chan troi ngay duoi chan minh hinh 1

Tại Đại hội lần thứ II, Hội Nhà báo Việt Nam (ngày 16/4/1959), Bác đã chia sẻ với các nhà báo: “Về nội dung viết, mà các cô, các chú gọi là “đề tài”, thì tất cả những bài Bác viết chỉ có một “đề tài” là: chống thực dân đế quốc, chống phong kiến địa chủ, tuyên truyền độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội”.

Năm 1962, tại Đại hội lần thứ III Hội Nhà báo Việt Nam, Bác tiếp tục nhấn mạnh: “Nhiệm vụ của báo chí là phục vụ nhân dân, phục vụ cách mạng”.

Muốn phục vụ nhân dân, Người căn dặn, người làm báo phải gắn bó với nhân dân. Trong bức thư gửi lớp đào tạo báo chí ở trường Huỳnh Thúc Kháng, Bác chỉ ra rằng, muốn viết báo thì phải đến với nhân dân, nếu “cứ ngồi trong phòng giấy mà viết thì không thể viết thiết thực”.

Với tư cách là một công dân thì nghĩa vụ công dân không chỉ đòi hỏi nhà báo phải tuân thủ hiến pháp và pháp luật trong hoạt động nghề nghiệp, mà còn phải luôn luôn tâm niệm mục tiêu phục vụ ai, viết cho ai, viết để làm gì và viết như thế nào để không làm tổn hại đến lợi ích của nhân dân, của đất nước. Đồng thời, nhà báo phải nêu cao trách nhiệm xã hội; phải biết biểu dương cái tốt, cái mới tiến bộ và tích cực đấu tranh chống cái xấu, cái sai, cái lạc hậu…

97 năm đã qua kể từ ngày Nhà báo Nguyễn Ái Quốc sáng lập, đặt nền móng cho Báo chí Cách mạng Việt Nam với tờ Thanh niên, báo chí Việt Nam đã không ngừng lớn mạnh. Trong hành trình đó, tư tưởng, phong cách báo chí, những căn dặn tâm huyết về nghề, về đạo đức nghề báo của Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn luôn là kim chỉ nam của mỗi người làm báo, để mỗi người làm báo soi rọi, học tập và trưởng thành.

chan troi ngay duoi chan minh hinh 2

Các thế hệ người làm báo Việt Nam có quyền tự hào về những lớp người đã cống hiến, hy sinh trong đấu tranh giành độc lập dân tộc; đã lăn lộn, tìm tòi trong công cuộc đổi mới, xây dựng đất nước.

Từ khi những ca nhiễm COVID-19 đầu tiên được ghi nhận ở Việt Nam cho đến nay, đã có hàng triệu tin, bài, hình ảnh kịp thời được các nhà báo chuyển tới độc giả. Đó là những dòng thông tin nóng hổi, những hình ảnh xúc động, những quyết sách mới, khẩn trương, chính xác nơi tâm dịch, nơi tuyến đầu, giúp hàng chục triệu độc giả trong nước nắm bắt kịp thời, đồng lòng, cùng hành động, sẻ chia, quyết tâm chiến thắng đại dịch, phát triển kinh tế - xã hội; giúp cộng đồng, bạn bè quốc tế thêm cảm phục, tin tưởng vào Việt Nam, từ chính sách nhân đạo, sẵn sàng làm hết mình vì bạn bè quốc tế khi những công dân của họ gặp hiểm nguy, cho đến sự vững vàng, bản lĩnh chèo lái con tàu Việt Nam vượt qua sóng gió, từ đó tiếp tục chọn Việt Nam là điểm đến làm ăn, đầu tư an toàn, triển vọng.

Đó không gì khác, chính là “phụng sự nhân dân”, đến với nhân dân, với cuộc sống phập phồng hơi thở, với những nỗi lo lắng, buồn vui, nụ cười, nước mắt của nhân dân mà Bác Hồ căn dặn người làm báo. Đó không gì khác, chính là báo chí chân chính đang thực hiện sứ mệnh thiêng liêng, to lớn của mình - của một nền Báo chí Cách mạng được Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, rèn luyện, đó là phục vụ nhân dân, phục vụ Tổ quốc.

chan troi ngay duoi chan minh hinh 3

Với 816 cơ quan báo chí cả nước (in và điện tử), 72 cơ quan có giấy phép hoạt động phát thanh - truyền hình, 17.161 người được cấp thẻ nhà báo, gần 40.000 người làm việc ở các cơ quan báo chí (số liệu tính đến 30/11/2021), có thể nói đây là lực lượng hùng hậu của báo chí truyền thông nước nhà.

Nhưng sự đổi thay trong cách thức tiếp nhận thông tin của công chúng, sự xuất hiện ngày càng nhiều của các phương tiện truyền thông mới, đặc biệt là mạng xã hội, sự lấn lướt của các nền tảng xuyên biên giới…, đặc biệt là đại dịch COVID-19 đang đẩy báo chí vào những sức ép chưa từng có, trong đó sức ép lớn nhất là kinh tế báo chí.

