Trên thực tế, để thích ứng với tình hình dịch COVID-19 trong giai đoạn mới, các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ - du lịch đang có những thay đổi để thích ứng. Trong đó, việc ứng dụng công nghệ để vừa phòng dịch, vừa mang lại sự tiện lợi cho khách đang được các đơn vị làm du lịch triển khai. Tuy nhiên, công tác chuyển đối số trong ngành du lịch chưa nhận thức đồng bộ; chưa có sự kết nối chặt chẽ giữa các chủ thể liên quan, đặc biệt là khách hàng và doanh nghiệp, thiếu nguồn lực; hạn chế về kiến thức, trình độ; ảnh hưởng của đại dịch…

Du lịch chuyển đổi số để phá “băng” do COVID-19

Chuyển đổi số là một trong những giải pháp quan trọng để phá “tảng băng” do COVID-19 tạo ra đối với ngành kinh tế xanh. Du lịch để khám phá những vùng đất mới là nhu cầu tất yếu của nhiều người. Tuy nhiên, đại dịch COVID-19 kéo dài từ đầu năm 2020 trên toàn cầu đến nay khiến người dân buộc phải kìm nén nhu cầu. Hiểu được tâm lý đó, nhiều công ty du lịch đã nhanh nhạy kiến tạo các tour du lịch ảo để thỏa niềm đam mê bay nhảy cho du khách.

Khi tham gia tour du lịch ảo khám phá thành phố cổ Bagan của Công ty Exploration Travel (Myanmar), du khách sẽ được trang bị các phương tiện kỹ thuật cần thiết. Sau đó, hướng dẫn viên sẽ giới thiệu, đưa du khách khám phá thành phố cổ Bagan với những điểm đến đặc sắc nhất trong 45 phút qua ứng dụng Zoom và trả lời tất cả câu hỏi, thắc mắc của người tham gia. Tour này có giá 50 USD cho nhóm khách 10 người được cho là mức chi phí khá hợp lý.

Tại Indonesia, chỉ với 2 USD, du khách có thể tham gia tour du lịch ảo qua Zoom để khám phá các di tích lịch sử trong TP. Semarang, quần thể đền Candi cổ kính hay du lịch ảo dưới biển, khám phá thế giới dưới nước tại đảo Komodo.

Theo Giám đốc điều hành Exploration Travel, ông Edwin Briels - du lịch ảo tạo ra sự khác biệt vượt trội với công nghệ tiên phong và mang lại hiệu quả tích cực. Một trong những yếu tố khác biệt giữa du lịch ảo và du lịch thật chính là chi phí. Du lịch ảo chỉ tốn khoảng 10% mức chi phí so với du lịch thông thường. Ngoài ra, “du khách” cũng không phải chen chúc, chờ đợi ở sân bay, tránh nguy cơ gặp rủi ro trên đường đi... Đây là giải pháp tối ưu để thỏa đam mê khám phá cho du khách trong bối cảnh COVID-19 vẫn chưa được khống chế.

Bên cạnh đó, tour du lịch ảo cũng rất lý tưởng đối với những ai không thể đi du lịch do sức khỏe, hay hạn chế tài chính hoặc muốn đến thăm các khu vực bị hạn chế đối với khách nước ngoài.

Mặc dù thừa nhận chuyến du lịch ảo sẽ không giống tham quan thực tế, mà chỉ là giải pháp tình thế khi COVID-19 chưa được đẩy lùi, song ông Edwin Briels cho rằng, trong bối cảnh các công ty cạnh tranh ngày càng khốc liệt, cải tiến quản lý, vận hành, tạo điều kiện phục vụ tốt nhất cho du khách là việc phải làm để tạo lợi thế cạnh tranh giữa các công ty, các quốc gia. Ứng dụng công nghệ mới chính là “đòn bẩy” giúp nâng cao năng lực cạnh tranh và tạo ra hiệu quả nhanh nhất.

Bàn đạp để bứt tốc

Ngoài những công ty chuyển đổi số từng phần từ mô hình truyền thống, một số doanh nghiệp coi đây là “bàn đạp” duy nhất, không chỉ để tồn tại mà còn vươn lên sau đại dịch COVID-19.

Mất thị trường quốc tế, công ty chuyên khai thác tour du lịch Mỹ của ông Phùng Gia Tuấn không thể tiếp tục hoạt động. Xác định dịch bệnh COVID-19 sẽ còn phức tạp và hoạt động du lịch nước ngoài mất nhiều thời gian để hồi phục, ông Tuấn cùng các đồng nghiệp thành lập công ty mới, chuyên cung cấp sản phẩm du lịch bằng xe tự lái (caravan). 

