế giới của tiền mã hóa” đã buộc nhiều chính phủ phải đánh giá lại chính sách đối với tài sản số. Tổ chức tư vấn top 3 toàn cầu BCG ngay từ năm 2020 đã dự báo năm 2030 tài sản mã hóa có đảm bảo bằng tài sản thực chiếm 10% GDP toàn cầu, con số này vào khoảng 16.000 tỉ USD.

Theo số liệu của Công ty phân tích dữ liệu crypto đứng đầu thế giới Chainalysis, liên tục 3 năm từ 2022 - 2024, VN có dòng chảy tài sản mã hóa đi vào trên 100 tỉ USD, hơn gấp 2 lần dòng vốn đầu tư nước ngoài (FDI) chính thống hằng năm. Rất nhiều con số cho thấy việc khai thông một nền kinh tế ngầm hay vùng xám đang tồn tại ở VN để có thể chuyển đổi vào kinh tế chính thống là hướng cần làm sớm. Chưa kể nếu làm chậm việc này, không có chính sách quản lý phù hợp, VN vẫn không thể ra khỏi danh sách xám tiền tệ của Lực lượng đặc nhiệm tài chính toàn cầu FATF.

“Việc thúc đẩy tài sản số là thúc đẩy cốt lõi của nền kinh tế số mà nhiều năm qua Chính phủ đã đề ra. Tôi rất hy vọng việc thúc đẩy này sẽ bắt đầu sớm bằng sự quyết liệt của các cơ quan từ Quốc hội tới Chính phủ trong thời gian tới. Tôi tin tưởng với chỉ đạo quyết liệt từ Tổng Bí thư và Thủ tướng Chính phủ, năm 2025 sẽ là năm đánh dấu sự phát triển mạnh mẽ của tài sản số và tài sản mã hóa tại VN”, ông Phan Đức Trung nhấn mạnh.

Quản lý tài sản số, tiền số thu hút dòng vốn mới

Có một thực tế, nhiều startup Việt Nam đã chọn Singapore, Mỹ đăng ký rồi về hoạt động ở Việt Nam, gây mất lợi thế cạnh tranh và thất thu thuế. Việc hoàn thiện khung khổ pháp lý cho tài sản số không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư, của doanh nghiệp, mà còn giúp nhiều nguồn thu mới cũng như dòng vốn đầu tư tỷ đô sẽ trực tiếp chảy vào nền kinh tế, giúp tăng trưởng kinh tế trong thời gian tới.

Trước tiên, việc có khung pháp lý cho các giao dịch tiền mã hoá, tài sản số sẽ tạo ra nguồn thu mới cho ngân sách. Bên cạnh đó, khung pháp lý cũng giúp các doanh nghiệp có thể yên tâm hoạt động, từ đó thu hút dòng vốn đầu tư vào Việt Nam.

Ông Đào Hoàng Thanh - Sáng lập LaunchZone nhận định: “Nhìn chung đây là một tín hiệu tích cực. Chẳng hạn như với startup thì đây là môi trường rất mở để cho các bạn khởi nghiệp Blockchain có thể tìm kiếm cơ hội và có định hướng rõ ràng hơn và nhận định đâu là ngưỡng ranh giới tốt, đâu là ngưỡng ranh giới xấu để tự tin phát triển dự án của mình”.

“Khi mà có khung khổ pháp lý thì các doanh nghiệp lĩnh vực blockchain sẽ rất yên tâm, sẵn sàng đóng thuế và hoạt động chính thống. Khi đó doanh nghiệp có thể phát triển nhanh, kịp với xu thế công nghệ thế giới hiện nay”, ông Mai Huy Tuấn - Tổng giám đốc SSI Digital bày tỏ.

Thống kê từ Tripple A cho thấy, Singapore chỉ đứng thứ 8 toàn cầu với hơn 650.000 người sở hữu tài sản số nhưng với những chính sách sớm, cởi mở đã thu hút 627 triệu USD đầu tư đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực này năm 2023. Chính vì thế, khi Việt Nam có tỷ lệ sở hữu tài sản số đứng thứ 2 với 21%, thì số tiền thu hút đầu tư còn được kỳ vọng là lớn hơn nhiều.

Khánh An