Để tồn tại và phát triển, báo chí đã, đang “buộc mình đổi mới”, nỗ lực tìm cho mình một lối thoát và lối thoát chung nhất, đang được nhiều cơ quan báo chí hướng tới ấy là chuyển đổi và “nâng cấp” chính mình, vừa để thích nghi với những nhu cầu thông tin mới vừa giữ cho mình lợi thế riêng biệt trong biển sóng cạnh tranh thông tin ngày càng dữ dội.

Lợi thế ấy là những bài viết chất lượng cao, thông tin sâu, mang chính kiến riêng của tòa soạn dựa trên sự cân nhắc kỹ lưỡng vì lợi ích cộng đồng, lợi ích xã hội, đặt lên trên mọi suy diễn chủ quan, vượt qua những mưu đồ trục lợi của cá nhân.

Nhiều tòa soạn đã đạt được thành công bước đầu với sự đổi mới này. Thậm chí, từ lợi thế ấy, đã manh nha một hướng đi mới - dù thực chất đã là xu hướng tất yếu từ lâu của báo chí thế giới - thu phí truy cập ấn bản điện tử.

Năm 2021 vừa qua, Tạp chí Ngày nay (ngaynay.vn) đã tiếp nối bước đi tiên phong từ 3 năm trước của báo điện tử VietnamPlus (TTXVN), trở thành tạp chí điện tử đầu tiên ở Việt Nam tiến hành thu phí người đọc.

chan troi ngay duoi chan minh hinh 4

Vòng xoáy công nghệ có lẽ chẳng bao giờ có điểm dừng. Báo chí bây giờ và trong tương lai vẫn sẽ từng ngày đối mặt với áp lực buộc mình đổi mới. Nhưng dù có ở nền tảng công nghệ nào, dù kỹ thuật làm báo có phát triển đến đâu, thì có những giá trị cốt lõi của báo chí cũng không thể mất và không được phép mất.

Báo chí ngay từ khi ra đời đã mang trong mình sứ mệnh cao cả là thông tin, phản ánh đúng sự thật. Vì vậy, sức mạnh của báo chí trước hết là ở sự thật, nằm trong sự thật. Không thông tin, phản ánh những gì sự thật vốn có, báo chí không còn lý do để tồn tại. Khi báo chí chủ động định hướng dư luận, tạo dựng “bệ đỡ tinh thần” cho công chúng có niềm tin tích cực, đồng thuận về tư tưởng và hành động, sẽ góp phần thúc đẩy xã hội phát triển tiến lên.

Điều này hoàn toàn có cơ sở vì thực tế đã cho thấy, hầu hết công chúng tìm đến báo chí là tìm đến thông tin, muốn cậy nhờ thông tin, hưởng thụ thông tin để mong muốn sống hữu ích hơn, học tập tốt hơn, lao động sản xuất hiệu quả hơn, được “tắm mình” trong “bầu khí quyển thông tin” trong lành, văn minh hơn.

chan troi ngay duoi chan minh hinh 5

Những người làm báo cần nhận thức thấu đáo vấn đề này để bảo đảm những thông tin mình đưa ra đủ sức lôi cuốn, hấp dẫn công chúng ở những điều nhân văn, tốt đẹp ấy. Thông tin báo chí đưa ra chính xác, kịp thời, bổ ích bao nhiêu sẽ mang lại sự hài lòng cho công chúng bấy nhiêu. Hay nói cách khác, chỉ số hài lòng của công chúng dành cho báo chí càng cao, thì chứng tỏ bản lĩnh chính trị, phẩm chất nghề nghiệp, trách nhiệm xã hội của nhà báo càng lớn.

Một khi nhà báo bền bỉ, thành tâm nuôi dưỡng niềm tin, ngày ngày tháng tháng - thông qua những tác phẩm báo chí tốt đẹp của mình - để gieo trồng niềm tin cho công chúng, vun đắp niềm tin cho xã hội, thì nhất định sẽ được công chúng và xã hội dành trọn tình cảm mến yêu và tạo điều kiện, môi trường thuận lợi cho báo chí hoạt động.

Kỷ nguyên số 4.0 cho phép những người làm báo cách mạng Việt Nam nhiều phương tiện, nhiều “vũ khí” hơn để thuận lợi hơn trong việc hoàn thành vai trò cơ quan ngôn luận của Đảng và Nhà nước, diễn đàn rộng rãi của nhân dân. Kỷ nguyên số 4.0 cũng đồng thời tạo áp lực để mỗi nhà báo, mỗi cơ quan và loại hình báo chí phải khách quan, thẳng thắn nhìn nhận lại chính mình, xét lại ý chí, tri thức và nghị lực của mình, xét lại cái tâm của mình để đủ dũng khí bảo vệ cái đúng, kiên quyết đấu tranh với cái xấu, để mỗi nhà báo, mỗi tờ báo thực sự là cột mốc vững chãi, đáng tin cậy giữa “biển sóng” thông tin trong đa chiều không gian.

chan troi ngay duoi chan minh hinh 6

Nhà thơ - nhà báo Trần Đăng Khoa đã từng nhận xét: “Chỉ một bước, tác giả đã đến thẳng với bạn đọc thế giới… Bây giờ thì ở đâu cũng là “chân trời” cả. Chân trời ngay dưới chân mình. Chỉ có điều, mình có đủ sức để mà bay hay không?”.