Với một đơn vị mới thành lập, việc chuyển đổi số từ sớm đã giúp công ty giải quyết được những “căn bệnh mãn tính” của ngành dịch vụ du lịch, mà bao nhiêu năm qua chưa giải quyết được ở công ty cũ: “Trước đây guồng quay du lịch quá “nóng”, chúng tôi không có thời gian và công nghệ để giải quyết sự chồng chéo về tài chính, nhân sự, lợi nhuận hay dữ liệu khách hàng không đầy đủ. Ví dụ một đoàn khách 100 người đi nước ngoài thì là 100 đầu mối cần quản lý, mỗi người lại có hồ sơ, thủ tục visa, nhu cầu khác nhau… Những “mớ bòng bong” này vấn đề chung của rất nhiều công ty”.

“Sau khi COVID-19 xuất hiện, công ty được chuyển đối số ngay từ đầu, qua đó tất cả các quy trình vận hành tour du lịch được hệ thống hóa, sắp xếp quy củ, giảm thiểu những vấn đề phát sinh. Sau lần đầu tiên tiếp cận khác hàng, chúng tôi có ngay công cụ để lưu trữ dữ liệu, chăm sóc khách khi đến ngày lễ, sinh nhật; thậm chí hiểu được thị hiếu, xu hướng du lịch để tư vấn và tiếp thị một cách đầy đủ nhất” - ông Phùng Gia Tuấn cho biết.

Còn với công ty Travelogy, Giám đốc Vũ Văn Tuyên cho biết khi đại dịch COVID-19 bùng phát, công ty đã thay đổi hẳn chiến lược hoạt động. Chuyển đổi số giúp công ty giảm chi phí đầu ra và thích ứng linh hoạt với sự biến thiên của thị trường. “Khi khách không thể đi du lịch, chúng tôi vẫn tương tác với họ để hiểu tâm lý, hành vi, nhu cầu; qua đó xây dựng sản phẩm sau khi dịch lắng xuống. Ví dụ, thuật toán cho thấy khách hàng của công ty thường xuyên tìm hiểu dịch vụ vào buổi tối, do đó chúng tôi bố trí nhân viên tư vấn trực vào thời gian này. Nhờ đó, khi không bán tour du lịch thì công ty có thể cung cấp dịch vụ như thuê xe, đặt tiệc, tổ chức sự kiện... cho khách” - ông Tuyên cho biết.

Không riêng doanh nghiệp, các điểm đến cũng gặp vô vàn khó khăn vì vắng khách tham quan. Suy giảm khách quốc tế vốn chiếm phần lớn tỷ trọng, Di tích Nhà tù Hỏa Lò (Hà Nội) buộc phải làm mới mình để thu hút khách nội địa. Sau khi hình thành các sản phẩm dành riêng cho khách Việt và bổ sung chương trình tham quan buổi tối, điểm đến này đã tận dụng triệt để mạng xã hội để quảng bá tour và đưa di tích gần hơn với công chúng. Với các nội dung sáng tạo, thông tin cập nhật cùng sự tương tác và phản hồi nhanh chóng tới cộng đồng, lượng người theo dõi trang facebook của di tích đã tăng lên trên 50.000, so với con số hơn 3.000 trước đó vài tháng. Nhờ đó, khách Việt đã biết và ghé thăm Hỏa Lò nhiều hơn, đạt tỷ lệ khoảng 38% vào năm 2020, so với 25% của năm 2019.

Cùng với Nhà tù Hỏa Lò, các điểm du lịch tại Hà Nội và ngành du lịch Thủ đô nói chung cũng đang hướng tới chuyển đổi số để hấp dẫn du khách. Theo khuôn khổ hợp tác ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động du lịch Thủ đô giai đoạn 2021-2025 giữa Sở Du lịch Hà Nội và Sở Thông tin & Truyền thông Hà Nội, các website của ngành du lịch Thủ đô sẽ được hoàn thiện, cung cấp thông tin đầy đủ, cập nhật tới du khách. Các quận, huyện trên địa bàn sẽ chuẩn hóa các nội dung thuyết minh để triển khai audio guide (thuyết minh tự động bằng tai nghe) bằng nhiều ngôn ngữ tại các điểm tham quan. Các di tích, điểm đến cũng được số hóa để du khách dễ dàng tìm hiểu trước mỗi chuyến đi.

Trao đổi tại phiên thảo luận chủ đề “Doanh nghiệp công nghệ số giúp các ngành, lĩnh vực phục hồi và phát triển” của Diễn đàn quốc gia phát triển doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam lần thứ III, ông Nguyễn Lê Phúc - Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Du lịch, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã chia sẻ về chuyển đổi số của ngành du lịch trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19.

Thông tin về thực trạng chuyển đổi số lĩnh vực du lịch, đại diện Tổng cục Du lịch cho hay, từ tháng 11/2018, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt “Đề án tổng thể ứng dụng CNTT trong lĩnh vực du lịch giai đoạn 2018 - 2020, định hướng đến năm 2025”. Đề án triển khai Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết 08-NQ/TW Bộ Chính trị đưa du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn, cũng đã được ban hành.

