Cho tới nay, vai trò to lớn của kinh tế tư nhân đã là điều không thể phủ nhận. Qua gần 4 thập kỷ đổi mới, Đảng đã ban hành nhiều Nghị quyết khẳng định vai trò và vị thế của kinh tế tư nhân trong nền kinh tế quốc dân. Mới đây nhất, Nghị quyết Đại hội XII, Nghị quyết Trung ương 10 khóa XII và Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đều nhấn mạnh kinh tế tư nhân là “một động lực quan trọng của nền kinh tế”.

Trên thực tế, đến nay, kinh tế tư nhân ở nước ta đã có bước phát triển mạnh mẽ, đến nay có khoảng gần 900 nghìn doanh nghiệp hoạt động, với khoảng 7 triệu doanh nhân. Kinh tế tư nhân đang đóng góp gần 45% GDP cả nước, một phần ba thu ngân sách nhà nước, hơn 40% vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội, tạo ra công ăn việc làm cho 85% số lao động cả nước; chiếm tới 35% tổng kim ngạch nhập khẩu và 25% tổng kim ngạch xuất khẩu.

Điều này cho thấy vai trò, vị trí và sự lớn mạnh của nguồn lực kinh tế tư nhân đang ngày càng được khẳng định, góp phần làm thay đổi bộ mặt đất nước, tạo dấu ấn, nâng cao vị thế, uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế. Năm 2023, khu vực kinh tế tư nhân đóng góp khoảng 46% GDP, tạo ra khoảng 30% nguồn thu ngân sách Nhà nước, thu hút 85% lực lượng lao động. Trong đó, đã xuất hiện một lực lượng doanh nghiệp tư nhân lớn, tích lũy đủ năng lực về quy mô vốn, trình độ công nghệ và quản trị doanh nghiệp, có thương hiệu tại thị trường khu vực và thế giới, như: Tập đoàn Vingroup, Thaco, Hòa Phát…

Tuy nhiên, dù đã xuất hiện đội ngũ doanh nghiệp vừa và lớn, nhưng vẫn chưa thực sự trở thành lực lượng dẫn dắt nền kinh tế như kỳ vọng. Tỷ trọng đầu tư vào các lĩnh vực mới như năng lượng sạch, chip, vi mạch, bán dẫn... còn thấp; chưa có dự án quy mô đủ lớn tạo động lực bứt phá. Theo ước tính của Ngân hàng Thế giới (WB), 80% lợi nhuận toàn cầu được tạo ra bởi 10% doanh nghiệp lớn nhất, các doanh nghiệp lớn bình quân đóng góp đến 1/3 kim ngạch xuất khẩu, một nửa tốc độ tăng xuất khẩu quốc gia.

Nguyên do của việc kinh tế tư nhân “chưa thể trở thành lực lượng dẫn dắt” thì có nhiều. Một khảo sát của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) có thể được coi là một trong những lý giải cho thực trạng này. Theo đó, các doanh nghiệp tư nhân luôn ở trong tình trạng thiếu hụt nguồn vốn và dòng tiền kinh doanh, nhất là đối với các doanh nghiệp quy mô vừa, nhỏ và siêu nhỏ.

Các doanh nghiệp cho biết, rất khó tiếp cận gói chính sách hỗ trợ giảm lãi suất ngân hàng và giãn thời gian cho vay; 44% số doanh nghiệp được hỏi không tiếp cận được gói hỗ trợ tạm dừng đóng bảo hiểm xã hội và gần 40% số doanh nghiệp cho biết chưa đến được với chính sách gia hạn đóng thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế giá trị gia tăng... Vì vậy, có thời điểm hiệu quả kinh doanh của các doanh nghiệp tư nhân ở mức rất thấp, khiến phần lớn doanh nghiệp không dám mở rộng quy mô, thậm chí số doanh nghiệp dự định giảm quy mô hoặc đóng cửa còn ở mức cao,…

Tại “Hội nghị Diên Hồng doanh nghiệp tư nhân” lần này, nhiều doanh nghiệp đã thẳng thắn chia sẻ về những rào cản này. Đơn cử ông Đặng Minh Trường, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Mặt Trời (Sun Group), đề xuất thể chế hóa, với cơ chế đặc thù cho việc thu hút các doanh nghiệp (DN) tư nhân tham gia các dự án động lực phát triển KT-XH; bà Nguyễn Thị Phương Thảo, Chủ tịch HĐQT Sovico Group, mong muốn Thủ tướng tạo điều kiện xây dựng các quy định, pháp luật, cơ chế, môi trường cho các DN dân tộc để hình thành các tập đoàn kinh tế tư nhân có sức mạnh và thương hiệu quốc gia, quốc tế làm đầu tàu và thúc đẩy các DN vừa và nhỏ, khu vực nông nghiệp nông thôn, các công ty khởi nghiệp.

Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Hòa Phát Trần Đình Long bày tỏ phấn khởi vì Chính phủ đang nỗ lực tháo gỡ khó khăn, nhưng để đất nước phát triển, cần tích cực tháo gỡ về thể chế chính sách, nhất là cần nhanh chóng, sửa đổi các luật nhanh hơn nữa, điều đó sẽ có lợi cho các doanh nghiệp, trong đó, ông lấy ví dụ Chính phủ cần sớm phê duyệt quy hoạch cảng biển vì vấn đề này liên quan chặt chẽ nhiều lĩnh vực, nhiều doanh nghiệp. Tại Hội nghị, Chủ tịch Tập đoàn T&T Group Đỗ Quang Hiển cũng bày tỏ mong muốn Chính phủ có cơ chế giao nhiệm vụ cho các tập đoàn tư nhân phát triển các dự án công nghệ cao, đòi hỏi công nghệ, quản trị tài chính miễn là bảo đảm tuân thủ các quy định, nhất là liên quan an ninh quốc phòng; đào tạo, chuyển giao công nghệ…

Việc thời gian qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã có nhiều Hội nghị đối thoại với doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp nhỏ và vừa, đặc biệt là Hội nghị với 12 doanh nghiệp tư nhân lớn nhất nước lần này, như lời Bộ trưởng Bộ Kế hoạch & Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, “giống như Hội nghị Diên Hồng đối với khu vực doanh nghiệp tư nhân”, khẳng định sự quan tâm, kỳ vọng của Chính phủ, Lãnh đạo Chính phủ đối với khả năng tiên phong, bứt phá, dẫn dắt của các doanh nghiệp này nói riêng và sự phát triển mạnh mẽ, bền vững của khu vực kinh tế tư nhân nói chung. Vấn đề quan trọng nhất lúc này chỉ còn là việc làm thế nào để có thể tạo đà mạnh mẽ hơn nữa cho doanh nghiệp tư nhân “cất cánh”, thể hiện khả năng tiên phong, dẫn dắt trong nền kinh tế?

Câu trả lời cho câu hỏi này chắc chắn không thể là câu chuyện ngày một ngày hai, tuy nhiên, tin vui cho cộng đồng doanh nghiệp tư nhân là, tại “Hội nghị Diên Hồng” lần này, người đứng đầu Chính phủ đã cam kết luôn đồng hành, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của DN trong bất cứ hoàn cảnh nào; không hình sự hóa các quan hệ kinh tế. Chính phủ sẽ tiếp tục nghiên cứu, bãi bỏ các giấy phép con, xóa bỏ môi trường tạo sách nhiễu, phiền hà, làm tăng chi phí tuân thủ cho DN; luôn lắng nghe, chia sẻ với các khó khăn, vướng mắc và chung tay tháo gỡ để cùng nhau vượt qua khó khăn.

Người đứng đầu Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành xử lý công việc với quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt để cùng các doanh nghiệp giải quyết các khó khăn, vướng mắc, tổ chức thực hiện rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ trách nhiệm, rõ sản phẩm, rõ kết quả. Ngoài hội nghị này, Thủ tướng giao các bộ ngành tổ chức các hội nghị chuyên đề với doanh nghiệp theo các lĩnh vực về tài nguyên và môi trường, giao thông vận tải, thuế, đầu tư… theo tinh thần “đã nói là làm, đã cam kết phải thực hiện, đã làm, đã thực hiện phải có sản phẩm, kết quả cụ thể, cân đong đo đếm được”.

“Tháo gỡ cho DN là góp phần tháo gỡ khó khăn cho nền kinh tế đất nước, DN phát triển là đất nước phát triển, tinh thần là vướng ở đâu thì ở đó phải tháo gỡ, mắc ở đâu thì ở đó phải tháo gỡ, không đùn đẩy, không né tránh, không gây phiền hà, sách nhiễu”, Thủ tướng nhấn mạnh.

Cũng theo Thủ tướng, đất nước đang có khí thế phát triển mới rất rõ. Các doanh nghiệp tư nhân có tầm nhìn và sứ mệnh đóng góp cho phát triển đất nước, tiếp tục tiên phong đổi mới sáng tạo, triển khai các đột phá chiến lược, cùng đất nước, cùng dân tộc tiếp tục đi lên, phát triển nhanh và bền vững. Sự gỡ vướng, tạo đà từ bệ đỡ chính sách, sự nỗ lực chủ động, tiên phong từ các doanh nghiệp, có thể thêm một kì vọng, như chia sẻ của bà Nguyễn Thị Phương Thảo - Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Tập đoàn Sovico: “Hãy tin tưởng ở những doanh nghiệp tư nhân… Phía trước là tương lai tươi sáng cho kinh tế Việt Nam… Hãy cùng hành động để tương lai ấy đến gần hơn”.

Nguyễn Hà