Sự phát triển của công nghệ thông tin, nhất là sự phát triển của mạng xã hội đã đặt các nhà báo vào thế cạnh tranh thông tin theo tốc độ bão lốc. Mạng xã hội trở thành một nơi cung cấp nguồn tin ban đầu và không ít nhà báo đã “chết chìm” trong “biển thông tin” đó. Cũng chưa bao giờ, khái niệm “quyền lực thứ tư” của báo chí được nhắc đến nhiều như lúc này. Tất cả biến thành một mê cung khiến những nhà báo ngộ nhận, thiếu bản lĩnh lạc bước trong hành trình tác nghiệp. Và vì vậy, đây là thời điểm đòi hỏi mỗi nhà báo, người tác nghiệp báo chí ở Việt Nam phải nhận thức đúng đắn, đầy đủ vị trí, vai trò của mình trong xã hội.

Báo chí cũng là lĩnh vực, ngành nghề; nhà báo cũng là người lao động, do đó phải chấp hành Luật Báo chí cùng những quy định khác của pháp luật khi hành nghề. Thượng tôn pháp luật là cách tốt nhất để các nhà báo thực hiện quyền tự do sáng tạo của mình. Ở nước ta không còn “vùng cấm” trong báo chí nhưng nhà báo không được phép sống “hai mặt”, nghĩa là những gì nhà báo viết trên trang báo phải thống nhất với nhận thức, suy nghĩ, tình cảm mà nhà báo bộc lộ trên mạng xã hội hay các kênh truyền thông đại chúng khác.

chan troi ngay duoi chan minh hinh 7

Hành trình “buộc mình đổi mới” của báo chí Việt Nam sẽ còn dài, sẽ còn không ít những thách thức, trở ngại phía trước. Và trong vòng xoáy thay đổi liên tục đó, vẫn có những giá trị bất biến đối với các cơ quan báo chí. Đòi hỏi về một nền báo chí chất lượng cao chưa bao giờ được đặt ra bức thiết như hiện nay mà ở đó, phóng viên, tòa soạn đóng vai trò trung tâm, quyết định để gây dựng lòng tin cho công chúng, bạn đọc.

Không có vinh quang và hạnh phúc nào bằng khi chúng ta làm được một việc tốt, có ý nghĩa thông qua các bài báo của mình. Nó quan trọng hơn nhiều các giải thưởng báo chí mà ta gặt hái được. Mang đến niềm tin cho một cuộc đời bất hạnh, tìm được công lý cho một người oan khuất, tạo ra một sự thay đổi có ích trong một lĩnh vực nào đó hay đơn thuần chỉ là gợi nên một cảm xúc thẩm mỹ và nhân văn, giúp con người bớt u ám và thêm một chút lạc quan về cuộc sống... đó là sứ mệnh cao cả nhất của các bài báo.

Chính xác, công bằng và khách quan, suy cho cùng, cũng từ lương tâm của người làm báo. Tâm sáng thì được độc giả tin yêu và lòng tin cùng sự hợp tác của bạn đọc sẽ gia cường sức mạnh cho báo chí.

Thời nào làm báo cũng khó khăn, giữ được 3 chữ “trung”: trung trinh với sự thật, trung thực với độc giả và trung thành với nghề nghiệp mới là điều đáng quý!

Nói cho cùng, phản ánh sự thật cũng chính là phản ánh dòng chảy chính của xã hội và làm được như vậy, báo chí cũng đồng thời tìm lại được những giá trị cốt lõi của mình, đó là tính cách mạng và tính tiên phong, chính xác, chính thống, nhanh nhạy; để giữ vững niềm tin của độc giả với chính mình và qua đó, củng cố niềm tin, gia cường nền tảng xã hội.

Hành trình “buộc mình đổi mới”, tìm đến và đề cao các giá trị cốt lõi của báo chí hôm nay cũng chính là hành trình trở về với sứ mệnh, mục tiêu và những giá trị cốt lõi của nền báo chí cách mạng suốt gần trăm năm qua.

Giá trị cốt lõi ấy, trong bối cảnh thời cuộc đất nước hiện nay, như kỳ vọng mà các đồng chí lãnh đạo cao nhất của Đảng, Nhà nước và Chính phủ gửi đến những người làm báo cả nước trong năm qua, là thể hiện trung thực dòng chảy chính của xã hội Việt Nam, dẫn dắt, định hướng thông tin; là khơi dậy khát vọng xây dựng phát triển đất nước hùng cường thịnh vượng của mỗi người dân đất Việt; là lan tỏa năng lượng tích cực, lấy cái tốt, dẹp cái xấu, để ở đâu cũng thấy, chân trời rộng mở ngay dưới chân mình…

chan troi ngay duoi chan minh hinh 8