Dịch bệnh COVID-19 diễn ra giữa lúc ngành du lịch đang khởi động triển khai các hoạt động chuyển đổi số. Cụ thể, ngành du lịch bước đầu đã xây dựng một số cơ sở dữ liệu như: Cơ sở dữ liệu khách sạn với các hệ thống khách sạn 4 và 5 sao, và các khách sạn 3 sao phục vụ công tác phòng chống dịch; cơ sở dữ liệu về hướng dẫn viên; cơ sở dữ liệu các doanh nghiệp lữ hành...

Bên cạnh đó, ngành du lịch cũng đã bước đầu thiết lập kết nối liên thông hệ thống thông tin giữa cơ quan quản lý, địa phương và doanh nghiệp; cơ quan nhà nước nhận thông tin, báo cáo thông qua các đơn vị cơ sở. Đồng thời, bước đầu ứng dụng công nghệ số hỗ trợ khách du lịch, phát triển các điểm đến du lịch thông thông minh.

Về vấn đề ứng dụng công nghệ điểm đến thông minh, ứng dụng công nghệ thực tế ảo, thực tế tăng cường, triển khai số hóa các điểm đến, ông Nguyễn Lê Phúc cho biết, hiện tại mới đang thí điểm tại hai địa phương là Hà Giang và Thanh Hóa. Trong tương lai gần, Tổng cục sẽ tiến hành ở 20 tỉnh, bước đầu là mỗi điểm một tỉnh, sau đó sẽ nhân rộng ra. “Tuy ngân sách cho chuyển đổi số du lịch còn thiếu nhưng các địa phương cũng rất chủ động trong việc triển khai các ứng dụng riêng của mình”, ông Nguyễn Lê Phúc cho biết thêm.

Chẳng hạn như, tại Hà Nội, có hệ thống thuyết minh tự động tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám hay phần mềm hướng dẫn thăm quan Hoàng thành Thăng Long, cổng thông tin “Hoàn Kiếm 360 độ”… Ở TP.HCM, đã ra mắt 2 trạm thông tin và hỗ trợ khách hàng du lịch và một số phần mềm tiện ích như “Vibrant Ho Chi Minh City”, “HCM Travel Guide”...

Tại Đà Nẵng, đã đưa vào sử dụng công nghệ chatbot “Da Nang FantastiCity” - công nghệ du lịch đầu tiên sử dụng AI tại Việt Nam và ASEAN. Cùng với đó, chương trình tham quan Hoàng thành Huế bằng công nghệ thực tại ảo (VR) đã được ra mắt.

Về phía doanh nghiệp, tất cả đều ứng dụng công nghệ để thực hiện quản lý cũng như bán hàng trên môi trường mạng như Viettravel, Flamingo… Hiện nay tại Việt Nam, các sàn giao dịch điện tử có khoảng 10 sàn du lịch chiếm khoảng 20% thị phần, các ứng dụng vận tải hành khách chiếm 13% thị phần. Lĩnh vực vận chuyển hành khách, Việt Nam đã có một số ứng dụng như Be, MyGo, FastGo… 

Người làm du lịch phải hiểu hơn về khách hàng, về thị hiếu khi giờ họ đã thay đổi hoàn toàn cách đi du lịch. Du khách thích đi theo nhóm nhỏ, theo gia đình, tour khép kín... Du lịch MICE, các dịch vụ chăm sóc sức khỏe, sản phẩm ẩm thực... được chú ý hơn. Sản phẩm du lịch vì thế cần được đổi mới, khoác thêm “chiếc áo mới” của công nghệ và an toàn. Và địa phương, doanh nghiệp muốn làm tốt du lịch cần nghiên cứu sâu hơn, chuyển hóa tư tưởng mới, cách làm mới cho những hoạt động của mình.

Trong bối cảnh hiện nay, truyền thông để du khách yên tâm đi du lịch, không quên du lịch Việt cũng là vấn đề đáng lưu tâm. Hiện nay, Tổng cục Du lịch đang đẩy mạnh hai chương trình xúc tiến, quảng bá cho du khách quốc tế (với tên gọi “Live fully in Vietnam” - Sống trọn vẹn tại Việt Nam) và nội địa (mang tên “Việt Nam: Đi để yêu!”). Cả hai chiến dịch đều quan trọng, nhưng để thành công cần những cách làm mới, sáng tạo.

Nhiều nỗi trăn trở như vậy, nhưng cái khó là lúc này, nguồn lực của doanh nghiệp, địa phương dù muốn hay không cũng không thể như giai đoạn trước. Trong khi, sau “bão COVID-19”, nhiều nhân lực du lịch đã không ở lại với nghề, nhiều kỹ năng, kiến thức ít nhiều bị mai một. Đó quả là những bài toán không dễ có lời giải. Nhưng dù khó đến đâu, để tồn tại, phục hồi, ngành du lịch buộc phải nỗ lực, thích ứng. Và trước hết, phải hiểu đúng khó khăn để đi vững, để biến những tia hy vọng le lói thành ánh sáng rạng ngời giúp du lịch Việt Nam vượt bão, bứt tốc.

Khánh An